O wielkim poście około Wielkiej Nocy

Krzysztof Szymczyk
Już po karnawale, czas na gorzkie żale. Rym to niewyszukany, ale usprawiedliwiony, bo nie mój, lecz ludowy (a więc nic tu po krytyce red. Życzliwego z "Pogotowia Literackiego"). Zresztą - wcale nie gorszy niż w nagłówku rubryki "Z monitora korektora". Można by rzec: adekwatny. Najważniejsze, że treść aktualna.

Skończył się karnawał, krótki tego roku i niezbyt wesoły, a nastał wielki post - czas tradycyjnie posępny, skłaniający do refleksji. Pobożni obywatele zwykli w tych dniach więcej rozmyślać nad swoim życiem, podejmować różne poważne postanowienia, obiecują poprawę. Jak by to było miło, gdyby wśród owych postanowień mieli również na względzie poprawność językową... - Oto marzenie korektora, który aczkolwiek "zna proporcją, mocium panie" i dostrzega pewną niestosowność podobnych skojarzeń, pod pojęciem grzech rozumie przede wszystkim błędy: ortograficzne, składniowe, logiczne i interpunkcyjne, a dopiero potem jakieś inne paskudne uczynki.
Zanim przystąpimy do wskazywania kolejnych grzechów i sposobów ich unikania, godzi się przypomnieć kilka okolicznościowych haseł - ich pisownię (proszę zwrócić uwagę zwłaszcza na duże/małe litery!) i znaczenie.
Karnawał to okres zabaw tanecznych, balów, pochodów i maskarad trwający od święta Trzech Króli, 6 stycznia (lub - jak podają inne źródła - od Nowego Roku), do środy popielcowej. Ostatki, zwane też zapustami, to ostatnie dni karnawału, zwykle od tłustego czwartku. Mięsopust, słowo archaiczne, regionalne, oznacza albo cały karnawał, albo jego ostatni tydzień ewentualnie ostatnie trzy dni, zdania są podzielone. Post w tradycyjnym rozumieniu oznacza przestrzeganie zakazu spożywania określonych potraw, zwłaszcza mięsnych, także - ogólnie - okres większej powagi, refleksji, wstrzemięźliwości, umartwiania się. To także atrybuty wielkiego postu w Kościele katolickim - czterdziestodniowego okresu od Popielca do Wielkiego Czwartku. Ostatnia niedziela wielkiego postu to Niedziela Palmowa, potem jest Wielki Tydzień z triduum paschalnym, Wielkim Piątkiem i Wielką Sobotą, święconką, Bożym grobem, wreszcie następuje Wielkanoc, czyli Wielka Niedziela, także Pascha (święto), a więc i pascha (słodka potrawa wielkanocna), i paschał (symboliczna świeca stawiana przy ołtarzu), rezurekcja, wielkanocne śniadanie, Poniedziałek Wielkanocny, śmigus-dyngus itd. Wrócimy do tego tematu w stosownym czasie.
l
Występują "w przyrodzie" liczne słowa, które choć nieskomplikowane i same nie sprawiające żadnych trudności, jako składniki zdania przysparzają mnóstwa kłopotów. Ścichapęki, których złowrogie cechy ujawniają się dopiero wtedy, gdy im się bliżej przyjrzeć.
Takim z pozoru niewinnym, a w rzeczywistości złośliwym wyrazem jest na przykład przyimek około. Jak to przyimek - stoi on zwykle przy imieniu i, niestety, rządzi przypadkiem owego imienia. Około wymaga od "obsługiwanego" przez się rzeczownika dopełniacza, rządzi dopełniaczem. Zasada wydaje się prosta: raz około Wielkiej Nocy, około południa, około stu osób, około 15 stopni ciepła, około 20 minut. I nie byłoby żadnego problemu, gdyby nie inne przyimki, które w zdaniu bardzo często poprzedzają wyraz około, a które mają inny rząd. Wtedy niezwykle trudno nadać całemu wyrażeniu prawidłowe brzmienie. Wydajność z hektara wzrosła o około 5 (pięć?, pięciu?) procent; sprzedaż cukru szacuje się na około 20 (dwadzieścia?, dwudziestu?) tysięcy ton; zebranie rozpocznie się za około 15 (piętnaście?, piętnastu?) minut; przed około 10 mln (dziesięcioma milionami?, dziesięciu milionów?) lat. Występuje tu niedopuszczalne skłócenie form. Wyjście najlepsze i właściwie jedyne, eliminujące ową sprzeczność gramatyczną, jest następujące: w każdym z tych zwrotów przyimek około trzeba zastąpić synonimem: blisko, ponad, mniej więcej, prawie, ponad, w przybliżeniu itp. Który to wniosek nie wyczerpuje tematu. Cdn.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska