Metal życia

O jego niedoborze we krwi świadczą również takie objawy jak: łamliwość paznokci, rozdwajanie się włosów, suchość i bladość skóry, nadwrażliwość opuszek palców, ciągłe uczucie zimna, łuszczenie się warg oraz tworzenie się w kącikach ust zajadów, ogólna drażliwość, omdlenia, bóle głowy. Przy braku żelaza spada odporność organizmu i człowiek jest podatny na wszelkie infekcje.

- Żelazo jest obecne w bardzo wielu produktach spożywczych, więc jeśli człowiek normalnie się odżywia, na przykład drastycznie nie odchudza, to nie powinien mieć kłopotów z jego niedoborem - mówi dr Andrzej Struzik, ordynator oddziału internistycznego Szpitala Powiatowego w Głuchołazach. - Istnieje jednak grupa ludzi, których niestety ten problem dotyczy. Należą do nich ludzie starsi, około siedemdziesiątki, którzy często preferują dietę biszkoptowo-herbaciano-mleczną. Z jednej strony jest ona niby zdrowa, bo nie obciąża zbytnio żołądka, ale z drugiej, sprawia, że w ciągu kilku tygodni czy miesięcy dochodzi do znaczącego obniżenia poziomu żelaza i do kłopotów zdrowotnych. Brak tego pierwiastka spotykamy też u ludzi młodych, ze względu na błędy w odżywianiu i nadmierną dbałość o swoją sylwetkę. Ponadto występuje on u kobiet, zwłaszcza u tych, które mają obfite krwawienia miesięczne.

Żelazo często bywa nazywane pierwiastkiem życia, gdyż uczestniczy ono w najważniejszych procesach dziejących się w organizmie. Między innymi wchodzi w skład enzymów odpowiedzialnych za przemianę materii, jest budulcem nowych komórek krwi. A przede wszystkim stanowi składnik hemoglobiny, niezbędnej do przenoszenia tlenu do wszystkich tkanek organizmu oraz tzw. mioglobiny, odpowiedzialnej za pracę mięśni.
Natomiast duże braki tego pierwiastka doprowadzają do rozwoju choroby zwanej niedokrwistością lub inaczej anemią, która, nieleczona, może doprowadzić do wycieńczenia organizmu. Dochodzi bowiem wtedy do dużej utraty wagi, zaburzeń ruchowych, a nawet - psychicznych.
- Czasami niedobór żelaza jest spotykany u ludzi cierpiących na schorzenia przewodu pokarmowego lub po przebytych rozległych operacjach żołądka - podkreśla dr Andrzej Struzik. - Bowiem jego wchłanianie bywa wtedy upośledzone.

Zagrożone brakiem żelaza są także osoby, które przeszły na dietę wegetariańską. Wprawdzie zastępują ono żelazo pochodzące z mięsa żelazem z warzyw, ale to może nie wystarczyć. Bowiem żelazo zawarte w produktach pochodzenia zwierzęcego jest przyswajane przez nasz organizm w 20 procentach, a występujące w pokarmach roślinnych - jedynie w 2-5 procentach.
- Ale szkodliwy może być także nadmiar żelaza - dodaje dr Struzik. - Na szczęście to rzadkie przypadki i problem ten dotyczy głównie chorych z genetycznie uszkodzonym mechanizmem wchłaniania. Żelazo odkłada się wtedy w tkankach, co doprowadza do uszkadzania różnych narządów, zwłaszcza wątroby i śledziony.
Braki żelaza można uzupełnić poprzez zastosowanie właściwej diety, a gdy to nie pomaga, potrzebne jest przyjmowanie odpowiednich preparatów. W aptekach jest ich obecnie coraz większy wybór, ale ten właściwy dla danego pacjenta powinien dobrać wyłącznie lekarz. Przedawkowanie żelaza grozi bowiem przykrymi dolegliwościami, takimi jak: mdłości, wymioty i biegunki. Zdaniem lekarzy organizm dobrze znosi ten pierwiastek, jeśli dzienna jego dawka nie przekracza 200 mg.
ILE DZIENNIE GO POTRZEBA?
kobiety         18         mg
kobiety w ciąży         26         mg
kobiety karmiące         20         mg
kobiety po menopauzie         13         mg
mężczyźni         15         mg
dzieci do 9 lat         12-17         mg
dziewczęta 10-18 lat         17         mg
chłopcy 10-18 lat         15         mg

TYLE MAJĄ ŻELAZA (W MG NA 100 G)
wątróbka wieprzowa         17,5
wątróbka cielęca         10,3
nerki wieprzowe         7,8
szczypiorek         7,5
soczewica         7,4
żółtko jajka         7,2
fasola         6,9
wątroba wołowa         6,4
kasza jęczmienna         5,7
natka pietruszki         5,0
korzeń pietruszki         3,9
płatki owsiane         3,8
polędwica         3,1
królik         2,7
szpinak         2,4
kapusta włoska         2,3
cielęcina         2,3
chleb graham         2,2
papryka         2,0
bułki pszenne         1,3

ŻELAZNE WSKAZÓWKI
1. Codzienne pożywienie powinno się składać z co najmniej 100 g produktów pochodzenia zwierzęcego zawierających żelazo: mięsa, drobiu, wędlin, ryb.
2. Po posiłkach nie należy pić od razu herbaty czy kawy, gdyż występująca w nich tanina hamuje wchłanianie żelaza.
3. Takie samo działanie mają fosforany zawarte w żółtkach jajek, choć jajka jako takie mają dużo żelaza.
4. Spośród produktów mięsnych najwięcej żelaza zawierają podroby, zwłaszcza wątróbka.
5. Jego wchłanianie zwiększa witamina C, dlatego warto pić dużo np. soku porzeczkowego.
6. Żelazo lepiej się wchłonie z pożywienia także wtedy, gdy kawałek mięsa zjemy razem z surówką z kapusty.