Nagrody dla Polaków, Niemców i Romów

Co skłoniło Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej do rozpisania plebiscytu i ufundowania nagrody Mosty Dialogu 2010?
- Mamy nadzieję, że nagroda, którą chcemy odtąd przyznawać corocznie, stanie czymś wyjątkowym, tak jak wyjątkowy jest - ze względu na wielokulturową, w tym polsko-niemiecką historię nasz region. Chcemy nagradzać za postawę dialogu, a przecież na Śląsku Opolskim dialog jest czymś zupełnie naturalnym. Z zewnątrz tak właśnie jesteśmy postrzegani. Gdyby przeciętnego mieszkańca Polski zapytać, z czym kojarzy mu się nasz region, to nawet jeśli na pierwszym miejscu wymieniłby Festiwal Polskiej Piosenki, to zaraz potem wspomniałby pewnie, że na Opolszczyźnie zgodnie współżyją ze sobą mniejszość niemiecka i większość polska.

- Łatwiej to wszystko zobaczyć z zewnątrz, z dystansu niż ze środka, mieszkając tutaj na co dzień?
- I tak i nie. Mamy przecież od roku 2005 w Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego cały rozdział poświęcony wielokulturowości. Jednocześnie jednak trudno się czasem oprzeć wrażeniu, że jest to rozdział najrzadziej czytany. Nagradzając ludzi, instytucje i organizacje, chcemy pokazać, że w regionie nie brakuje osób i środowisk autentycznie nastawionych na wielokulturowość i na dialog. Jednocześnie pragniemy - już przez sam fakt nominowania do nagrody - podziękować tym, którzy ów dialog prowadzą i pomagają w budowaniu społeczeństwa otwartego. Nie przypadkiem wśród tegorocznych nominowanych znaleźli się Polacy, Niemcy i Romowie.

- Złote Mosty Dialogu otrzymają byli szefowie rządów Polski i Niemiec: premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Helmut Kohl.
- Kapituła zdecydowanie wskazała na te właśnie postaci, bo też obaj premierzy zrobili wiele dobrego dla naszego regionu. Tadeusz Mazowiecki stanął na czele pierwszego niekomunistycznego rządu właśnie wtedy, gdy region mógł ujawnić w sposób otwarty swój wielokulturowy charakter. Jego rząd jasno powiedział, że w Polsce obok Polaków mieszkają także mniejszości (w tym największa mniejszość - niemiecka), a ich głos będzie odtąd słuchany i brany pod uwagę. Najważniejsza bariera blokująca możliwość społecznego dialogu została złamana. Helmut Kohl nie tylko wspierał te procesy, ale był także ważnym sojusznikiem Polski w jej drodze do zjednoczonej Europy. Za jego rządów uznano polsko-niemiecką granicę. Wreszcie, wspierając rozwój infrastruktury na Śląsku Opolskim, w miejscu zamieszkania mniejszości niemieckiej, rozciągnął ten program także na jej większościowe otoczenie.

- W regionie przyznaliście państwo aż 12 nominacji do Mostów...
- ... by pokazać, docenić i wyróżnić ludzi, instytucje i organizacje przyczyniające się do ochrony dziedzictwa regionalnego i dóbr kultury, popularyzowania historii Śląska, promowania edukacji regionalnej, pokazywania pięknych aspektów naszej małej ojczyzny oraz postawy przyczyniające się do budowania współżycia większości z mniejszością. Nagroda będzie przyznawana także w przyszłości. Jestem przekonany, że po ponad 20 latach, jakie minęły od przełomu 1989 roku mamy trochę do nadrobienia. Na szczęście nie brakuje u nas ludzi i organizacji robiących w tej dziedzinie więcej niż wynika to z ich zawodowych czy statutowych obowiązków. Już po ogłoszeniu tegorocznych nominacji napłynęło do nas wiele sygnałów o kolejnych osobach i środowiskach godnych zauważenia. Będziemy o nich pamiętać.

