II wojna światowa rozpoczęła się pierwszego września 1939 roku, ale już 23 sierpnia podpisano w Moskwie pakt między III Rzeszą, a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. Porozumienie znane jako pakt Ribbentrop–Mołotow (pakt nazywa się od nazwisk dwóch ministrów spraw zagranicznych) było w zasadzie zaplanowanym rozbiorem Polski przez oba mocarstwa.
III Rzesza zaatakowała Polskę 1 września 1939 roku, a ZSRR 17 września 1939 roku. W kolejnych dwóch tygodniach Armia Czerwona zniewoliła nawet 250 tys. żołnierzy Wojska Polskiego. Dwa dni po ataku, szef NKWD Ławrientij Beria powołał Zarząd ds. Jeńców Wojennych i Internowanych przy NKWD. Po jego decyzji powstała sieć obozów jenieckich.
3 października 1939 r. ZSRR uchwaliło powstanie trzech takich obozów - w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku.
W październiku i listopadzie Sowieci przekazali Niemcom ok. 43 tys. polskich jeńców, którzy mieszkali na terytoriach podbitych przez III Rzeszę. Niemcy przekazali Rosji prawie 14 tys. jeńców pochodzących z Kresów. Sowieci nie zwolnili żołnierzy do domu, oficerowie zostali zatrzymani w obozach.
W lutym 1940 r. w obozach jenieckich przebywało 6192 policjantów, funkcjonariuszy Korpusu Ochrony Pogranicza. Oficerów w niewoli Rosji było 8376.
5 marca 1940 r. Ławrientij Beria podjął decyzję o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych w obozach: Kozielsk, Starobielsk i Ostaszków. Wyrokiem tym zostali objęci także więźniowie przetrzymywani przez NKWD na obszarze wschodnich województw Polski.
Rocznica zbrodni w Katyniu. Jak ukartowano wyrok na polskich oficerów?
16 marca 1940 r. zakazano w obozach jenieckich jakiejkolwiek korespondencji. Pojedyncze przesyłki były jednak wysyłane do 10 kwietnia.
22 marca 1940 r. Beria wydał rozkaz o opróżnieniu więzień w zachodnich obwodach. Pierwszy transport z polskimi oficerami był 3 kwietnia. Polscy żołnierze zostali przewiezieni z obozu w Kozielsku do stacji Gniazdowo, a następnie do katyńskiego lasu i zamordowani strzałem w tył głowy. Transport z Ostaszkowa odbył się dzień później, a ze Starobielska 5 kwietnia.
Polscy jeńcy z obozu w Ostaszkowie zostali wymordowani w Miednoje, a ze Starobielska w Piatichatkach. Wymordowano także 3435 jeńców z Zachodniej Ukrainy. Ich groby odkryto m.in. w Bykowni pod Kijowem.
29 kwietnia 1940 r. do stacji Gniazdowo przybył transport z prof. Stanisławem Swianiewiczem, który obserwował transporty polskich jeńców do katyńskiego lasu.
12 maja 1940 r. odbył się ostatni transport do Katynia. Ci jeńcy, którzy mieli być wywiezieni w następnych dniach, zostali cofnięci do Babynina i uratowali się.
We wrześniu i październiku 1941 roku Polskie Państwo Podziemne rozpoczęło poszukiwania polskich oficerów. Sowieci kłamali, że ci zostali zwolnieni z więzień. Wtedy to została opublikowana pierwsza lista zaginionych oficerów.
3 grudnia 1941 r. premier Sikorski przebywał na Kremlu u Józefa Stalina. Sikorski zapytał dyktatora o los jeńców. Stalin odpowiedział, że oficerowie „uciekli do Mandżurii”.
Rocznica zbrodni w Katyniu. Kto poinformował Polaków o tym, co się stało?
W marcu 1942 r. polscy robotnicy przymusowi odkryli masowe groby w Katyniu. Ustawili drewniany krzyż i poiformowali Niemców. Ci jednak wiadomość zbagatelizowali. Rok później w kwietniu, minister propagandy III Rzeszy Joseph Goebbels napisał w swoim dzienniku:
„W pobliżu Smoleńska odkryto masowe groby Polaków. Bolszewicy zastrzelili po prostu ok. 10 tys. polskich jeńców”.
11 kwietnia 1943 r., niemiecka Agencja Prasowa „Transocean” opublikowała depeszę o odkryciach masowych grobów. Treść depeszy brzmiała:
„Odkryto masowe groby ze zwłokami 3 tys. oficerów polskich, zabitych w lutym i marcu 1940 r. przez GPU, to dawna nazwa NKWD. Pomiędzy zabitymi znajduje się gen. Smorawiński z Lublina. Niemieckie władze wojskowe obliczają ogólną liczbę polskich oficerów, zabitych i pogrzebanych tam, na 10 tys.”.
13 kwietnia 1943 r. w Radio Berlin pojawiła się informacja, że zamordowani w Katyniu polscy oficerowie pochodzili z sowieckiego obozu jenieckiego w Kozielsku. 25 kwietnia rząd ZSSR oficjalnie zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską.
8 i 9 czerwca 1943 r. oficjalnie zakończono ekshumację ciał polskich jeńców z masowych grobów w Katyniu.
Źródło: Dzieje.pl
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
