Atlas epidemiologiczny Opolszczyzny. Na co najczęściej chorujemy?

Przygotowuje pan wraz z zespołem atlas epidemiologiczny Opolszczyzny. Czego dowiemy się z niego o stanie zdrowia mieszkańców naszego województwa?
- Atlas, który kończymy, jest zbiorem map tematycznych, które określają ryzyko zachorowań na różne schorzenia w poszczególnych regionach Opolszczyzny: miastach, powiatach, gminach. Pokazujemy np., gdzie ryzyko występowania nowotworów, nadciśnienia tętniczego czy zawałów serca jest większe, a gdzie schorzenia te odnotowywane są rzadziej. Chcemy też pokazać tendencje - czy zapadalność na pewne choroby z roku na rok wzrasta czy maleje, a także sytuację w grupach wiekowych.

- Jakie lata dane epidemiologiczne obejmują?
- Wzięliśmy pod uwagę okres od 2006 do 2009 roku. Wszystkie dane uzyskaliśmy z Opolskiego Centrum Onkologii, opolskiego Oddziału NFZ oraz Urzędu Statystycznego. Były to miliony informacji, które należało poddać analizie. Dyrekcja opolskiego NFZ obiecała też udostępnić dane za rok 2010, więc atlas zostanie poszerzony.

- Które schorzenia zostały w atlasie wzięte pod uwagę?
- Ujęliśmy nowotwory, choroby układu krążenia, umysłowe, układu kostno-stawowego, cukrzycę. Ale też analizowaliśmy schorzenia tzw. współtowarzyszące. W przypadku chorób krążeniowych jest to m.in. nadciśnienie, dusznica bolesna. Przyglądając się chorobom umysłowym, ujęliśmy np. schizofrenię.

- Czy otrzymamy odpowiedzi na pytania, dlaczego w jakimś powiecie mieszkańcy częściej są narażeni na raka płuc, a w innym częściej dopada ich zawał serca?
- W pewnym sensie atlas jest odpowiedzią na to pytanie, gdyż zajęliśmy się też uwarunkowaniami społeczno-ekonomicznymi tych chorób. Np. okazuje się, że na raka płuc najczęściej zapadają mężczyźni w tych regionach, gdzie jest największe bezrobocie. U nas jest to powiat brzeski i nyski. Badania wykazały, że te dwa czynniki korelują ze sobą. Wiadomo, że 90 proc. przypadków raka płuc wynika z palenia tytoniu. Ale też bezrobocie wiąże się z trudną sytuacją materialną, mniejszą samokontrolą zdrowia, nieraz z niehigienicznym trybem życia.

- A inne powody?
- Dochodzi też czynnik demograficzny. Badania potwierdzają, że wszystkie typy nowotworów występują częściej tam, gdzie jest większa gęstość zaludnienia. Atlas pokazuje, że są to Brzeg, Kluczbork i Nysa. Niemniej uzyskane przez nas wyniki są tylko potwierdzeniem tych podawanych w światowej literaturze naukowej.

- Z atlasu chyba jednoznacznie nie wynika, że jak ktoś jest bezrobotny, to od razu chorowity?
- Okazuje się, że częściej chorują Opolanie z wyższym wykształceniem, mieszkający w miastach. Czy to wynika z tego, że mają oni większą kulturę zdrowotną, lepszy dostęp do służby zdrowia, więc częściej się badają, co odnotowuje baza danych NFZ? Czy też może szybciej żyją, dlatego więcej się stresują? Np. ryzyko zawału jest wyższe u mężczyzn, którzy dużo lepiej zarabiają. Można to różnie interpretować.

- Jaką korzyść będą mieli Opolanie z tej publikacji?
- Atlas powinien być wskazówką dla Funduszu Zdrowia przy kontraktowaniu usług medycznych, bo wykazuje, gdzie jest dużo chorych, a za mało przeznacza się pieniędzy na badania diagnostyczne i leczenie. Z kolei samorządy lokalne dowiedzą się, na jaki typ profilaktyki i edukacji zdrowotnej powinny położyć szczególny nacisk wśród swoich mieszkańców, jak ich zachęcić do kontrolowania swojego zdrowia.

Dr Kazimierz Drosik - Opolskie Centrum Onkologii
Dr Roman Kolek - wicemarszałek województwa
Dr Kazimierz Łukawiecki - były dyrektor opolskiego NFZ
Prof. Jan Szczegielniak - Politechnika Opolska
Prof. Leszek Miszczyk - Centrum Onkologii w Gliwicach
Dr Grzegorz Krasowski - Krapkowickie Centrum Zdrowia
Dr Zbigniew Szczepanowski - Szpital w Kędzierzynie-Koźlu
Doktoranci: mgr Marcin Łukasiewicz i mgr Iwona Kulik-Parobczy