Hazard to często gra o najwyższą, życiową stawkę

Adam: Potrafiłem przez dwadzieścia godzin nie wychodzić z kasyna, od automatu odklejałem się tylko po to, by pójść do toalety.

Baśka: Gdy grałam, zapominałam nawet o córeczce czekającej na mnie w domu.
Czesiek: Przerżnąłem firmę transportową, dom.

Ośrodek Monaru w Zbicku pod Opolem powstał jako miejsce, w którym wyciąga się z uzależnień od narkotyków, ale czasy, gdy o szanse na życie walczyli tu tylko narkomani, już się skończyły. Rocznie z uzależnień od hazardu leczy się tu kilkanaście osób.

Baśka wyszła stąd czysta ponad rok temu. Gdy trafiła, miała 23 lata. Zaczęła grać na automatach jako osiemnastolatka. Jej chłopak, złodziej i alfons z woj. śląskiego, zafundował jej pierwszy raz w kasynie, a potem kolejne. Grała, potem ćpała, znów grała. Gdy kończyła się kasa, Baśka szła do chłopaka po kolejną.

Urodziła dwoje dzieci - bliźniaki. Jakoś ani ona, ani ich ojciec nie mieli czasu się nimi zajmować.
- Nawet nie zauważyłam, jak raczkują, ani ich pierwszego roczku… Nie interesowało mnie, czy mówią "mama". Nie to było dla mnie ważne - wspomina. - Grałam na maszynach, które stały wszędzie: w barach, dyskotekach, w kasynach. Od razu zaczęłam przegrywać, ale nie robiło to na mnie wrażenia, nie odstraszyło. Kiedyś grałam tydzień z paroma krótkimi przerwami na sen - przegrałam ponad 30 tysięcy, potem tyle samo wygrałam, następnie znów przegrałam. Nie było problemu. Facet dawał kasę i nie miał żalu o przegraną, a mnie było wszystko jedno.

Straciła prawa rodzicielskie, dzieci wychowywane są przez ich babcię, czyli mamę Baśki. Gdy facet dziewczyny wylądował w więzieniu, jej mama zaopiekowała się też nią. Ale ta nadużyła jej zaufania: miała być z dzieciakami, tymczasem znikała na całe dnie: wychodziła z mieszkania niby na krótko - aby kupić pieluchy. Wracała na następny dzień albo po tygodniu. Spłukana.

- W końcu zostałam bezdomna, bez mamy i bez dzieci. Byłam na dnie. Wyglądałam tak, jak moje życie. W Monarze zaczęłam układać sobie wszystko od nowa. Widywać się z dziećmi i czerpać z tego radość. Teraz mam już pracę, jedziemy wszyscy: ja, mama i maluchy na wakacje na Mazury. Gdy widzę niewinny osiedlowy bar z automatem, nawet nie wchodzę - mówi.

Adam ma niespełna 30 lat, od dwóch miesięcy mieszka w Monarze. Pierwszy raz zagrał na automacie siedem lat temu. - Siedziałem przy barze, sączyłem piwo i patrzyłem jak inni grają - mówi.

Spróbował, czy i on wygra coś na piwo, by postawić sobie i kolegom. Włożył do maszyny 10 złotych. I udało się! Wyciągnął 80 zł. Był królem wieczoru.

Miał wówczas fajną pracę, mieszkanie po mamie, dziewczynę, z którą planował założyć rodzinę. Z czasem dziewczyna stała się nieważna, mieszkanie zaczęło przypominać ruinę. Liczyły się maszyny, to, ile można z nich wyciągnąć.

Tylko o pracę Adam starał się jakoś dbać, nawet początkowo awansował, więc zarabiał coraz więcej. I coraz więcej przegrywał.
- Nikt w pracy nie zauważył, że mam problem z hazardem - opowiada. - Także brat i siostra nic nie wiedzieli. Tylko dziewczyna w którymś momencie postawiła warunek, że odejdzie, jeśli nie pójdę na odwyk.

Więc poszedł się leczyć do jednego z ośrodków na "czarnym" Śląsku, ale dziewczyna i tak odeszła. - Uciekłem z ośrodka i znów grałem - mówi. - Grałem już na okrągło. Wrzucałem coraz większe kwoty. Od czasu do czasu zdarzała się wygrana, ale to było złudne.
Adam niedawno (jest już na drugiej terapii odwykowej, tym razem w ośrodku w zbickim Monarze) podliczył, ile wygrał na maszynach w barach i w kasynach. Sporo - 30 tysięcy złotych.

Ile przegrał? - Ponad trzy razy więcej - mówi - 100 tysięcy złotych, lekko licząc.
- Zdarzało się, że w ten sam dzień, co dostałem wypłatę, przegrywałem ją w całości. Pożyczałem od innych, licząc, że jeszcze wygram. Potrafiłem przewalić i te pożyczone pieniądze. Kiedyś w weekend przegrałem trzy tysiące złotych. W poniedziałek znów poszedłem grać - mówi. - Siedziałem w kasynie dzień i noc. Odchodziłem od stolika tylko do toalety. Potem poszedłem do domu, aby się przebrać, i wracałem do kasyna. Na dzień i noc. Kłamałem w pracy, że muszę brać okazjonalny urlop. Zapożyczałem się u innych, brałem szybkie kredyty. W końcu tych długów zrobiło się tyle, że musiałem sprzedać mieszkanie, aby je uregulować.

