Odczytaj swoje wyniki

Niekiedy na podstawie zaznaczonych norm wiemy, że czegoś w naszym organizmie brakuje albo jest za dużo. Ale jaki to składnik? Pomożemy rozszyfrować tajne zapisy na wynikach badań.

Kolor ważny jak waga
Kiedy dostajemy do ręki analizę moczu, interesuje nas jedynie zawartość cukru i białek. Jeśli w obu przypadkach wpis brzmi "brak", "nie stwierdzono" lub "nieobecne", reszta nas nie obchodzi. Tymczasem jednym z ważnych wyznaczników kondycji fizycznej jest barwa i ciężar właściwy moczu. Prawidłowa barwa to słomkowa, natomiast mocz zabarwiony na czerwono może być oznaką nieprawidłowości. Chociaż nie zawsze.
- Czasem pacjent zapomina, że poprzedniego dnia jadł buraczki lub duże ilości marchwi - mówi Janusz Grocholewski, szef słupskiej Regionalnej Stacji Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. - A te warzywa potrafią zmienić barwę moczu na czerwoną. Wówczas nie ma powodów do obaw. Na wszelki wypadek wyniki trzeba powtórzyć, ale po jednym-dwóch dniach czerwonawa barwa moczu powinna się zmienić.
W przypadku żółtaczki mocz zmienia barwę na brunatną.
Ciężar właściwy daje lekarzowi informacje, jak funkcjonują nerki, jaka jest ich zdolność filtracji i eliminowania szkodliwych składników przemiany materii. Dla każdego ten ciężar jest inny; zależy od wagi człowieka, płci, wieku i wielu innych czynników.
Barwa moczu i sprawność funkcjonowania nerek zależą od ilości wypijanych płynów. Dwa litry dziennie to niezbędne minimum. Pijąc więcej płynów zmuszamy nerki do pracy i wypłukujemy zalegające w pęcherzu moczowym bakterie, zapobiegając jednocześnie stanom zapalnym dróg moczowych.
Jeśli w moczu występują pojedyncze nabłonki, pojedyncze krwinki czerwone, pojedyncze wałeczki szkliste lub ziarniste, jest to zjawisko normalne. Jeśli jest ich więcej, lekarz może zlecić powtórzenie badań.
Pojawienie się cukru w moczu może świadczyć o podwyższonym poziomie glukozy w surowicy krwi lub o upośledzeniu funkcjonowania nerek.
Normy są różne
Dwa wyniki tej samej osoby mogą się diametralnie różnić. - Na podstawie pierwszego i jedynego wyniku lekarz absolutnie nie może ostatecznie wyrokować o chorobie - mówi Janusz Grocholewski. - W pewnym odstępie czasu, bez leczenia, badania należy powtórzyć. Jeśli wyniki będą takie same lub odchylenia od pierwszych wyników okażą nieznaczne, można mówić o stanie chorobowym i wdrożyć leczenie.
Według Janusza Grocholewskiego, nieznaczne odchylenie wyniku od normy (często podawanej obok wyniku) absolutnie nie świadczy o chorobie. Może się okazać, że są to wyniki właściwe dla danej osoby.

Kiedy wyniki są wiarygodne
Na pobranie krwi do analizy trzeba iść na czczo. Natomiast mocz do badania oddajemy z tak zwanego środkowego strumienia. - Załatwiamy się na trzy raty - wyjaśnia jeden z laborantów. - Najpierw oddajemy pierwszy strumień moczu do sedesu. Przerywamy, aby następnie trochę moczu oddać do pojemniczka. Na koniec wypróżniamy się całkowicie. Najlepiej oddawać mocz do analizy w specjalnych pojemnikach, które za kilkadziesiąt groszy można kupić w aptekach. - Zdarzało się, że pacjent oddawał mocz do laboratorium w butelce po syropie - mówi Janusz Grocholewski. - Butelkę niedokładnie umył, syrop był słodki i badanie wykazywało niesamowite ilości cukru w moczu. Oczywiście pacjentowi nic nie było, tylko butelka była zanieczyszczona cukrem.
Jeśli lekarz zleci powtórzenie wyników - absolutnie trzeba zrobić je w tym samym laboratorium, w którym robiliśmy pierwsze. - Każde laboratorium ma swoje normy - mówi nasz ekspert. - Mają też inne urządzenia pomiarowe, a każdy przyrząd ma swój margines błędu. Jeśli robimy wyniki w dwóch różnych laboratoriach, wyniki nie powiedzą nic lekarzowi, bo będą się znacznie różniły.
Niektórzy pacjenci włączają "magiczne" myślenie: "W tym laboratorium miałem złe wyniki, to już tam nie pójdę". Według lekarzy jest to podstawowy błąd, bo nie pozwala rzetelnie porównać poziomu badanych składników.
Tylko wyniki powtarzane w tym samym laboratorium mogą być miarodajne!

