Baba na byku w Opolu, Elza z Gorzowa Śląskiego. Znane opolskie pomniki mają tego samego autora

Mirosław Dragon
Mirosław Dragon
Pomnik Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego w Opolu, prace wykończeniowe przy odlewie pomnika.
Pomnik Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego w Opolu, prace wykończeniowe przy odlewie pomnika. Alina Borowczak-Grzybowska
Zamiar wyburzenia pomnika w Gorzowie Śląskim wywołał protesty. Przypomniały też o autorze tego i wielu innych monumentalnych pomników - Janie Borowczaku. Gorzowski rzeźbiarz stworzył wiele pomników, które do dzisiaj są symbolami miast.

Kiedy w 2018 roku ówczesny wojewoda opolski Adrian Czubak po konsultacji z Instytutem Pamięci Narodowej nakazał zburzyć w ramach Ustawy dekomunizacyjnej Pomnik Zwycięstwa i Pokoju w Gorzowie Śląskim, mieszkańcy zorganizowali protesty w obronie popularnej gorzowskiej Elzy, stojącej w centrum Gorzowa Śląskiego.

Protest przyniósł skutek, monumentalny Pomnika Zwycięstwa i Wolności ocalał. Instytut Pamięci Narodowej nakazał tylko zmienić napis na tablicy, który brzmi: „Bohaterom walk z faszyzmem, wyzwolicielom ziem piastowskich w XXV rocznicę wyzwolenia”. To zdaniem IPN-u upamiętnia wkroczenie Armii Czerwonej, które wyzwoleniem dla Polski nie było.

Przeciwko planom zburzenia pomnika oprócz mieszkańców protestowało także Muzeum Śląska Opolskiego oraz potomkowie autora pomnika, rzeźbiarza Jana Borowczaka. Obie córki rzeźbiarza: Alina Borowczak-Grzybowska i Ewa Borowczak zaprotestowały przeciwko planom likwidacji pomnika.

Jan Borowczak (1931-1984) to wybitny opolski rzeźbiarz, który pochodził właśnie z Gorzowa Śląskiego.

Gorzowska Elza powstała w 1970 roku.

- Głównym wykonawcą był Jan Borowczak, ale pomagał mu jego brat Kazimierz, który był dyrektorem domu kultury w Gorzowie Śląskim - wyjaśniał burmistrz Artur Tomala (zmarły w 2021 roku wieloletni włodarz Gorzowa Śląskiego).

Co ciekawe, gorzowski pomnik nie ma określonej nazwy własnej. W różnych miejscach określany jest nazwami: Pomnik Zwycięstwa i Pokoju, Pomnik Wyzwolenia lub Pomnik Bohaterów Walki z Faszyzmem.

Jan Borowczak był twórcą wielu monumentalnych pomników i rzeźb.

Jego najbardziej znanym dziełem jest Pomnik Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego w Opolu, zwana przez opolan Babą na byku.

Gorzowski rzeźbiarz stworzył także wiele innych pomników, które do dzisiaj są symbolami miast:

  • Pierwszym z dużych pomników autorstwa Jana Borowczaka to Pomnik Martyrologii Jeńców Wojennych w Łambinowicach. Powstał on w 1964 roku. Do realizacji Jan Borowczak zaprosił Jerzego Beskiego, Floriana Jesionowskiego i Mariana Nowaka. Betonowe pylony – znicze, z unoszącymi się na nich postaciami w metalu, stoją na terenie dawnego obozu w Łambinowicach.
  • Drugi to Pomnik Martyrologii Robotników Przymusowych w Blachowni Śląskiej koło Kędzierzyna Koźla. Nowatorska forma poziomej bryły pomnika w rytmicznych kanelurach ukazuje postacie ludzkie wyniesione z zapomnienia. Pomnik odlany został w betonie w 1967 roku.
  • Trzecim to odlany w betonie Pomnik Wyzwolenia, który stanął w Gorzowie Śląskim, rodzinnym mieście rzeźbiarza w 1970 roku. Orzeł w ręce przedstawionej na pomniku kobiety symbolizuje piastowską historię Ślaska, a trzy pylony w tle symbolizują trzy powstania śląskie.
  • Czwarty był Pomnik Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego w Opolu z 1972 roku. Postać kobiety w rozwianym płaszczu, stojąca na turze, zyskała nazwę Opolskiej Nike, a żartobliwie nazywana jest przez opolan Babą na byku. Pomnik w 2011 roku przeszedł remont i całkowitą renowacje.
  • Piąty jest odlany w brązie w 1973 roku Pomnik Matki Polki w Raciborzu. Nawiązuje on do klasycznych rzeźb antycznych.
  • Jako szósty z monumentalnych pomników Jana Borowczaka powstał Pomnik Powstańca Śląskiego w Zdzieszowicach w 1983 roku. Przedstawia postać powstańca. W tle postaci rysuje się kolista forma, symbol słońca z powstańczej pieśni „Już zachodzi czerwone słoneczko…”
  • Jest jeszcze pomnik siódmy, zrealizowany po śmierci Jana Borowczaka, którego jest on współautorem wraz z córką Aliną Borowczak-Grzybowską i Andrzejem Grzybowskim. Pomnik w Hołdzie Walczącym o Wolność Polski w latach 1939-1945 powstał w 1986 roku w Głubczycach. Częścią tego pomnika jest głowa żołnierza, wyrzeźbiona właśnie przez Jana Borowczaka.
  • Późniejsze rzeźby to żeliwna Łuczniczka w Niemodlinie i Pegaz w Lublinie. Jan Borowczak stworzył też liczne rzeźby portretowe, m. in. Mikołaja Kopernika, Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Jana Kochanowskiego.
Pożegnanie burmistrza Artura Tomali w Gorzowie Śląskim (1969-2021)

Gorzów Śląski. Mieszkańcy na ulicach miasta pożegnali się ze...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska