Jest nowy program ochrony powietrza dla województwa opolskiego, a w nim plany wymiany starych pieców, termomodernizacje i kontrole

Uchwalony podczas wtorkowej sesji program (głosowało za nim 29 radnych, 1 był nieobecny) ma obowiązywać w województwie opolskim do 2026 roku.

Jego celem jest ograniczenie zanieczyszczenia powietrza w naszym regionie pyłami PM 10 i PM 2,5 i benzo(a)pirenem.

Z danych z 2018 roku wynika, że 362,1 tys. mieszkańców województwa opolskiego było narażonych na przekroczenie pyłu zawieszonego PM 10, a wg raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM 2,5 skraca życie statystycznego mieszkańca Unii Europejskiej o ponad 8 miesięcy, a w przypadku mieszkańców Polski – to ok. 10 miesięcy.

Grupami wysokiego ryzyka są osoby starsze, dzieci oraz osoby mające problemy z sercem i układem oddechowym.

- Jeśli zrealizujemy założenia programu, to liczymy, że za 6 lat nie będzie dochodziło do przekroczeń norm pyłów w naszym regionie - mówi Manfred Grabelus, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego.

Żeby cel osiągnąć, konieczna jest m.in. wymiana starych źródeł ogrzewania (instalacje o małej mocy do 1 MW) na nowocześniejsze, niskoemisyjne. Mowa o sieci ciepłowniczej, urządzeniach opalanych gazem, OZE, urządzeniach na energię elektryczną, urządzeniach opalanych olejem i ewentualnie urządzeniami spełniającymi minimum wymogi jakościowe dla urządzeń na paliwa stałe.

Oszacowano, że wymiana pieców to koszt ok. 54,7 mln zł w mieście Opolu oraz ponad miliard złotych w pozostałej części województwa, czyli łącznie ok 1,1 mld zł.

Rozpisany na 6 lat program zakłada, że na wymianę źródeł ogrzewania niemal 1,4 mln m kw powierzchni budynków na terenie województwa (z wyłączeniem miasta Opola) trzeba 200 mln złotych.

Wśród źródeł finansowania wskazano rządowy Program Czyste Powietrze realizowany przez fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej (łącznie 103 mld zł do 2029 roku), program Stop Smog dla mieszkańców dotkniętych ubóstwem energetycznym, ulgę termomodernizacyjną czy inne programy europejskie.

Oszacowano także, że realizacja programu pozwoli zaoszczędzić łącznie 870 mln zł tzw. kosztów zewnętrznych spowodowanych zanieczyszczonym powietrzem (43,9 mln zł w strefie miasto Opole oraz 826,1 mln zł w pozostałej części województwa). Obejmują one: koszty leczenia, nieobecności w pracy, szkód środowiskowych, których można uniknąć poprawiając jakość powietrza.

• wymiana starych pieców w domach mieszkalnych, obiektach komunalnych, małych zakładach (każdego roku na terenie każdej gminy muszą zostać zrealizowane inwestycje obejmujące określone powierzchnie ogrzewania, np. w powiecie nyskim 265 920 m kw., co ma kosztować 36,4 mln zł, w kędzierzyńsko-kozielskim - 187 220 m kw., co ma kosztować 25,6 mln zł, a w głubczyckim ma to być łącznie 102 610 m kw. co ma kosztować ok. 14 mln zł)
• termomodernizacja
• akcja informacyjna o szkodliwości spalania odpadów w piecach i kotłach indywidualnych oraz stosowania starych kotłów węglowych o wysokiej emisji zanieczyszczeń;
• prowadzenie kontroli (przez straż miejską, gminną lub upoważnionych pracowników urzędu) w gospodarstwach domowych w zakresie przestrzegania zakazu spalania odpadów w kotłach i piecach oraz kontroli przestrzegania zakazu wypalania traw i łąk oraz pozostałości roślinnych oraz przestrzegania zapisów uchwały antysmogowej. Każda gmina musi przeprowadzić określoną liczbę kontroli w roku: w zależności od wielkości gminy od 10 (dla gminy wiejskiej) do 50 (gmina miejska).

Autorzy programu zalecają też udostępnienie mieszkańcom numeru telefonu oraz formularz internetowy do zgłaszania wszelkich przypadków naruszeń dotyczących ochrony powietrza wraz z wymienieniem dokładnej listy zakazów, sposobów rozpoznania ich naruszania (w celu ograniczenia liczby fałszywych alarmów) oraz minimalnych informacji, potrzebnych jednostce do podjęcia interwencji.

Jak podają autorzy programu, że zgodnie z badaniami Instytutu Badań Strukturalnych w województwie opolskim odsetek gospodarstw domowych zamieszkujących w domach jednorodzinnych dotkniętych ubóstwem energetycznym jest jednym z najwyższych w kraju i wynosi 18,5 proc.

Liczbę gospodarstw domowych w domach jednorodzinnych ubogich energetycznie oszacowano na 27,3 tys. w województwie opolskim. W znacznym stopniu ubóstwo energetyczne dotyka mieszkańców wsi.

Zarekomendowano też działania dodatkowe:

• inwentaryzację źródeł ciepła w gminach, co pozwoli ustalić, ile z nich jest do wymiany
• utworzenie stanowisk ekodoradców w gminach, którzy podpowiedzą mieszkańcom (szczególnie mniej zaradnym), skąd uzyskać finansowanie
• wsparcie samorządów dla osób dotkniętych ubóstwem energetycznym oraz tworzenie programów osłonowych
• wzmocnienie sieci monitoringu jakości powietrza w gminach
• usprawnienie ruchu pojazdów w miastach
• rozbudowę ścieżek pieszych i rowerowych
• dostosowanie komunikacji zbiorowej do potrzeb mieszkańców
• zwiększenie obszarów zielonych

W efekcie programu w 2026 roku w całym województwie przewiduje się zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza o ok. 10 proc. w przypadku pyłu PM2,5 oraz o około 9 proc. w przypadku pyłu PM10 i benzo(a)pirenu.

Obecni na wtorkowej sesji sejmiku radni jednogłośnie przyjęli program. Martyna Nakonieczny (PiS) zwróciła uwagę, że z systemu dofinansowania wymiany źródeł ciepła wyłączeni są mieszkańcy domów dwu-trzy rodzinnych, których jest sporo w centrach opolskich miast.

Łukasz Dymek z Nowoczesnej proponował, żeby realizowane w przyszłości inwestycje drogowe były wyżej punktowane jeśli uwzględniałyby podłączenie posesji przy modernizowanej ulicy do sieci ciepłowniczej.