Cisza wyborcza - ile trwa i czego nie wolno wtedy robić? Uważaj na wysokie kary za naruszenie ciszy wyborczej

Cisza wyborcza nie obowiązuje we wszystkich krajach demokratycznych. Nie znajdziemy jej np. w krajach anglosaskich, w których jest traktowana jak łamanie fundamentu demokracji, czyli wolności słowa.

Cisza wyborcza co to jest?

W polskim systemie wyborczym cisza wyborcza obowiązuje na 24 godziny przed dniem głosowania. Rozpoczyna się dokładnie o północy przed dniem głosowania i trwa aż do zamknięcia wszystkich lokali wyborczych. W wypadku eurowyborów cisza wyborcza planowo potrwa do niedzieli, 9 czerwca do godziny 21:00. W tym czasie zabronione jest prowadzenie jakiejkolwiek kampanii wyborczej kandydatów.

Polski Kodeks Wyborczy (Art. 104) jasno określa kalendarz kampanii wyborczych - rozpocząć się mogą w dniu ogłoszenia daty wyborów, a skończyć muszą na 24 godziny przed dniem głosowania.

Art. 107. § 1. W dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem prowadzenie agitacji wyborczej, w tym zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych jest zabronione. § 2. Agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje, jest zabroniona

Cisza wyborcza znana jest w wielu państwach jako instytucja prawa wyborczego, ale nie wszędzie obowiązuje. W Stanach Zjednoczonych i Niemczech cisza wyborcza nie obowiązuje i z otwartą agitacją możemy mieć do czynienia nawet w dniu głosowania, a sondaże wyborcze prezentowane są na bieżąco.

Cisza wyborcza: czego nie można robić? Pod groźbą kary

Kodeks wyborczy określa również sposoby agitacji, które są zabronione w czasie ciszy wyborczej. Jednak wraz z postępem technologicznym zakres mocno się rozszerzył.
W czasie ciszy wyborczej zabronione jest m.in.:

• rozwieszanie plakatów
• roznoszenie ulotek
• realizowanie reklam wielkoformatowych (bilbordy)
• wieszanie reklam na samochodach
• zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji,
• wygłaszanie przemówień
• agitacja w internecie.

Oczywiście mowa tutaj o podjęciu nowych działań, a nie kampanii, która przebiegała w poprawnym rytmie przed ciszą wyborczą. Nie jest konieczne zdejmowanie banerów, plakatów czy usuwanie ulotek, które zostały już rozdane.

Cisza wyborcza to jedyny czas w roku, w którym w telewizji, radiu czy internecie nie zobaczymy wypowiedzi polityków, szczególnie tych startujących w wyborach. Jest bardzo cienka granica pomiędzy codzienną komunikacją a agitacją. Odpoczynek od kandydatów daje głosującym czas do namysłu i wyboru najlepszego kandydata w wyborach.

Cisza wyborcza w internecie – co wolno?

Cisza wyborcza w internecie to nowy wymiar ograniczenia agitacji. Trudna do zmierzenia, jeszcze trudniejsza do ścigania, ale z roku na rok zdarzają się przypadki wykrycia i skazania podejrzanych za złamanie ciszy wyborczej. Podejrzanym może być każdy internauta bez względu na to, czy startuje z list wyborczych, czy nie ma żadnego związku z polityką. W sieci nikt nie jest osobą anonimową i nawet stosując sztuczki w celu utrudnienia identyfikacji, możemy zostać przywołani do odpowiedzialności.

Cisza wyborcza w internecie oznacza, że ZABRONIONE jest:

• zakładanie grup, wydarzeń, stron kampanii i kandydatów w wyborach
• komentowanie i wyrażanie stronniczych opinii na temat kandydata lub kontrkandydata
• publikowanie dokumentów/zdjęć/faktów, które mogłyby zaważyć na głosowaniu na danego kandydata.

Cisza wyborcza w innych krajach

Większość krajów, w których obowiązuje cisza wyborcza, wykorzystuje system, który znany jest również w Polsce, czyli zakaz agitacji na 24 godziny przed dniem głosowania. Są jednak takie kraje, w których zabronione to jest przed 5 dni przed głosowaniem lub takie, w których publikowanie sondaży jest zabronione 30 dni przez wyborami.

Kary za złamanie ciszy wyborczej

Co grozi za złamanie ciszy wyborczej? Pomimo tego, że przewinienia są trudne do zbadania, niekiedy dochodzi do sytuacji złapania osoby na gorącym uczynku lub znalezienia sprawcy internetowych wpisów.

Naruszenie ciszy wyborczej według polskiego prawa jest wykroczeniem, które jest zagrożone karą grzywny (art. 498 Kodeksu wyborczego). Zaś wysokość grzywny jest uregulowana w Kodeksie wykroczeń (art. 24) i może wynosić od 20 zł do 5 000 zł.

Wyższą karą objęte są osoby, które przed zakończeniem ciszy wyborczej, czyli do czasu zamknięcia lokali wyborczych, podają do publicznej wiadomości wyniki nieoficjalnych sondaży (przedwyborczych lub przeprowadzonych w dniu głosowania). Takie wykroczenie jest zagrożone karą grzywny od 500 tys. zł do 1 mln zł. Karze tej podlegać może osoba fizyczna, publikująca dane na osobistym koncie na TT lub ogólnokrajowa telewizja czy rozgłośnia radiowa, która podaje je na antenie.

Kary za naruszenie ciszy wyborczej w Polsce nie są wygórowane. Ciekawostką niech będzie, że w Hondurasie kara finansowa, grożąca za to samo przewinienie może wynosić nawet 500 minimalnych wynagrodzeń, zaś w Nikaragui za złamanie ciszy wyborczej można trafić za kratki na 30 - 180 dni, a w Meksyku nawet na 3 lata.

Po co nam cisza wyborcza?

Cisza wyborcza to czas refleksji. Na kilkanaście godzin przed głosowaniem mamy chwilę na poukładanie sobie wszystkich myśli, wiadomości i faktów, które udało nam się zebrać w czasie całej kampanii wyborczej. Cisza wyborcza pozwala ograniczyć szum informacyjny i nieuczciwą konkurencję kandydatów. Cisza wyborcza to czas zarówno dla wyborców jak i dla kandydatów, choć dla tych drugich jest z pewnością dużo bardziej stresująca.

Cisza wyborcza stworzyła rytuał oczekiwania w komitetach wyborczych do późnych godzin nocnych w oczekiwaniu na najnowsze sondaże. Pomimo tego, że oficjalne wyniki wyborów są znane zwykle kilka dni po głosowaniu, przy dużej dysproporcji głosów, kandydaci już mogą zacząć świętowanie i przygotowanie się do ciężkiej pracy politycznej.