Ein Preis für Polen, Deutsche und Romas

Rafał Bartek, Generaldirektor des Hauses der Deutsch-Polnischen Zusammenarbeit

- Was hat das HDPZ dazu bewogen das Plebiszit zu organisieren und die Preise ,,Brücken des Dialogs 2010" zu verleihen?
- Ich hoffe, dass der Preis, den wir von nun an jedes Jahr verleihen wollen, zu etwas Besonderem wird, so besonders wie die von der Multikulturalität geprägte deutsch-polnische Geschichte der Region. Wir wollen für die Bemühungen um den Dialog Preise vergeben, und im Oppelner Land ist der Dialog etwas völlig natürliches. Nach Außen werden wir so betrachtet. Wenn man einen durchschnittlichen Bürger Polens fragen würde, was er mit unserer Region in Verbindung bringt, würde er an erster Stelle das "Polnische Liederfestival" nennen und als weiteres wohl erwähnen, dass im Oppelner Land die deutsche Minderheit und die polnische Mehrheit im Einklang leben.

- Ist es leichter das alles von Außen zu betrachten, mit der gewissen Distanz als von Innen, wenn man hier lebt?
- Ja und nein. Wir haben doch seit dem Jahr 2005 in der Entwicklungsstrategie der Woiwodschaft ein ganzes Kapitel über Multikulturalität stehen. Gleichzeitig wird man manchmal das Gefühl schwer los, dass dieses Kapitel am Seltensten gelesen wird. Indem wir Menschen, Institutionen und Organisationen auszeichnen, wollen wir zeigen, dass es in der Region nicht an Personen und Gesellschaften fehlt, die authentisch auf Multikulturalität und Dialog gerichtet sind. Gleichzeitig möchten wir - durch die Nominierungen selbst - denjenigen danken, die diesen Dialog führen und zum Aufbau einer offenen Gesellschaft verhelfen. Es ist kein Zufall, dass es unter den diesjährigen Nominierten Polen, Deutsche und Romas sind.

- ,,Goldene Brücken des Dialogs" bekommen zwei ehemalige Regierungschefs Polens und Deutschlands: der ehemalige polnische Premierminister Tadeusz Mazowiecki und der Altkanzler Helmut Kohl.
- Der Ausschuss wies eben entschieden auf diese Persönlichkeiten hin, weil beide Premierminister viel Gutes für unsere Region getan haben. Tadeusz Mazowiecki übernahm die Leitung der ersten nichtkommunistischen Regierung gerade dann, als die Region offen ihren multikulturellen Charakter zeigen konnte. Seine Regierung sagte ganz offen, dass neben Polen auch Minderheiten im Land leben (darunter die zahlreichste - die deutsche), und deren Stimme von nun an berücksichtigt wird. Die wichtigste Barriere, welche die Möglichkeit des gesellschaftlichen Dialogs blockierte, wurde gebrochen. Helmut Kohl hat diese Prozesse nicht nur unterstützt, er war auch ein wichtiger Verbündeter Polens auf dem Weg ins Vereinte Europa. Während seiner Amtszeit wurde die deutsch-polnische Grenze anerkannt. Letztendlich hat er, bei der Unterstützung der Infrastrukturentwicklung im Oppelner Land, im Wohnbereich der deutschen Minderheit, das Hilfsprogramm um die Mehrheitsgesellschaft erweitert.

- In der Region haben Sie sogar 12 Nominaionen vergeben...
- ...um Menschen, Institutionen und Organisationen zu zeigen und anzuerkennen, die sich für den Schutz des regionalen Erbes, Kulturguts einsetzen, die Geschichte Schlesiens zeigen und regionale Bildung fördern. Diese Menschen zeigen die schönen Seiten unserer kleinen Heimat und zeigen Haltungen, die zum Miteinander zwischen der Mehrheit und der Minderheit beitragen. Der Preis wird auch in Zukunft verliehen. Ich bin überzeugt, dass wir nach über 20 Jahren, die seit dem Umbruch im Jahr 1989 vergangen sind, einiges nachzuholen haben. Zum Glück fehlt es bei uns nicht an Menschen und Organisationen, die in diesem Bereich mehr machen, als dass ihre beruflichen oder im Statut festgelegten Pflichten es ihnen vorschreiben. Bereits nach der Verkündung der diesjährigen Nominierten haben wir viele Anregungen über weitere wertvolle Personen und Organisationen bekommen. Wir werden sie nicht vergessen.
Tłum. ELF