Rodzeństwo się odwróciło, przestało utrzymywać z nim kontakt - zbyt często prosił ich o pomoc i równie często zawodził, nie spełniał obietnic, że znów spróbuje leczyć się z nałogu.

Osamotniony został też Czesiek, kiedyś współwłaściciel firmy transportowej, odremontowanego i odziedziczonego po rodzicach domu, mąż, ojciec. - Schemat uzależnienia był taki sam jak u innych: najpierw z pozoru niewinne gry na automatach, raz wygrana, która łatwo przyszła. Potem kasyna, gra w ruletkę, w karty.

Firmą nikt się nie zajmował, pracownicy kantowali mnie, a ja popadałem w karciane długi. Aby zapomnieć o nich, piłem. Gdy trzeźwiałem - maszerowałem do lokalu z maszynami lub do kasyna. A jak w końcu kładłem się spać, to śniły mi się kręcące się ruletki, obrazki z jednorękiego bandyty - wspomina.

To, że żona wyprowadziła się z synem, zauważył po kilku dniach. Podczas rozwodu nie było już właściwie majątku do dzielenia - firma splajtowała, dom zajął bank.
Czesiek był na dwóch terapiach. Ostatnia - wydaje się - daje nadzieję, że nie wróci do dawnych uzależnień. Pracuje jako kierowca tira. Widuje się z dzieckiem raz w miesiącu.
- Tego, co straciłem, już nie odzyskam - mówi Czesiek. - Ważne, aby nie stracić jeszcze więcej.

Uzależnienia behawioralne, czyli nie od substancji chemicznych, to coraz większy problem. Uzależnienie od hazardu jest jednym z poważniejszych. Według szacunków CBOS w Polsce jest obecnie milion osób uzależnionych od hazardu. Najczęściej ofiarami nałogu padają osoby młode i nie za bogate, które dzięki grom losowym chcą poprawić sytuację materialną rodziny. Niemal zawsze kończy się to tragicznie.

- Sytuacja stała się na tyle poważna, że Ministerstwo Zdrowia uruchomiło specjalne programy leczenie z uzależnienia od hazardu - mówi Roman Piniaś z ośrodka Monar w Zbicku. - My także prowadzimy takie terapie. Hazard to nie tylko kasyna i bary z maszynami typu jednoręki bandyta, które wciąż w Polsce funkcjonują. To także gry w sieci, na komputerach. To może być nawet uzależnienie od totolotka. Znam przypadek mężczyzny, który stracił majątek, inwestując w zakłady systemowe, które miały zwiększyć szanse wygranej kolejnych kumulacji.

Terapeutów nie dziwi, że uzależnienie od hazardu jest coraz poważniejszym zjawiskiem.
- To rys naszych czasów - mówi Piniaś. - Wokół pełno jest kolorowych dóbr materialnych: samochody, domy, luksusowe wczasy. Nic, tylko po nie sięgnąć. Tylko trzeba mieć pieniądze, a tych Polakom wciąż brakuje.

Z jednej więc strony hazard jest nadzieją na zdobycie "kasy", by korzystać z życia. Z drugiej - sposobem na zapomnienie o tym, że nie stać nas na te wszystkie luksusy.
Uzależnienia, także od hazardu, można dziedziczyć. Zdarza się, że ojciec grywa na maszynie, niby przypadkiem zaglądając do baru podczas spaceru z synem.

Syn je lody, pizzę i patrzy na to, co robi tata. Potem dostaje na komunię telefon komórkowy. I pierwsze, co robi, to instaluje aplikacje z grami typu: jednoręki bandyta czy ruletka…
- To jest podobnie jak z lekomanią - jeśli dziecko widzi, że babcia, mama czy inni najbliżsi z powodu najmniejszego bólu sięgają po proszki, to samo będzie szukać ukojenia w lekach i oczekiwać, że byle ból będzie niwelowany prochami. Podobnie jest z hazardem. Rodzice są wzorem i ich zachowania przechodzą na dzieci.

Osoba uzależniona od gier czy hazardu na komputerze nie chce się rozstawać z monitorem. Nie traktuje go jako narzędzia, tylko jako swe najbliższe środowisko.
- To środowisko zaspokaja wszelkie potrzeby: bliskości, akceptacji, bycia z innymi - mówi terapeuta. - Gdzieś tam, przy innym komputerze, jest drugi gracz, z którym nie należy tracić kontaktu.

Uzależnienie od hazardu dopada nie tylko młodych. Terapeuci znają uzależnionych od gier w sieci emerytów.
- To choroba, która dopada bez względu na pozycję społeczną i wiek. I jest coraz bardziej powszechna - mówi Piniaś.