Autostrada A4 bis. Trzypasowa betonowa trasa za ponad 5 mld zł ma uchronić aglomerację przed zapaścią

Autostrada A4 bis to na razie jedynie koncepcja, której realizacja może okazać się koniecznością w perspektywie kolejnych lat.

Postanowiliśmy się bliżej przyjrzeć zamówionemu przez Urząd Marszałkowski województwa śląskiego opracowaniu na jej temat. W 2019 roku wykonała go zlecenie marszałka katowicka firma INKOM. Nowa, ujęta w nowej Strategii Rozwoju Systemu Transportu Województwa Śląskiego droga, z pewnością będzie bardzo ważna dla mieszkańców aglomeracji oraz tranzytu.

Trasa ma przebiegać przez południową część województwa śląskiego po terenach miast i gmin:

• Gliwice,
• Sośnicowice,
• Knurów,
• Gierałtowice,
• Orzesze,
• Ornontowice,
• Łaziska Górne,
• Wyry,
• Mikołów,
• Tychy,
• Katowice,
• Mysłowice.

Jaka będzie autostrada A4? Ma to być dwujezdniowa droga o standardzie autostrady, przystosowana do najcięższego transportu. Powstanie prawdopodobnie z asfaltobetonu lub betonu. Prawdopodobnie w technologii, w jakiej obecnie buduje się autostrady. W opracowaniu ujęto, że ma mieć minimum po dwa pasy ruchu w każdym kierunku. Biorąc jednak pod uwagę obecne standardy budowy autostrad, najpewniej trasa będzie miała po trzy pasy ruchu plus pas awaryjny.

Eksperci, którzy przygotowali koncepcję przebiegu autostrady, starannie przyjrzeli się możliwościom, w jakich mogłaby zaistnieć droga. Przygotowali trzy, a właściwie cztery warianty przebiegu. Każdy z wariantów ma inny przebieg i inną długość planowanej autostrady. Wariant IA tylko w niewielkiej części różni się od wariantu I.

1. Wariant pierwszy ma 55,6 km długości. Policzono, że szacunkowy koszt jego budowy wyniósłby około 5,2 mld złotych.
2. Wariant IA to 53,3 km długości, koszt budowy ok. 5 mld zł.
3. Drugi wariant ma 61,1 km, a jego realizacja to około 5,8 mld złotych.
4. Najdroższy, ale i najdłuższy jest wariant trzeci. W tym przypadku nowa autostrada miałaby 69,1 km długości i jej budowa także kosztowałby najwięcej – bo prawie 6,5 miliarda złotych.

Jak eksperci oszacowali wartość tych inwestycji ? Pod uwagę wzięli średnie ceny budowy autostrad w Polsce, w poszczególnych jej rejonach. Suma summarum i tak okazuje się, że najdroższe autostrady powstają na Śląsku. Szacunkowo, według danych GDDKiA – budowa jednego kilometra autostrady w Polsce to średnio koszt 41 mln zł. Jednak cena ta rośnie, gdy trasa jest budowana w bardzo zurbanizowanym terenie, na dodatek obciążonym eksploatacją górniczą – jak to ma miejsce na Śląsku. Ważny jest rodzaj terenu, po którym biegnie trasa oraz jej kolizje z innymi drogami, terenami zamieszkałymi, co generuje konieczność budowy kolejnych obiektów inżynierskich – jak

• węzły,
• wiadukty,
• estakady,
• tunele,
• mosty lub przejścia dla zwierząt.

To wszystko podraża inwestycję.

Z dotychczas dostępnych danych wynika, że na przykład koszt 1 km autostrady na odcinku od Radomska do granicy z województwem śląskim to 39 mln zł, na odcinku od Kamieńska do Radomska wyniósł on 27 mln zł. Jednak najdroższe odcinki znalazły się właśnie na Śląsku.

I tak najdrożej, jak dotąd, kosztowała budowa 1 km autostrady między węzłami Sośnica i Maciejów – 135,7 mln zł. Odcinek między węzłem Pyrzowice i Piekarami Śląskimi – to koszt 99,9 mln zł, a odcinek Piekary Śląskie – Maciejów – 51 mln zł za jeden kilometr autostrady.

W zależności od wariantu przebiegu na nowej A4 bis, powstaną też zupełnie nowe węzły.

W wariancie I przewidziano węzły:

• Żernica,
• Nieborowice,
• Dębieńsko,
• Łaziska,
• Wilkowyje,
• Czułów,
• Kosztowy II,
• Mysłowice Dziećkowice

Wariant I A przewiduje węzły:

• Żernica,
• Nieborowice,
• Dębieńsko,
• Mikołów Północ,
• Mikołów Kamionka,
• Czułów,
• Kosztowy II,
• Mysłowice Dziećkowice.

Wariant II ma mieć węzły:

• Ostropa,
• Kuźnia Nieborowicka,
• Dębieńsko,
• Łaziska,
• Wikowyje,
• Wygorzele,
• Kosztowy II,
• Mysłowice Dziećkowice.

W trzecim wariancie eksperci przewidują węzły:

• Ostropa,
• Kuźnia Nieborowicka,
• Czerwionka Leszczyny,
• Łaziska,
• Wilkowyje,
• Wygorzele,
• Kosztowy II,
• Mysłowice Dziećkowice.

Z analizy autorów opracowania wynika, że najkorzystniejszy, zarówno pod względem ekonomicznym, jak technicznym byłby wariant pierwszy.

Jak już pisaliśmy, przebieg autostrady niepokoi mieszkańców gmin, leżących na ich trasie. Wciąż nie wiadomo, jakie dokładnie miejsca przetnie droga i co to będzie oznaczało dla lokalnych społeczności. Większość dowiaduje się o takich planach z doniesień prasowych. Bardzo zaniepokojeni są zwłaszcza mieszkańcy gminy Wyry, którą trasa A4 bis obejmuje w dwóch na trzy warianty.

Po raz kolejny nawiązała do tego w połowie lutego Barbara Prasoł, wójt gminy Wyry.
- Obecnie czekamy na oficjalne wyjaśnienie, czy zarząd województwa faktycznie prowadzi prace planistyczne dotyczące wariantów autostrady A4 bis przebiegających przez teren gminy Wyry, a jeśli tak, to na jakim etapie obecnie się one znajdują, a także podanie informacji, czy i jakie ewentualne dalsze kroki zamierza podjąć marszałek w odniesieniu do powyższych planów – informuje mieszkańców wójt Wyr.

Poszczególne gminy piszą do Urzędu Marszałkowskiego o przybliżenie im koncepcji przebiegu drogi. Wiadomo już, że miasto Tychy wnioskowało już na etapie uzgodnień powstawania koncepcji, aby A4 bis nie była autostradą, lecz drogą ekspresową, co miałoby znaczenie w przypadku chęci połączenia trasy z innymi lokalnie przebiegającymi tamtędy drogami krajowymi. Dla mieszkańców taka trasa byłaby też bardziej dostępna.

Urząd Marszałkowski na razie potwierdza jedynie pracę nad koncepcją, która ma być częścią Strategii Rozwoju Systemu Transportu Województwa Śląskiego. Urzędnicy nie chcą na razie mówić więcej na ten temat. Poza tym, że to konieczność dla aglomeracji, bo przepustowość obecnych arterii drogowych w województwie drastycznie się kurczy.
Rozumieją to także w Metropolii.

- Na zrównoważoną mobilność miejską patrzymy szeroko – zapewnia Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. - Oczywiście, jednym z najważniejszych dla nas działań jest stałe rozwijanie i podnoszenie standardu funkcjonowania transportu publicznego, ale przecież racjonalne spojrzenie na mobilność miejską nie wyklucza zupełnie ruchu samochodowego. Wszystkie te elementy wpisują się w spójną całość. Dlatego ważne jest dla nas skoordynowanie tych działań. Dobrze rozwinięta sieć drogowa dla ruchu kołowego może zdecydowanie podnieść komfort życia w naszych miastach, a budowa alternatywnych tras, obwodnic, jest konieczna, aby odkorkować obciążone dziś główne arterie – mówi Karolczak.

