10 tys. firm co roku oszukuje państwo, a około 280 grup przestępczych wyłudza VAT

Przedstawiciele światowego producenta popularnych wśród dzieci słodyczy byli w szoku, kiedy na rynek trafiły ich wyroby w cenie dziesięciokrotnie niższej niż koszt ich wytworzenia. Firma zatrudniła detektywów gospodarczych, którzy ustalili, że jeden z hurtowników najpierw kilkakrotnie przewoził partię słodyczy w tę i z powrotem przez granicę, wyłudzając przy tym podatek VAT, a następnie produkty z kończącym się wkrótce terminem ważności sprzedał za bezcen do sklepów.

To jeden z przykładów, jak firmy funkcjonują w szarej strefie. Na opolskim podwórku o tak spektakularnych przykładach nie słychać, ale szczególnie przedsiębiorcy świadczący usługi w branży budowlanej narzekają na nieuczciwą konkurencję.

- Firmy działające zgodnie z prawem wskazują, że ich konkurenci, m.in. zatrudniając „na czarno” czy omijając podatki, obniżają koszty swoich usług i wygrywają tym w przetargach - przyznaje Tomasz Kandziora, dyrektor Izby Gospodarczej „Śląsk”. Jego zdaniem ograniczyć szarą strefę może wprowadzenie przejrzystych przepisów, ale przede wszystkim obniżenie podatków, aby firmom nie opłacało się ich nie płacić.

Szara strefa jest jedną z wyższych w Europie. W jej ograniczeniu interes mają i przedsiębiorcy płacący podatki, i państwo, które liczy na wyższe wpływy z podatków. Pod koniec marca br. opublikowany ma zostać raport poświęcony szarej strefie. W  tym tygodniu w warszawskiej siedzibie Business Centre Club odbyła się konferencja zorganizowana przez Inicjatywę Sekretarza Generalnego ONZ Global Compact w Polsce i BCC na temat przeciwdziałania szarej strefie.

Według Krzysztofa Komorniczaka, eksperta podatkowego BCC, spełnienie postulatu uproszczenia systemu podatkowego jest trudne do zrealizowania, czego dowodzi przykład innych krajów próbujących podjąć takie działania. - Ważne jest natomiast, żeby te przepisy były jasne, podlegające jednolitej interpretacji, a system egzekwowania podatków szczelny - ocenia Komorniczak.

Z kolei Przemysław Płudowski, ekspert BCC ds. obiegu elektronicznych dokumentów w gospodarce uważa, że jednym z podstawowych warunków skutecznej walki z szarą strefą jest wprowadzenie efektywnego systemu ewidencji i kontroli faktur. Pomogłoby także wprowadzenie bezgotówkowego obiegu pieniędzy w całym kraju, ale to jest w ocenie ekspertów trudne.

Wskaźniki szarej strefy w Polsce są wyższe niż średnia odnotowywana w Europie. Według kalkulacji prof. Friedricha Schneidera, współpracownika Banku Światowego, w 2014 r. szara strefa w Polsce wynosiła 23,5 proc. PKB. Według Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, w 2014 r. ten wskaźnik stanowił 19,5 proc. PKB. Główny Urząd Statystyczny oszacowuje szarą strefę na 13 proc. polskiego PKB.

Skąd się biorą tak znaczące różnice? M.in. z jej definiowania. Jedni uznają, że jest nią nieewidencjonowanie transakcji, które pozwala na niepłacenie podatku. Tymczasem istotnym problemem jest także wyłudzanie podatku VAT. Eksperci szacują, że tylko w tym obszarze do odzyskania może być ok. 40 mld zł. Z badań ministerstwa finansów wynika, iż 10 tys. firm co roku wyłudza pieniądze od państwa, a około 280 grup przestępczych wyłudza VAT.