Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej pracuje pełną parą

- Czerwiec jest miesiącem, który mocno się wpisuje w historię Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej - uważa dr Michał Matheja, prezes zarządu CBMN i kierownik projektu. - W czerwcu 2011 do porozumienia polsko-niemieckiego „okrągłego stołu” wpisano, iż ma powstać komórka, która ma się zająć badaniem historii i dziedzictwa mniejszości niemieckiej. Pięć lat później też w czerwcu - powołano do życia stowarzyszenie pod nazwą Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej bazujące na działaniach podjętych rok wcześniej w DWPN. Rok temu zajęliśmy nasze miejsce w Bibliotece Eichendorffa, rozpoczynając stacjonarną działalność. Ubiegły rok nie sprzyjał oficjalnemu otwarciu. Uczynił to goszczący w Opolu niedawno ambasador.

- Mamy w dorobku m.in. około trzystu rozmów ze świadkami czasu - mówi o pracach CBMN Ewa Czeczor. - Zarówno z tymi, którzy działali przed legalizacją, jak z osobami, które zakładały pierwsze koła i pierwsze stowarzyszenia (BJDM) mniejszości (także na Pomorzu, Dolnym Śląsku, Warmii i Mazurach). Docieramy także do ludzi, którzy mieszkają za granicą. Przeprowadzamy krótsze wywiady kwestionariuszowe, ale także wielowątkowe rozmowy biograficzne. Docieramy nie tylko do działaczy, także do osób mniej znanych, którzy się z niemieckością utożsamiają.

Przedmiotem badań Centrum są również zbiory dokumentów przekazane przez posła Helmuta Paisdziora, senatora Gerharda Bartodzieja i nieżyjących Bruno Kosaka oraz Bernarda Smolarka.

Obecnie Centrum prowadzi następujące projekty badawcze: Dziedzictwo niemieckiego protestantyzmu w Polsce po 1945 r. Polityka - własność - pamięć i tożsamość; Migracje transgraniczne na Górnym Śląsku w latach 1921-1939 a międzywojenny problem mniejszości narodowych; Pamięć o obozach dla ludności niemieckiej w powojennej Polsce; Mniejszość niemiecka w Polsce wobec tranzycji i transformacji ustrojowej po 1990/1991 roku; Mniejszość niemiecka wobec dziedzictwa kulturowego niemieckich Żydów na Śląsku; Granica polsko-niemiecka na Pomorzu (1920-1939): historia - pamięć - ślady w przestrzeni.

W 2020 roku wydało cztery publikacje: Zbigniew Bereszyński, „Komunistyczny aparat bezpieczeństwa i ludność niemiecka na Górnym Śląsku w latach 1945-1990”; „Pod lupą bezpieki. Aparat represji wobec Niemców na ziemiach zachodnich i północnych w okresie władzy komunistycznej”, red. Michał Matheja (obie w języku niemieckim); Bernard Linek, „Kwestia niemiecka na powojennym Górnym Śląsku 1945-1960. Wybór artykułów”; Bogusław Tracz, „Osłabić tendencje emigracyjne. Komitet Wojewódzki PZPR w Katowicach wobec wyjazdów do RFN w latach 1970 - 1978. Wybór źródeł”.