Nie musimy jednakowo myśleć, ale powinniśmy rozmawiać

Za dwa tygodnie, 25 października rozpocznie się na zamku w Kamieniu Śląskim XXII Seminarium Śląskie poświęcone problemowi swojskości i obcości w Europie. Zamierzacie państwo przekonywać do przyjmowania migrantów rządzących i społeczeństwo? Łatwo nie będzie...
Chcemy się razem z referentami i publicznością przyglądać kwestii wielokulturowości we współczesnej Europie, ale migracje, zwłaszcza współczesne, znalazły się poza tematyką tegorocznego spotkania. Śląsk jest miejscem, z którego przez lata ludzie emigrowali i do którego bardziej lub mniej dobrowolnie przybywali, choćby w ramach powojennych wysiedleń z Kresów Wschodnich. Ale tym zajmowaliśmy się bardziej przed rokiem. Teraz chcemy się pochylić nad pojęciem i zjawiskiem obcości we własnym kraju i we własnym społeczeństwie. Doświadczamy bowiem wszyscy – i nie chodzi przy tym o kolor skóry ani o narodowość – że z różnych powodów czujemy się czasem obco, chociaż nie wyjeżdżamy z miejsca zamieszkania ani nie przekraczamy granic. Będziemy się zastanawiać, dlaczego takie sytuacje się zdarzają współcześnie i miały miejsce w historii. Nie tylko na płaszczyźnie psychologicznej, ale też religijnej, narodowej i kulturowej.

Trudno się oprzeć wrażeniu, że współczesne bardzo ostre podziały polityczne w Polsce powodują tyle pęknięć i nieporozumień, iż prawie każdy z nas musi mieć kogoś, kogo sam postrzega jako obcego lub przez kogo jest jako obcy traktowany.
Nie wiem, czy musimy mieć. Ale mamy. Społeczeństwo samo się dzieli i jest dzielone w bardzo wielu płaszczyznach. I rzeczywiście, kto chce, zawsze znajdzie kogoś, kto jest w innej grupie niż ja sam. Kto ma inne poglądy i inną tożsamość. To jest ważny temat. A seminarium jest po to, by ważne i trudne tematy podejmować. Nie jest to zresztą tylko polski problem. Podziałów i to coraz ostrzejszych przybywa w świecie. Dzielenie i znajdowanie sobie wroga stało się powszechne.
To paradoks naszych czasów, że portale społecznościowe, które miały ludzi do siebie zbliżać, działają nierzadko dokładnie odwrotnie. Zamykamy się w kręgu tych, co myślą podobnie do nas, a tych, którzy mają poglądy biegunowo inne po prostu usuwamy z grona facebookowych czy twitterowych znajomych.
Powtórzę: wyobcowywanie nie jest znamieniem tylko najnowszych, internetowych czasów. Chcemy pokazać wcześniejsze źródła obcości, a jednocześnie przypomnieć, że społeczna, narodowa, kulturalna, religijna różnorodność nie musi być i nie jest zagrożeniem, którego należy się bać, że jest bogactwem. Trzeba się odważyć z niego czerpać. Gdzie to robić, jeśli nie na Śląsku, który przez stulecia był wielokulturowy i gdzie z wielokulturowości brało się bogactwo regionu. W dawnych i w obecnych czasach jest czymś normalnym, że mamy inne zdanie niż ktoś inny i inne wartości szanujemy. Nie różne poglądy są problemem, tylko to, że przestaliśmy o nich ze sobą rozmawiać i to zarówno w realu, jak i w sieci. Łatwiej kogoś z facebooka wyrzucić niż wymienić z nim argumenty. Temperatura dyskusji jest tak wielka, że parzymy siebie nawzajem.

Na seminarium da się spokojnie porozmawiać?
Na to bardzo liczę, że to będzie miejsce spokojnej debaty i wzajemnego przekonywania się do swoich racji. Chciałbym, by w dialogu brali udział zarówno zaproszeni do udziału naukowcy, jak i publiczność, która przyjedzie ich posłuchać.

Seminarium organizuje Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej. A w relacjach polsko-niemieckich poczucie wzajemnej obcości bardzo odżyło. Choćby na tle sporów o roszczenia za II wojnę światową. To przenika do programu?
Aktualnych tematów politycznych – a do nich należą kwestie roszczeń i wojennych reparacji – chcemy stanowczo unikać. Nie chcemy jako Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej i jego partnerzy stawać się w tym konflikcie stroną. Ale tematy niemieckie będą poruszane, bo taka, polsko-niemiecka, jest historia Śląska. Skupimy się nie tylko na przejawach obcości ujawniających się przed wojną, ale i na tym, co z niemieckiego dziedzictwa przyjęli za swoje, a co odrzucili Polacy, którzy przybyli na Śląsk po roku 1945. Jak rodziła się postawa akceptacji. Wszystkich serdecznie na seminarium zapraszam. Program znajdziecie państwo na stronie www.haus.pl.