Jak przekonuje przewodniczący Metropolii, konieczne jest planowanie dalszego rozwoju infrastruktury drogowej.

- Bazą i punktem wyjścia jest opracowana przez nas koncepcja metropolitalnych powiązań drogowych. Wskazane zostało w niej 10 odcinków dróg, których powstanie uznajemy za priorytetowe. To m.in. obwodnica Chorzowa, DTŚ Wschód i Północ, przedłużenie DK 79 czy połączenie trasy N-S z BeCeTką (Bytomska Centralna Trasa Średnicowa – przyp. red.). Następnym krokiem miał być pomiar natężeń ruchu, ale niestety 2020 rok i pandemia, która spowodowała, że nasze życie dosłownie „zatrzymało się miejscu”, wpłynęłaby na wyniki, które byłyby po prostu niemiarodajne. Chcemy również wspierać finansowo te inwestycje drogowe, która mają tak duże znaczenie dla usprawnienia ruchu na naszym obszarze i duże nadzieje, razem z gminami i miastami, przez które mają przebiegać, wiążemy z nową perspektywą finansowania unijnego – mówi.

Zapytaliśmy też o inne pomysły na udrożnienie ruchu w metropolii, jednym z nich mógłby być na przykład inteligentny system sterowania ruchem (ITS).

- Jeśli chodzi o inteligentne systemy zarządzania ruchem, to w tej chwili skoncentrowaliśmy się nad ich integracją w kontekście nadania priorytetu przejazdu komunikacji miejskiej. Opracowaliśmy w minionym roku ustandaryzowany protokół komunikacyjny, który może być teraz wykorzystywany przez miasta wprowadzające u siebie ITS. Wspomniany protokół komunikacyjny, to mechanizm, który informuje systemy ITS o tym, że do zadanego skrzyżowania zbliża się pojazd komunikacji miejskiej i wskazuje na konkretny wylot z tego skrzyżowania. Pilotażowo zostało to już uruchomione w Chorzowie. Warto dodać, że opracowanie tego sterownika może przyczynić się do naprawdę sporych oszczędności, bo nie trzeba budować drogiej infrastruktury w pojazdach i w obrębie skrzyżowań – mówi Kazimierz Karolczak.

Tymczasem w podsumowaniu opracowania dotyczącego koncepcji autostrady A4 bis, autorzy z firmy INKOM piszą, że bez budowy nowej drogi przepustowość obecnych rozwiązań wyczerpie się bardzo szybko.

- Wykonane symulacje ruchowe wskazują jednoznacznie pełną zasadność podjęcia tego trudnego pod względem przestrzennym tematu. Dalsze opieranie obsługi powiązań drogowych na kierunku wschód - zachód wyłącznie na ciągu autostrady A4, doprowadzi w krótkim czasie do zapaści komunikacyjnej centrum województwa i wpłynie negatywnie nie tylko na realizację przepływów ruchu tranzytowego, ale także na sprawność funkcjonowania układu drogowego wewnątrz Metropolii – piszą autorzy opracowania. Jednocześnie powołują się na podobne przykłady w Europie. - Budowa planowanej autostrady A4 BIS pozwoliłaby jednocześnie na zmianę charakteru istniejącej A4 na ciąg o znaczeniu wewnątrzmetropolitalnym - po dodatkowym jego dowęźleniu. Podobne metamorfozy przeszły autostrady na zachodzie Europy w obszarach o podobnym charakterze przestrzennym - np. w Zagłębiu Ruhry – czytamy.

Szczegółowy opis przebiegu poszczególnych wariantów przebiegu autostrady A4 bis, ujętych w opracowanej dla Urzędu Marszałkowskiego koncepcji, znajdą Państwo w naszej galerii zdjęć. Należy kliknąć w zdjęcie, by w podpisie przeczytać opis przebiegu A4 bis w poszczególnych wariantach.