Książkowe roraty - komentarz Grzegorza Flerianowicza

Obie te bardzo ważne dla polskiej literatury postacie wiązała przyjaźń i wieloletnia korespondencja, z której dowiedzieć się możemy również o dzielących ich różnicach. Łączył ich także Instytut Wydawniczy PAX gdzie mogli publikować powieści historyczne osadzone w mocno katolickim kontekście.
Dobraczyński, mimo że życiorys szczególnie pod koniec życia ma bardzo wątpliwy, stworzył kilka dzieł wobec których nie można przejść obojętnie. Uznawane za arcydzieło literatury XX wieku „Listy Nikodema” czy „Cień Ojca” otwierają przed czytelnikiem świat Ewangelii w barwny i obrazowy, ale też bardzo intymny sposób – co wiąże się z chorobą i śmiercią córki autora. „Klucz mądrości” „Przyszedłem rozłączyć” czy „Niezwyciężona armada” to natomiast opowieści osadzone w czasach świetności chrześcijaństwa i będące na dziś dzień swoistą literaturę „ku pokrzepieniu katolickich serc”. Nieco słabsze literacko, ale intrygujące i niestety nabierające pewnej aktualności są fikcyjne „Świat popiołów” i „Wyczerpać morze”.
Jeśli Dobraczyński pisał „ku pokrzepieniu” to twórczość podwójnie wyklętej - przez komunistów i liberalny salon - Zofii Kossak musi owe serca rozgrzewać. Tryptyk poświęcony wyprawom krzyżowym: „Krzyżowcy”, „Król trędowaty” i „Bez oręża” to znakomita odtrutka na serwowane nam przez ostatnie lata produkcje w stylu „Królestwo niebieskie”. Znajdziemy tam też wątek śląski, ponieważ bohaterami pierwszej części są polscy rycerze z naszego regionu, którzy po bitwie pod Kruszwicą wyruszają do Ziemi Świętej (motywy śląskie są zresztą dla Zofii Kossak bardzo ważne). Dorzuciwszy do tego wspaniały językowo zbiór opowiadań o świętych „Szaleńcy Boży” mamy do wyboru pokaźny zestaw adwentowych „wzmacniaczy” naszej wiary.