Bank nad bankami

BANK MA ORGANY
- Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 6-letnią kadencję. Jest przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej, Zarządu NBP oraz Komisji Nadzoru Bankowego.

- Rada Polityki Pieniężnej jest organem NBP, powołanym na mocy ustawy o Narodowym Banku Polskim z dnia 29 sierpnia 1997 r. W jej skład wchodzi 9 członków - powoływanych po trzech przez prezydenta, Sejm i Senat - oraz przewodniczący, którym jest Prezes NBP.

- Zarząd NBP kieruje NBP, podejmując uchwały w sprawach nie zastrzeżonych w ustawie o NBP dla innych organów NBP. Realizuje uchwały i plan finansowy RPP, uchwala i realizuje plan działalności NBP. Zajmuje się zadaniami z zakresu polityki kursowej i systemu płatniczego.

NBP W TERENIE
16 - tyle jest oddziałów okręgowych NBP, znajdują się one w każdym województwie. Najważniejsze zadania, które realizują:
1. Zaopatrują banki komercyjne w gotówkę. Analizują i prognozują jej obieg.
2. Obsługują rachunki bankowe jednostek budżetowych i państwowych funduszy celowych.
3. Skupują złote monety i sztabki.
4. Przekazują subwencje z budżetu państwa na rachunki gmin.
5. Kontrolują w kasach banków komercyjnych, które podpisały z NBP umowę rachunku bankowego, stan gotówki zaliczanej do rezerwy obowiązkowej.
6. Przygotowują analizy, sprawozdania i oceny między innymi dotyczące sytuacji finansowej i gospodarczej regionu, w którym funkcjonują.

Pierwszy publiczny dyskurs na temat założenia w Polsce banku centralnego rozpoczął się w drugiej połowie osiemnastego wieku, jednak dopiero na przestrzeni kolejnego stulecia ustanawiane były przez mocarstwa zaborcze instytucje, których głównym zadaniem była emisja pieniędzy. W okresie międzywojnia na terenie niepodległej Polski powstał Bank Polski SA, natomiast tuż po wojnie uruchomiono Narodowy Bank Polski, który przez lata komunizmu obsługiwał centralnie sterowaną gospodarkę, zyskując nową formułę dopiero w okresie transformacji polityczno-gospodarczej na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.
Ceny stop!
Dziś głównym zadaniem Narodowego Banku Polskiego (oprócz emisji pieniędzy, nadzoru nad bankami i obsługi struktur państwa) jest dbanie o to, aby w Polsce nadmiernie nie rosły ceny. Wskaźnik ich wzrostu oscyluje wokół jednego procenta, a to dobry wynik, także jak na unijne standardy. Ta cenowa stabilność ma dobrze wpływać na rozwój gospodarki, bo - jak twierdzi Leszek Balcerowicz, prezes NBP - przewidywalna, stabilna i niska inflacja jest podstawą wzrostu gospodarczego, pozwala planować, daje poczucie pewności przedsiębiorcom i tak zwanym zwykłym ludziom.
Ekonomiści zwracają ponadto uwagę na to, że najlepiej ożywia się gospodarkę inwestycjami, czym zajmują się przedsiębiorcy, którzy potrzebują na inwestycje tanich kredytów bankowych. O to stara się Rada Polityki Pieniężnej, organ NBP, która od lat tnie stopy procentowe (od trzech lat z 19 do ponad 5 proc.), co powinno pozytywnie wpływać na tanienie pożyczek w bankach komercyjnych. Z tym jednak jest różnie, gdyż ze względu na ryzyko inwestycyjne banki nie zawsze chcą obniżać oprocentowanie kredytów.
Zdaniem dr. Richarda Mbewe, głównego ekonomisty Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej SA, znanego z telewizyjnych programów poświęconych ekonomii, działania RPP i ich wpływ na obecny stan polskiej gospodarki (obniżanie stóp, niska inflacja) zostały już ograniczone do minimum.
- Tym, co może jeszcze stymulować ożywienie gospodarcze, są działania fiskalne, polegające na obniżaniu podatków - stwierdza w felietonie, który publikuje w portalu money.pl. To już jest jednak sprawa rządu.

UFAMY NBP
Spośród instytucji finansowych Polacy najbardziej ufają Narodowemu Bankowi Polskiemu (66 proc. badanych) - wynika z sondażu, przeprowadzonego na początku września przez TNS OBOP. Nieco mniejszym zaufaniem respondenci darzą banki państwowe (64 proc.). Jesteśmy za to nieufni wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (48 proc.), urzędów skarbowych (45 proc.), funduszy emerytalnych (41 proc.) oraz banków prywatnych (40 proc.).

DLA ŻĄDNYCH WIEDZY
Podstawy prawne NBP tworzy Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (DzU nr 140, poz. 938). Nowele ustawy: w 1998 roku - DzU nr 160, poz. 1063; w 2000 roku - DzU nr 53, poz. 648, nr 62, poz. 718, nr 119, poz. 1252; w 2001 roku - DzU nr 8, poz. 64, nr 110, poz.1189 i nr 154, poz. 1784 i 1800; w 2002 roku - DzU nr 126, poz. 1070 i nr 141, poz.1178; w 2003 roku - DzU nr 137, poz. 1303.

Emituje pieniądze,
ma na oku banki
NBP emituje pieniądze, jest jedyną instytucją w kraju, która może się tym zajmować. Gdy we wrześniu tego roku na rynku kolekcjonerskim pojawiły się "polskie euro", bank centralny złożył w tej sprawie doniesienie do prokuratury.
NBP decyduje o wielkości emisji, terminie wprowadzenia pieniądza do obiegu oraz o ilości pieniądza znajdującego się w obiegu.
Świadczy ponadto usługi na rzecz innych banków. Na przykład przyjmuje ich depozyty, udziela kredytów i dostarcza im gotówki. Prezes NBP poprzez Komisję Nadzoru Bankowego sprawuje nadzór nad działalnością banków. Komisję interesuje bezpieczeństwo naszych oszczędności w bankach, a także to, czy banki w Polsce przestrzegają prawa i na przykład nie działają na szkodę klientów. Organem wykonawczym Komisji jest Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, który jest wydzielony organizacyjnie w strukturze Narodowego Banku Polskiego.
Bank centralny obsługuje instytucje rządowe, prowadzi na przykład rachunek Ministerstwa Finansów. Rozlicza także dochody i wydatki państwa, a także obsługuje emisje papierów wartościowych, które emituje państwo.
Mają pomysły na NBP
W rządzie, a także wśród polityków spoza układu władzy, co chwilę pojawiają się pomysły na poradzenie sobie z bolączkami współczesnej Polski, a ich adresatem niejednokrotnie jest Narodowy Bank Polski. Dało się już słyszeć: wystarczy dodruk pieniędzy, dalsze obniżki stóp, czy też uruchomienie rezerw walutowych banku centralnego. Jak stwierdził na łamach "NTO" Krzysztof Rybiński, główny ekonomista Banku BPH-PBK, każda z tych propozycji oznacza dodrukowanie pieniędzy, co ekonomiści w swoim żargonie nazywają zwiększeniem podaży pieniądza. Poprzez to Polacy tylko na krótko mogliby poczuć, że są zamożniejsi.
- Na krótko, bo bogactwa nie da się wydrukować. Trzeba na nie zapracować - konkluduje.
Banki centralne na całym świecie są suwerenne i niezależne od polityków. NBP - na szczęście - jest na światowym poziomie.