Wygrać z rakiem

Jak się okazuje, operacyjne, radiologiczne, hormonalne czy cytostatyczne leczenia tego schorzenia z przerzutami, nie daje żadnych lub tylko ograniczone szanse wyleczenia. Za "przypadki wczesne" uznaje się zmiany o średnicy poniżej 0,5 cm.
Rak piersi rozwija się najczęściej z nabłonka wyściełającego drobne przewody i gruczoły mleczne. Początek jest niewinny jak we wszystkich nowotworach: pojedyncza komórka na skutek uszkodzenia nabywa zdolności do niekontrolowanego rozwoju. Nie atakuje wprost zdrowych tkanek, ale rozrasta się zabierając im przestrzeń i pożywienie. Za uwolnienie tej reakcji najczęściej odpowiadają geny i hormony. Sprzyja jej osłabiona odporność organizmu, zatrute środowisko, otyłość, niezdrowa dieta.

MOŻE BYĆ DZIEDZICZNY

Szkoła samobadania

Teresa Szajkowska, położna: - Przy Szkole Rodzenia w Białymstoku (ul. Warszawska 43/45, tel. 741-58-95) prowadzimy naukę samobadania piersi. Zapraszamy w poniedziałki i wtorki w godz. 15-16.30 wszystkie panie bez względu na wiek, miejsce zamieszkania. Niepotrzebne jest ubezpieczenie ani skierowanie. Nie bójcie się badać swoich piersi, nie bójcie się przyjść do nas. Nauczycie się jak to robić - przed lustrem, w pozycji stojącej, leżącej. Szczególnie zachęcamy panie po 45 roku życia, wchodzące w wiek menopauzy, które - jak to obserwujemy - mają więcej oporów przed samobadaniem i... mniej wiedzy na ten temat niż młode dziewczyny, które uczą się tego np. podczas różnych imprez kosmetycznych.

Co dziesiąta kobieta, która zachoruje na raka piersi przed 50. rokiem życia, ma uszkodzone (zmutowane) geny o nazwie BRCA-1, BRCA-2 lub białko p53. Trzydziestolatki obciążone genetycznie zapadają na tę chorobę 80 razy częściej niż ich rówieśniczki, które nie mają takiego dziedzictwa. Uszkodzony gen można wykryć, zanim pojawią się najmniejsze zmiany, wykrywalne przez najczulsze urządzenia. Wystarczy pobranie krwi i wykonanie testów DNA. Jednak są one bardzo drogie. Na ubezpieczalnię mogą je wykonać kobiety, u których w rodzinie były przypadki takich zachorowań.

ZABURZENIA W HORMONACH

Jednym z czynników ryzyka nowotworu piersi jest aktywność hormonów. Bardziej zagrożone są nim kobiety, które zaczęły wcześnie miesiączkować i późno weszły w okres menopauzy, ponieważ ich organizm dłużej produkował hormony żeńskie - estrogeny. Najważniejszym z nich jest estradiol. W wyniku jego przemiany mogą powstać dwa związki - dobry i zły. Ten drugi wykazuje działanie rakotwórcze. Według badań amerykańskich kobiety chorujące na raka piersi mają go we krwi pięć razy więcej niż zdrowe. Rakotwórcze działanie mają również różne produkty chemiczne, które zatruwają środowisko: pestycydy, detergenty, spaliny, plastik. To z nich pochodzą związki, które odkładają się w tkance tłuszczowej piersi i jak hormony łączą się z komórkami nabłonka. W efekcie zaburzają naturalny rytm przemian hormonalnych, zachodzących w tkankach gruczołów piersiowych podczas cyklu miesięcznego. Powodują przerost tkanki i niekontrolowane podziały komórek, które są początkiem raka.

KIEDY SZANSE WYLECZENIA

Kto bardziej zagrożony

Szczególną uwagę na wszelkie zmiany w piersiach powinny zwracać kobiety:
l w których rodzinie na raka piersi chorowała matka lub siostra (większe ryzyko przed menopauzą);
l otyłe (zwiększone ryzyko po menopauzie);
l bezdzietne lub z małą liczbą porodów;
l które miały wcześnie pierwszą miesiączkę, późną menopauzę i ostatnią ciążę w starszym wieku - z wyjątkiem wieloródek;
l które przez wiele lat w młodym wieku stosowały hormonalne środki antykoncepcyjne;
l które nadużywają alkoholu.

Ponad 90 proc. zmian zachodzących w piersiach kobiecych, to łagodne guzki, których nie trzeba się bać. Najczęściej torbiele, których - jeśli nie dokuczają - nie trzeba leczyć. Nowotwór rozwija się powoli. Jednocentymetrowy guzek, który kobieta może sama wykryć badając piersi, potrzebuje aż osiem lat. Oznacza to (gdy jeszcze nie ma komórek rakowych w węzłach chłonnych) I stopień choroby, dający szansę na pełne wyleczenie. Pacjentka kwalifikuje się do operacji oszczędzającej (usunięcie samego guza). Tragedią jest fakt, że większość kobiet w Polsce zgłasza się do lekarza w zaawansowanym stadium choroby. Gdy guz ma średnice do 5 cm, a komórki rakowe są również w węzłach chłonnych pod pachą - to II stopień choroby. Wówczas ratunkiem pozostaje amputacja piersi łącznie z pobliskimi węzłami chłonnymi, a następnie radio- lub chemioterapia. Przy III stopniu guz ma średnicę powyżej 5 cm i nacieka (oprócz węzłów chłonnych) na mięśnie klatki piersiowej lub skóry. Przy IV stopniu guz daje przerzuty na różne narządy, np. do kości, płuc, wątroby lub mózgu. Wówczas nie ma już ratunku.

LINIA OBRONY

Chodzi więc o to, by regularnie badać piersi. To najważniejsza linia obrony. Samobadanie, wizyty u lekarza, badania z zalecaną częstotliwością aparatami obrazującymi zmiany (mammograf, aparat usg) dają gwarancję wykrycia już kilkumilimetrowej zmiany. Wówczas lekarz zleci dalsze badania. Najpierw biopsję, czyli nakłucie piersi i pobranie pod kontrolą usg czy mammografu próbki komórek do badań histologicznych, czyli do oceny pobranych struktur tkankowych pod mikroskopem. Badanie to pozwala ustalić, czy zmiana jest nowotworem złośliwym. Od stopnia zaawansowania choroby, czyli wielkości guza, zajęcia węzłów chłonnych, naciekania mięśni lub skóry, braku odległych przerzutów zależy terapia: obszar zabiegu chirurgicznego, radio- i chemioterapia, stosowane leki.