20 lat mniejszości w jednym tomie

Kto sięgnie po tę książkę i przeczyta zawarte w niej 36 tekstów (po 18 z prasy ogólnopolskiej oraz z gazet i tygodników niemieckich), ma szansę wyrobić sobie pogląd na temat 20 lat funkcjonowania mniejszości niemieckej w wolnej Polsce.
- Przygotowaliśmy taki tom - mówi Rafał Bartek, dyrektor generalny Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej i redaktor książki - bo nie dość, że publikacje książkowe opisujące 20-lecie mniejszości można policzyć na palcach jednej ręki, to jeszcze zwykle są one napisane z perspektywy: Tak patrzymy na wczesne lata 90. w roku 2010. Lektura tych ułożonych chronologicznie tekstów pozwala przypomnieć sobie, jak problemy sprzed 10, 15 i 20 lat wyglądały w ówczesnym kontekście społecznym i politycznym.

Kiedy czyta się te artykuły dziś, widać, jak wiele problemów mniejszość ma już za sobą. Pierwszym było zaskoczenie, jakim - w pewnym sensie po obu stronach granicy - było samo zaistnienie Niemców w Polsce i ich chęć otwartego funkcjonowania, już nie w konspiracji, ale w kontakcie z polską większością. Innym niełatwym i zamkniętym rozdziałem dziejów mniejszości są pomnikowe wojny.
W tym przeglądzie publicystyki utrwalone zostały nie tylko momenty trudne. Starsi ze wzruszeniem, a młodzi z ciekawością będą pewnie czytać o historycznej Mszy Pojednania w Krzyżowej czy o wspólnej polsko-niemiecko-śląskiej obronie województwa zagrożonego likwidacją.

Profesor Grzegorz Janusz we wstępie zwrócił uwagę, że kiedy porówna się reakcje sprzed lat na pomniki i obecne na powstające w wielu miejscach tablice dwujęzyczne, widać drogę, jaką mniejszość przebyła w ciągu dwóch dekad.

- Warto podkreślić - dodaje Rafał Bartek - że tę drogę pokonywaliśmy razem. To nie jest historia wyrywania przez mniejszość coraz to nowych praw. To jest zapis przemian po obu stronach. Także po stronie większości coraz bardziej się otwierającej na mniejszość i ją akceptującej. Mimo istniejących także dziś problemów.

Książka jest dwujęzyczna (tłumaczeniem zajął się Dawid Smolorz). Wydana w nakładzie tysiąca egzemplarzy jest rozdawana na spotkaniach promocyjnych. Jedno z nich odbyło się w Gliwicach, drugie wczoraj w Opolu w sali odczytowej Muzeum Śląska Opolskiego. Osoby zainteresowane mogą ją otrzymać w Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej.