Kwietne dywany na Boże Ciało 2022. Mieszkańcy wsi Klucz, Olszowa, Zimna Wódka i Zalesie Śląskie upiększyli ulice i zbudowali ołtarze

Radosław Dimitrow
Radosław Dimitrow
Kwietne dywany w Kluczu 2022
Kwietne dywany w Kluczu 2022 Radosław Dimitrow
Mieszkańcy Klucza, Olszowej, Zimnej Wódki i Zalesia Śląskiego niedaleko Strzelec Opolskich podtrzymują tradycję od około 150 lat. W tym roku po raz pierwszy układali kwietne dywany pod patronatem UNESCO - tradycja trafiła bowiem niedawno na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Układanie kwietnych dywanów to tradycja, która kultywowana jest z okazji Bożego Ciała. Z relacji starszych mieszkańców wynika, że wszystko zaczęło się od przyozdabiania ołtarzy w czasie święta - z czasem tradycja się rozwinęła, a ludzie starali się by dywany były coraz dłuższe i bardziej okazałe.

Obecnie każda z rodzin ma przydzielony swój fragment dywany do ułożenia, a niektórzy mieszkańcy dodatkowo budują kwietne ołtarze.

Rodzina Agnieszki Prokszy z Klucza, której dom znajduje się w środku wsi budowała ołtarz po raz 126.

- W domowych zapiskach znaleźliśmy kartkę z opisem tradycji, na której widniał rok 1826 - mówi pani Agnieszka. - Od kilkunastu lat też zbieram informacje na temat kwietnych dywanów po to, żeby uzupełnić rodzinną dokumentację.

W tym roku Boże Ciało wypadło dosyć późno. Mieszkańcy przyznają, że mieli tym razem problem, by zdobyć kwiaty.

- Niestety akacja i bez już przekwitły, dlatego musieliśmy zebrać inne kwiaty - dodaje Karina Daniel-Kroker z Klucza. - Na szczęście się udało.

Choć tradycja zdobienia ulic na Boże Ciało jest w podstrzeleckich miejscowościach bardzo podobna, to etnografowie prowadzą obecnie prace badawcze, by ze szczegółami opisać występujące różnice. Próbują także ustalić kiedy - w podobnym kształcie - pojawiły się pierwsze dywany.

Tal wygląda tradycja wg. UNESCO:

Olszowa

Dywan kwiatowy układany przez mieszkańców Olszowej ciągnie się przez całą długość wsi. Osiągająca kilkaset metrów kompozycja rozpoczyna się od drzwi kościoła parafialnego, a kończy na wysokości ostatniej kapliczki.

Przygotowania do Bożego Ciała w Olszowej trwają kilka dni. Rozpoczynają się zbieraniem kwiatów, które są przez mieszkańców grupowane, pielęgnowane i przechowywane w chłodnych pomieszczeniach. Materiał budulcowy dywanów musi być różnobarwny, by ułożone z niego kompozycję dawały przepiękny efekt wizualny.

Do tworzenia dywanów wykorzystuje się również pociętą trawę, która dla zachowania świeżości jest podlewana wodą. Przed ułożeniem kompozycji powstają specjalne miary z desek, w które następnie nasypywany jest piasek. Dopiero na tak przygotowanym szablonie mieszkańcy Olszowej tworzą niepowtarzalne dzieło sztuki.

Zalesie Śląskie

Odcinki kwietnych dywanów tworzonych w Zalesiu Śląskim są powierzone konkretnym rodzinom. Proces usypywania barwnych kompozycji skupia zarówno spokrewnionych, jak i niespokrewnionych ze sobą twórców, którzy chętnie biorą udział w budowaniu kwietnych kobierców.

Za tworzeniem kompozycji pomiędzy plebanią a wejściem do kościoła co roku odpowiedzialni są mieszkańcy innych ulic. Od 2009 roku budowany jest również dodatkowy odcinek, odchodzący od ołtarza, którego stworzenie powierzone zostało mieszkańcom Lichyni.

Zimna Wódka

Msza święta w Zimnej Wódce odbywa się o godz. 7.00, dlatego twórcy tamtejszych kwietnych dywanów rozpoczynają swoją pracę już o godz. 4.00 rano. Wśród twórców spotkać można ludzi w każdym wieku, w tym również najmłodszych, którzy chętnie uczą się tej niezwykłej umiejętności.

Podłoże kwietnych kompozycji wykonane jest ze skoszonej trawy lub liści paproci, a do wyznaczenia ram dzieła w tym przypadku nie wykorzystuje się desek oraz piasku. Wzory, podobnie jak w pozostałych miejscowościach, tworzone są z płatków lub całych kwiatów.

Klucz

Uroczysta msza święta z okazji Bożego Ciała w kościele parafialnym w Kluczu rozpoczyna się tradycyjnie o godz. 10.00, dlatego też kwietne dywany muszą powstać pomiędzy godz. 7.00 a 9.00 rano. W przygotowanie kompozycji angażują się więc wszyscy mieszkańcy – zarówno osoby starsze, jak i dzieci – których zadaniem jest udekorowanie konkretnego fragmentu kompozycji.

Proces tworzenia rozpoczyna się od usypania warstwy piasku, który stabilizuje konstrukcję i zapewnia wilgoć pozwalającą na utrzymanie świeżości kwiatów. Autorzy sami określają jaką inwencję przyjmie tworzone dzieło. Kluczowe są również dostępne kwiaty, które są zbierane stosunkowo wcześniej i utrzymywane w świeżości, by jak najefektywniej prezentowały się w czasie procesji.

REPREZENTATYWNA LISTA NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO LUDZKOŚCI UNESCO

Lista Reprezentatywna Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości jest wykazem praktyk i zjawisk z całego świata, które pomagają ukazać różnorodność dziedzictwa niematerialnego i podnieść świadomość na temat jego znaczenia. Wpisów na Listę dokonuje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego podczas corocznych obrad. Wnioski oceniane są pod kątem zgodności z kryteriami wpisu opracowanymi przez UNESCO na mocy standardów Konwencji.

Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności, jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową, które wspólnoty, grupy i w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego.

W 2018 roku jako pierwszy polski element dziedzictwa Międzyrządowy Komitet ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego wpisał na listę szopkarstwo krakowskie. W grudniu 2020 r. dodano kulturę bartniczą, zaś rok później trafiła na nią tradycja kwietnych dywanów na procesję Bożego Ciała oraz polskie sokolnictwo, które trafiło na listę jako wpis wspólny wielu państw.

KRAJOWA LISTA NIEMATERIALNEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO

Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, czyli inwentarz praktyk kulturowych odpowiadających definicji niematerialnego dziedzictwa według Konwencji UNESCO, powstała w Polsce w 2013 roku.

Zgłoszenia na tę listę dokonywane są przez społeczności, które kultywują dany element dziedzictwa i pragną go chronić. Wsparcie przy tworzeniu wniosków, prowadzenie naboru, a także dokonywanie ich formalnej oceny to zadania Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Do końca 2021 roku na liście znalazło się prawie 60 zjawisk – o charakterze lokalnym, reprezentowanych przez niewielkie środowiska (m.in. tradycyjna technika ludwisarska stosowana w ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie, Krzyżoki w Borkach Małych, Snutka Golińska czy też układanie dywanów kwietnych), regionalnym, obejmujących tradycje popularne na większym terenie (m.in. wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej, kroszonkarstwo opolskie, Barbórka górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku), jak i ogólnopolskim (m.in. plecionkarstwo czy Polonez – taniec polski).

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska