Działania KOWR na rzecz społeczności lokalnych

Materiał informacyjny KOWR
Szkoła Podstawowa w Warszawie wybudowana na gruntach nieodpłatnie przekazanych przez KOWR
Samorządy lokalne są jednym z głównych beneficjentów nieodpłatnego przekazywania gruntów oraz bezzwrotnej pomocy finansowej świadczonych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. W ubiegłym roku otrzymały one ok. 500 ha, na realizację zadań własnych oraz ponad 17 mln zł w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej.

Nieodpłatne przekazania nieruchomości rolnych

Nieodpłatne przekazania gruntów zaliczamy do form trwałego rozdysponowania gruntów. Umożliwiają je przepisy wynikające z art. 24, 43, i 44 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Ważnymi beneficjentami tej formy rozdysponowania są m.in. jednostki samorządu terytorialnego, które mogą ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych.

Nieodpłatne przekazanie gruntów może nastąpić na wniosek np. jednostki samorządowej, skierowany do właściwego oddziału terenowego KOWR. Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazania przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.

Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogą zostać w drodze umowy nieodpłatnie przekazane na własność jednostce samorządu terytorialnego:

  • na cele związane z realizacją inwestycji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1812),
  • w celu umożliwienia realizacji miejscowego planu odbudowy, o którym mowa w ustawie z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. z 2020 r. poz. 764, z późn. zm.),
  • przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji na cele związane z realizacją inwestycji infrastrukturalnych służących wykonywaniu zadań realizowanych przez jednostki (z art. 24 ust 5 pkt 1 ugnrSP),
  • zabudowane obiektami infrastruktury technicznej towarzyszącej budynkom mieszkalnym wraz z mieniem niezbędnym do korzystania z tej infrastruktury (zgodnie z art. 44 ugnrSP).

Aby samorządy lokalne mogły skorzystać z nieodpłatnego przekazania gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych muszą spełnić następujące warunki:

  1. Posiadać aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
  2. Określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;
  3. Wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOWR;
  4. Wykorzystać nieruchomość zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.

W ciągu 30 lat działalności KOWR (wcześniej AWRSP i ANR ) uprawnionym podmiotom nieodpłatnie przekazano łącznie prawie 700 tys. ha gruntów Zasobu, w tym samorządom lokalnym ponad 60 tys. ha.

W ubiegłym roku nieodpłatnie przekazano uprawnionym podmiotom ponad 8 tys. ha, w tym jednostkom samorządu terytorialnego 500 ha.

Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie.

Szkoła Podstawowa w Warszawie wybudowana na gruntach nieodpłatnie przekazanych przez KOWR

Przykłady nieodpłatnego przekazania nieruchomości rolnych

W ostatnim czasie najbardziej spektakularnym przykładem jest nieodpłatne przekazanie gruntów pod budowę nowego szpitala onkologicznego we Wrocławiu. Oddział Terenowy KOWR we Wrocławiu w maju 2020 roku przekazał 21,8 ha nieruchomości, których wartość została wyceniona na kwotę prawie 18,5 mln zł. Będzie to największy szpital onkologiczny na Dolnym Śląsku. Działalność medyczna w szpitalu będzie prowadzona w ramach unitów, tzn. obszarów wyspecjalizowanych w diagnostyce i leczeniu chorób określonych organów, np.: nowotwory piersi, nowotwory układu moczowego, nowotwory płuc, pulmonologia nieonkologiczna czy hematologia. Szpital pomieści 701 łóżek, powstanie blok operacyjny na 10-12 sal, gdzie rocznie przeprowadzanych będzie około 10 tys. zabiegów. Inwestycja ma się zakończyć pod koniec 2028 r., a jej koszt to 700 milionów złotych.

W 2015 r. Oddział Terenowy KOWR (wówczas ANR) w Warszawie przekazał nieodpłatnie na rzecz gminy Michałowice ok. 3 ha gruntów o wartości prawie 10 mln zł. Na otrzymanych gruntach gmina Michałowice wybudowała już m.in. żłobek, przedszkole i szkołę podstawową wraz z gimnazjum, a także obiekty oświatowo-kulturalne oraz związane z ochroną zdrowia.

Innym ciekawym nieodpłatnym przekazaniem nieruchomości w 2014 r. był kompleks działek o powierzchni 3,8 ha na rzecz województwa wielkopolskiego, na których znajduje się Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Wcześniej działki te były przedmiotem wieloletniej dzierżawy zawartej pomiędzy ANR a szreniawskim Muzeum. Na przekazanym terenie mieszczą się adaptowane na potrzeby wystawiennicze obiekty wpisane do rejestru zabytków: budynki folwarczne, obora, spichlerz i wiata. W tych budynkach Muzeum prowadzi działalność kulturalną i naukową. Wartość przekazanych nieodpłatnie nieruchomości to prawie 10 mln zł.

Bezzwrotna pomoc finansowa

Nieodpłatne przekazania gruntów nie są jedyną formą pomocy, jakiej Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa udziela samorządom lokalnym. Może on również udzielać bezzwrotnej pomocy finansowej ze środków finansowych uzyskanych z gospodarowania mieniem Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Od roku 1999 (wcześniej jako Agencja Nieruchomości Rolnych) kieruje do gmin i spółdzielni mieszkaniowych środki finansowe w postaci bezzwrotnej pomocy. Od 2009 r. pomoc ta udzielana jest w ramach Programu pomocy środowiskom popegeerowskim. Od listopada 2010 r. bezzwrotna pomoc finansowa trafia do jednostek państwowych i komunalnych, przejmujących urządzenia, obiekty i sieci energetyczne, wodno-kanalizacyjne, ciepłownicze oraz telekomunikacyjne, które prowadzą działalność w tym zakresie.

Celem programu bezzwrotnej pomocy finansowej jest doprowadzenie obiektów przekazanych beneficjentom przez KOWR do stanu technicznego umożliwiającego ich sprawną i bezpieczną eksploatację. Bezzwrotna pomoc finansowa udzielana przez KOWR dotyczy: remontów lub przebudowy budynków, lokali i obiektów infrastruktury technicznej, w tym przejętych dróg osiedlowych (dojazdowych), a także podłączenia przekazanych budynków i lokali do istniejących bądź budowanych sieci infrastruktury technicznej. W tym katalogu mieści się również budowa budynków oraz lokali mieszkalnych, jak również nowych sieci infrastruktury technicznej, w przypadku gdy budowa zastępuje przekazane obiekty, których remont jest ekonomicznie nieuzasadniony.

Z bezzwrotnej pomocy finansowej mogą również korzystać uprawnione podmioty, m.in. ośrodki akademickie i jeździeckie prowadzące działalność wydawniczą, badania naukowe, szkolenia, seminaria, konferencje i konkursy.

Aby uzyskać bezzwrotną pomoc finansową zainteresowane podmioty muszą złożyć wniosek w oddziale terenowym właściwym dla siedziby wnioskodawcy lub w przypadku umów zawieranych przez Dyrektora Generalnego KOWR w centrali. Jeśli wniosek o bezzwrotną pomoc związaną z budową, remontem lub przebudową budynków, lokali, sieci energetycznych, wodnokanalizacyjnych, ciepłowniczych i telekomunikacyjnych dotyczy sfinansowania jednego przedsięwzięta w kwocie przekraczającej 500 tys. zł konieczne jest uzyskanie zgody Dyrektora Generalnego KOWR.

Zgoda Dyrektora Generalnego jest także niezbędna do uzyskania bezzwrotnej pomocy finansowej przez podmioty prowadzące działalność wydawniczą, badania naukowe, szkolenia, seminaria, konferencje i konkursy jeśli sfinansowanie przedsięwzięcia przekracza 100 tys. zł.

Warto nadmienić, że przyznanie bezzwrotnej pomocy finansowej musi być poprzedzone oceną celowości przedsięwzięcia przeprowadzoną na podstawie informacji uzyskanych zarówno od wnioskodawcy, jak też z innych, dostępnych źródeł.
Z bezzwrotnej pomocy finansowej najchętniej korzystają samorządy lokalne w całym kraju i do nich trafia najwięcej środków. Burmistrzowie, wójtowie czy sołtysi twierdzą, że tylko dzięki współpracy z KOWR przeprowadzenie wielu inicjatyw było możliwe do zrealizowania.

Remont ulicy w Gronowie Elbląskim z funduszy pochodzących z bezzwrotnej pomocy finansowej

Od 1999 r. do końca 2022 r. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa udzielił bezzwrotnej pomocy finansowej gminom i spółdzielniom mieszkaniowym oraz uprawnionym podmiotom na kwotę ok. 1,2 mld zł.

W ubiegłym roku centrala i oddziały terenowe KOWR wypłaciły kwotę niemal 17 mln zł. Z puli tej najwięcej pieniędzy trafiło do samorządów – ok. 15 mln zł, spółdzielnie mieszkaniowe otrzymały ok. 400 tys. zł, a pozostałe uprawnione podmioty – ok. 1,5 mln zł.

Warto odnotować, że najwięcej środków w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej w 2022 t. przekazały Oddziały Terenowe KOWR w: Olsztynie – 7,3 mln zł, Rzeszowie – 2,1 mln zł, Pruszczu Gdańskim – 1,4 mln zł, Wrocławiu – 1,1 mln zł i Szczecinie – 1,0 mln zł.

W tym roku na bezzwrotną pomoc finansową KOWR przeznaczy ok. 35 mln zł.

Największe środki pochodzące z bezzwrotnej pomocy finansowej przeznaczono na budowę i remont dróg i chodników (11 mln zł) oraz na dofinansowanie inwestycji związanych z infrastrukturą wodno-ściekową: sieci wodociągowe i kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, stacje uzdatniania wody i hydrofornie (2 mln zł).

Biorąc pod uwagę kwotę 1,2 miliarda zł udzielonych w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej można wyciągnąć wnioski, że KOWR ma bardzo pozytywny wpływ na poprawę jakości życia społeczności lokalnych żyjących na terenach wiejskich, a szczególnie popegeerowskich.

Przykłady bezzwrotnej pomocy finansowej

Wśród beneficjentów bezzwrotnej pomocy finansowej udzielonej przez KOWR znalazła się Gmina Rychliki (woj. warmińsko-mazurskie). Jej mieszkańcy mogą wreszcie cieszyć się stałą dostawą czystej wody dzięki nowej hydroforni. Hydrofornia ta wraz z nowoczesnymi urządzeniami do poboru i uzdatniania wody z lampami UV, zdalnym systemem sterowania i odczytu oraz zbiornikami retencyjnymi i nową studnią głębinową zasili 12 miejscowości i pozwoli obniżyć koszty. Wyeksploatowane urządzenia hydroforni w popegeerowskich miejscowościach nie nadawały się do modernizacji ze względu na przestarzałą technologię obniżającą znacznie jakość wody. Inwestycję tę udało się przeprowadzić w 2020 r. dzięki 100-procentowemu dofinansowaniu Oddziału Terenowego KOWR w Olsztynie, które wyniosło 2,3 mln złotych.

Nowa stacja uzdatniania wody w Krupinie (woj. warmińsko-mazurskie) wybudowana ze środków z bezzwrotnej pomocy finansowej

Blisko 3 miliony złotych bezzwrotnej pomocy finansowej udzielił Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa OT w Szczecinie kilkunastu gminom z województwa Zachodniopomorskiego. Przekazane w latach 2019–2020 fundusze trafiły na tereny popegeerowskie, głównie na zadania związane z modernizacją dróg lokalnych, budową nowych chodników, oświetlenia oraz miejsc parkingowych.

Gmina Lubaczów otrzymała niemal 800 tys. zł bezzwrotnej pomocy finansowej od OT KOWR w Rzeszowie na przebudowę odcinków dróg na terenie pięciu osiedli mieszkaniowych po byłym PGR Lubaczów i Kombinacie Rolno-Przemysłowym Igloopol.

Warto odnotować, że w wielu przypadkach samorządy lokalne otrzymują nieodpłatnie nieruchomości rolne, a następnie w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej przebudowują je lub remontują.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Działania KOWR na rzecz społeczności lokalnych - Strefa Agro

Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska