Naukowcy z Uniwersytetu Opolskiego badają różnorodność pól ryżowych

Trudno w to uwierzyć, bo choć ryż stanowi blisko połowę światowej produkcji żywieniowej, mało kto do tej pory interesował się tym, co rośnie na plantacjach ryżu rozsianych na całym świecie. Wyzwanie podjął pięcioosobowy zespół złożony z botaników: dr. hab. Arkadiusza Nowaka, dr hab. Sylwii Nowak oraz gleboznawcy dr. Grzegorza Kuszy z Uniwersytetu Opolskiego oraz dr. hab. Marcina Nobisa i dr hab. Agnieszki Nobis z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Naukowcy zbadali już pola ryżowe w Tajlandii, Kambodży, Malezji, Indonezji, na Filipinach, w Brazylii, Argentynie, a ostatnio na Sumatrze i Sri Lance.

- Zajmowaliśmy się różnorodnością gatunków i zbiorowisk roślin rosnących na polach ryżowych i analizowaliśmy podłoża glebowe oraz siedliska konkretnych zbiorowisk. Do lat 70. zbliżone badania prowadził prof. Miyawaki z Japonii, ale zajmował się tylko uprawami w Kraju Kwitnącej Wiśni. Ostatnio zainspirowani naszymi badaniami tematem zainteresowali się także niemieccy botanicy - mówi dr hab. Arkadiusz Nowak.

Badania prowadzone przez opolan mają ogromne znaczenie z punktu widzenia bioróżnorodności naszej planety. Przyrodnicy podczas swojej pracy na plantacjach ryżu odkryli wiele zupełnie nowych gatunków rzadkich na polach ryżowych roślin polnych. Tak było np. w przypadku rodzajów Lindernia i Ludwigia, które znaleziono m.in. w rezerwacie przyrody Banaue na Filipinach. To niezwykłe miejsce, gdzie ryż uprawiany jest od ponad dwóch tysięcy lat. Pola znajdują się na olbrzymich tarasach, zbudowanych na górskich stokach między 400 a 2,5 tys. metrów n.p.m. Tylko podczas badań w tym miejscu udało się znaleźć aż 50 gatunków różnych chwastów, które wykształciły się przez setki lat.
Projekt może się przysłużyć produkcji ryżu, bo jeśli uda się dowiedzieć, jakie gatunki chwastów, gdzie i w jakim zagęszczeniu rosną na polach ryżowych, to łatwiej można będzie z nimi walczyć.

- Czasem chodzi też o to, by zoptymalizować zwalczanie uciążliwych chwastów na plantacji. Tak jak jest w przypadku zboża. Rolnicy wiedzą, że pewna ilość chwastów jest konieczna, żeby plony były obfitsze i zdrowsze - mówi prof. Nowak.

Projekt jest następstwem badań prowadzonych od lat przez opolan w Tadżykistanie. Przygotowany przez nich artykuł dotyczący bioróżnorodności na tamtejszych polach ryżowych został opublikowany w najważniejszym w geobotanice czasopiśmie „Phytocoenologia”. Wzbudził duże zainteresowanie w środowisku naukowym. Tak narodził się pomysł, by badania rozszerzyć o kolejne kraje. W tym roku naukowcy planują pojechać jeszcze m.in. do Chin i na Madagaskar. Wyniki ich badań będą publikowane w prestiżowych periodykach międzynarodowych z zakresu ekologii roślin i fitocenologii. Być może powstanie z tego jakaś monografia dotycząca różnorodności roślin i zbiorowisk roślinnych w uprawach na światowych uprawach ryżu. Ciekawostką, którą udało się odkryć przy okazji projektu, jest fakt, że plantacje ryżu znajdowały się także w... Polsce.

- Było takie stanowisko w rezerwacie Łężczak, w okolicy Raciborza. Uprawy oczywiście zakończyły się fiaskiem, ale prawdopodobnie w ten sposób razem z sadzonkami dostały się do Polski gatunki roślin typowych dla pól ryżowych z rodziny np. Lindernia mułowa.