Czeka nas ostre hamowanie w kulturze

- Szefowie opolskich instytucji kultury mówią, że w 2013 szykuje się budżet katastrofy. Czy zarząd województwa chce zasłynąć jako ten, który najpierw je rozwinął, a teraz doprowadza do upadku?
- Oczywiście, że nie. Z wielkości dotacji w ostatnich latach widać, że kultura jest dla nas priorytetem.

- Ale ta dotacja w ciągu trzech lat zmalała o 36 procent.- Bo pieniędzy mamy coraz mniej. Kultura może być finansowana tylko z dochodów własnych samorządu. A głównym źródłem dochodu własnego jest podatek CIT (płacą go firmy - przyp. red.). W 2005 roku na kulturę szło 27,7 proc. wpływów z CIT, w kończącym się roku już 39 procent. Niestety, wpływy z tego podatku w naszym województwie systematycznie spadają. W 2005 roku było to prawie 103 mln zł, w 2009 - 93 mln, a teraz tylko 72, 5 mln. Choć procentowo dajemy więc coraz więcej, to w złotówkach jest mniej.
**

Dyrektorzy instytucji kultury są fachowcami, a muszą być też menedżerami

- Nie sygnalizowaliście tej niedobrej tendencji dyrektorom?**
- Znając prognozy, już dwa lata temu mówiliśmy im, że będą dostawali mniej pieniędzy. W 2011 na kolejnych naradach systematycznie podkreślaliśmy konieczność restrukturyzacji i wprowadza nia programów oszczędnościowych. Trzeba też pamiętać, że pieniądze, które samorząd daje na kulturę, nie idą wyłącznie na utrzymanie sztandarowych instytucji kultury. Wspieramy też całą masę innych zadań kulturalnych.

- W odbiorze społecznym powstaje jednak wrażenie, że samorząd nie radzi sobie z finansowaniem kultury.
- Nasze małe województwo utrzymuje teatr, filharmonię i trzy muzea rejestrowe. W wielu innych województwach strumień finansowania takich placówek płynie z trzech źródeł: ministerstwa kultury, miasta i samorządu wojewódzkiego. U nas źródło finansowania jest tylko jedno - kasa samorządu wojewódzkiego, coraz słabiej zasilana. Czy chcemy czy nie, to musi się odbić na instytucjach kultury.

- W takim razie cały system jest zły.
- To prawda. Finansowanie wszelkiej działalności kulturalnej w kraju w dwóch trzecich spada na barki samorządów. Tylko jedna trzecia jest finansowana przez państwo. Samorządy są w różnej sytuacji gospodarczej. Gdy jest to region mały i słaby jak nasz i pieniędzy z gospodarki dramatycznie ubywa, natychmiast i równie dramatycznie odbija się to na kulturze. Na dodatek kilka lat temu "wrzucono" samorządom jako ich zadanie utrzymywanie kolei regionalnych. Z planowanych na przyszły rok 72,5 mln wpływów z podatku CIT, za 41 mln m.in. sfinansujemy kolej, a prawie 23 mln przeznaczymy na kulturę. Zadań przybywa, a pieniędzy ubywa. W tym problem.

- W opolskich muzeach twierdzą, że nie tylko nie będzie za co działać, ale że skromne fundusze grożą istnieniu i bezpieczeństwu zbiorów.
- Zapewniam, że funkcjonowanie żadnej z naszych instytucji kultury nie jest zagrożone. Ale pieniędzy publicznych jest tyle, ile jest. Koszty funkcjonowania trzeba dostosować do realnych możliwości. Np. jedna z placówek wynegocjowała nową umowę na dostawę energii i zaoszczędziła kilkanaście tysięcy zł.

- Czy to nie jest nienormalne, że nie dajecie pieniędzy nawet na pokrycie pensji pracowników?
- To, co dajemy, z definicji jest dotacją organizatora na funkcjonowanie instytucji, podkreślam - dotacją. Np. w budżecie Muzeum Narodowego w Krakowie dotacja organizatora stanowi średnio 70 procent budżetu tego muzeum. To, w jakiej strukturze ono działa, nie jest sprawą samorządu.

- Chce pani powiedzieć, że u nas są przerosty kadrowe?
- Chcę powiedzieć, że za liczbę zatrudnionych odpowiada dyrektor. Może nie wszyscy muszą być na pełnym etacie, może ich pracę w jakiejś części da się finansować np. z realizacji różnych projektów. Tak się to teraz robi. Od 2014 roku chcemy, by budżet samorządu i wszystkich podległych mu placówek miał charakter budżetu zadaniowego. Będzie się składał z pewnych zadań ubranych w projekty. Nasze instytucje już muszą się nauczyć konstruować swoje budżety w taki sposób, a to oznacza m.in. stworzenie takiej struktury zatrudnienia, która będzie zgodna z finansowaniem projektu.

- To znaczy, że nasi dyrektorzy nie potrafią zarządzać?
- To są świetni fachowcy w swoich dziedzinach, ale muszą być też menedżerami i myśleć kategoriami ekonomii kultury. Przyszłość to współpraca i partnerstwo w działalności, to m.in. wchodzenie w projekty edukacyjne. Pieniądze, z których może skorzystać kultura, są w Kapitale Ludzkim i w założeniach specjalnej strefy demograficznej. Nadchodzący rok będzie rokiem ostrego hamowania. Trzeba go przetrwać. Od 2014 zaczniemy powoli dodawać gazu.