Które zawody są deficytowe, a które nie mają przyszłości? Sprawdź w rankingu urzędów pracy

Problem dostosowania systemu kształcenia i szkoleń do potrzeb rynku pracy znany jest od lat. Aby zweryfikować i uaktualnić dane, urzędy pracy co pół roku prowadzą monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Polega on na porównywaniu liczby rejestrujących się bezrobotnych z napływającymi ofertami pracy z uwzględnieniem zawodu.

Taka metoda ma jednak pewne niedoskonałości. W Małopolsce przeprowadzono badania, które potwierdziły istnienie obiegu ofert pracy poza systemem urzędów pracy. Według szacunków, PUP-y rejestrują jedynie ok. 50% ofert dostępnych na rynku.

Inny mankament monitoringu to ścisłe przypisywanie zawodu bezrobotnego do zawodu wykazanego w ofercie. Tym samym pomija się kwestię wielozawodowości osób oraz zawodów, które nie wymagają specjalnych kwalifikacji i które może wykonywać niemal każdy (goniec, portier, sprzątaczka, robotnik gospodarczy itp.).

Tym niemniej monitoring zawodów jest w tej chwili jedynym narzędziem stałej obserwacji rynku pracy rozpatrywanego pod kątem zawodów.

Ustalenia monitoringu zawodów pozwalają stwierdzić, iż:

- od lat zawodami nadwyżkowymi, a więc takimi, gdzie liczba rejestrujących się bezrobotnych jest znacznie wyższa niż liczba ofert, są przede wszystkim: ekonomista i asystent ekonomiczny, politolog, pedagog, zawody związane z rolnictwem (np. technik mechanizacji rolnictwa, technik hodowca zwierząt, ogrodnik, technik rolnik, mechanik - operator maszyn i pojazdów rolniczych), zawody związane z żywieniem (np. technicy technologii żywności, kucharze, cukiernicy), zawody związane z branżą budowlaną (murarze, stolarze budowlani, kopacze, betoniarze), zawody związane z turystyką (np. organizatorzy agrobiznesu, specjaliści do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych), sprzedawcy, mechanicy samochodowi;

- zawody nadwyżkowe wiążą się wyraźnie ze strukturą kształcenia w regionie, bowiem wśród absolwentów kończących szkoły w 2009 r. dominowały zawody sprzedawcy, mechanika samochodowego, murarza, kucharza, cukiernika, technika żywienia i gospodarstwa domowego, asystenta ekonomicznego, technika rolnika czy organizatora agrobiznesu;

- z kolei według monitoringu zawodów, na pracę mogą liczyć osoby posiadające umiejętności w zakresie opieki nad innymi osobami (np. wychowawcy w placówkach oświatowych, opiekunowie w domu pomocy społecznej, pracownicy ochrony osób i mienia), prac biurowych i sekretarsko-kancelaryjnych (pracownicy kancelaryjni, archiwiści, sekretarze asystenci, telefonistki, sekretarki), sprzedaży, zwłaszcza bezpośredniej (np. agenci ubezpieczeniowi, telemarketerzy, przedstawiciele handlowi), doradztwa (doradcy personalni, doradcy inwestycyjni), a także samodzielni księgowi, spawacze z uprawnieniami i operatorzy wózków jezdniowych,

Wiele sygnałów płynących z rynku pracy oraz szereg przeprowadzonych badań pozwala twierdzić, że o powodzeniu na rynku decyduje nie tyle posiadany zawód (pominąwszy zawody ściśle wyspecjalizowane), ile raczej zdolność uczenia się, elastyczność zawodowa, aktywność szkoleniowa, szeroki profil posiadanych umiejętności i chęć do pracy.

Według badań przeprowadzonych w 2010 roku wśród absolwentów szkół zawodowych i wyższych w województwie, jedynie połowa z nich pracuje w branży zgodnej z kierunkiem posiadanego wykształcenia. Pozostali musieli wykazać się zdolnościami adaptacyjnymi, znajdując zatrudnienie w innych obszarach gospodarki.

Warunkiem powodzenia w poszukiwaniu pracy jest - oprócz posiadanego zawodu - posiadanie umiejętności dodatkowych, jak np. znajomość języków, obsługi urządzeń IT, prawa jazdy, kwalifikacji potwierdzonych certyfikatami i uprawnieniami.

Dobrym przykładem są tu zawody politologa czy pedagoga: przy braku jakichkolwiek ofert pracy osoby z takim wykształceniem trafiają do strefy bezrobocia, a pomimo tego osoby te nie mają większych problemów ze znalezieniem zatrudnienia.

Inna kwestia to wysoka mobilność przestrzenna i wykraczanie w poszukiwaniu ofert poza granice własnych gmin i powiatów, zwłaszcza w sytuacji trudnych warunków na lokalnych rynkach pracy.