Czym skutkują powojenne obozy

Długoletni dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu i pionier badań tego tematu podkreślił, że funkcjonowanie powojennych obozów odosobnienia miało istotne skutki psychologiczne, polityczne, społeczne, ekonomiczne, prawne, międzynarodowe oraz związane z upamiętnieniem ofiar.

- Pobyt w obozach pozostawił rany i urazy na psychice uwięzionych - pisał prof. Nowak w swym referacie. - Ci, którzy przeżyli, przez całe lata nie mogli zapomnieć dramatycznych wydarzeń i nie potrafili się z nich wyzwolić.

Szczególnie głęboką traumę przeżywali w związku ze śmiercią bliskich w obozie. Pewna grupa ludności po zwolnieniu z obozów nie była zdolna mówić o okrucieństwach, gwałtach i innych dramatycznych scenach, których była świadkiem. Niektórzy milczeli ze strachu, że mogą zostać na nowo wtrąceni do obozu. Taki szantaż stosowano wobec byłych osadzonych jeszcze w połowie lat 50. XX w.

Pan profesor zwraca uwagę także na następstwa społeczne. Wskutek gwałtownego i brutalnego wypędzenia ludzi ze swoich siedlisk zerwane zostały więzi rodzinne, przyjacielskie i sąsiedzkie. Kiedy chorzy i okaleczeni fizycznie i psychicznie wracali do domów, często zastawali mieszkania splądrowane lub zajęte przez rodzinę osadnika ze Wschodu, z którą nierzadko musieli dzielić dom i gospodarstwo.

- Przebywanie w obozach miało też implikacje narodowościowe - dodaje Edmund Nowak. - Szczególnie na Śląsku. Ludność rodzima o polskiej opcji narodowościowej, która znalazła się w części w obozach miała ogromne poczucie krzywdy ze strony rządzących. Podważało to zaufanie do władzy i kładło się cieniem na relacjach między władzą a społeczeństwem.

Po 1989 r. polskie władze zadeklarowały wolę wyjaśnienia wszystkich aspektów związanych z dziejami powojennych obozów i ukarania winnych. Tę determinację, by rozliczyć ów proces, choć nie przebiegało to łatwo ani bez przeszkód, wysoko oceniał m.in. Herbert Hupka, chadecki polityk, wieloletni lider Ziomkostwa Ślązaków.