Inny klimat - inne wyniki
Wystarczy, że przez 2-3 tygodnie pobędziemy w górach, a nasze wyniki badań krwi mogą się zmienić. Powód jest prosty: w górach powietrze jest bardziej rozrzedzone. Krew musi dostarczać odpowiednią ilość tlenu do mózgu, serca i innych organów. Im mniej tlenu w powietrzu, tym więcej czerwonych krwinek potrzeba, aby transportowały odpowiednią ilość tlenu do organów. - Dlatego anemików wysyłano w góry. Tam, na wysokościach, szpik był pobudzany naturalnie do produkcji czerwonych krwinek - wyjaśnia Grocholewski. - Zwiększała się liczba czerwonych krwinek. Po przyjeździe z gór może się okazać, że mamy podwyższoną zawartość czerwonych ciałek.
Podobnie może być przy wyjeździe w inne regiony Europy.

Niezgodne z normą? Czegoś brakuje
Zbyt wysoki poziom RBC (czerwonych ciałek krwi) może być znakiem odwodnienia, chorób nerek lub niskiej zawartości tlenu we krwi obwodowej. Spadek notuje się między innymi przy anemii, krwotoku i niedożywieniu.
Wzrost hematokrytu może być spowodowany odwodnieniem lub rzucawką poporodową. Zbyt niski poziom to oznaka między innymi anemii, utraty krwi, niedożywienia lub reumatoidalnego zapalenia stawów.
Wyższy poziom białych krwinek (leukocytoza) może występować przy chorobach zakaźnych, stanach zapalnych, a nawet stresie.
Obniżony poziom może być wynikiem chorób szpiku kostnego, wątroby i śledziony lub objawem choroby popromiennej.
Zbyt duża liczba płytek krwi może być wynikiem wysiłku fizycznego, niedoboru żelaza. Niedobór płytek może spowodować stosowanie niektórych leków, niedobrór witaminy B12 lub kwasu foliowego.
Liczba bazocytów zwiększa się przy stanach alergicznych, stanach zapalnych przewodu pokarmowego. Wynik poniżej normy może się pojawić między innymi przy stresie i nadczynności tarczycy.
KIEDY WSZYSTKO JEST W NORMIE
- WBC (krwinki białe). Norma 4.500-10.000 białych krwinek w mikrolitrze
- RBC (erytrocyty, krwinki czerwone). Normy: mężczyźni 4,7-6,1 miliona w mikrolitrze; kobiety 4,2-5,4 miliona w mikrolitrze
- HCT (hematokryt). Normy: mężczyźni 40,7-50,3%; kobiety 36,1-44,3%
- OB (odczyn Biernackiego) - badanie pozwalające stwierdzić ogólną kondycję organizmu. Wynik przeważnie składa się z dwóch liczb w postaci zapisu X/Y. Pierwsza liczba oznacza opad po pierwszej godzinie, druga - po drugiej godzinie. Idealny wynik to dwie pojedyncze liczby, np. 4/9. Normą jest liczba do 12. Jeżeli na wyniku jest tylko jedna liczba, np. 2, to jest to również wynik prawidłowy.
- HGB (hemoglobina). Normy 11-16 g/dl
- PLT (płytki krwi, trombocyty) 130-400 (103/mikrolitr)
- MCV (średnia objętość krwinki). Normy 80-95 femtolitra
- MCH (średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej). Normy 27-31 pg w komórce
- MCHC (średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej). Normy 32-36 gm/dl
- RDW (rozkład objętości krwinek czerwonych). Norma: 11 - 14,5 %
- BASO (bazocyty - granulocyty zasadochłonne). Norma: 0-2 (10 3/ml)
- EOS lub EO (eozynocyty - granulocyty kwasochłonne) Norma: 0-0,4 (103/mikrolitr)
- MONO (monocyty). Norma: 0,1-1,0 (103/mikrolitr)
- NEUT (neutrocyty - granulocyty obojętnochłonne). Norma: 2-8 (103/mikrolitr)
- LYMPH (limfocyty). Norma: 1-5 (103/mikrolitr)
Każde laboratorium ma swoje jednostki i wielkości, w których wyraża się poszczególne normy. Niektóre podają wielkość w milionach, inne - pierwsze liczby w postaci ułamka dziesiętnego, np. 1,2, każą przemnożyć przez 10 podniesione do trzeciej potęgi.

BY WIERZYĆ WYNIKOM...
- trzeba poddawać się im zawsze w tym samym laboratorium
- krew oddajemy na czczo
- mocz do analizy musi pochodzić z tzw. środkowego strumienia
- na podstawie wyników
- dodatkowych badań tylko lekarz może ostatecznie określić, co nam dolega

W LABORATORIUM
Masz prawo
Korzystając z usług laboratorium masz prawo do: wszystkich informacji potwierdzających jakość usług i kwalifikacji personelu, a także cen badań, do stosowania odpowiedniego sprzętu do pobierania materiału (w przypadku badań odpłatnych muszą to być systemy zamknięte); do zachowania tajemnicy dotyczącej wyników; do informacji dotyczącej przygotowania do badań (dieta, pora dnia itp.); do archiwizacji wyników przez co najmniej 5 lat
Musisz się liczyć...
... z koniecznością powtórnego pobrania krwi w przypadkach, kiedy materiał uległ zniszczeniu lub badanie wymaga powtórzenia z winy laboratorium, nie jest to związane z dodatkowymi kosztami; z koniecznością dodatkowych badań i kosztów w sytuacjach nietypowych i trudnych diagnostycznie (np. identyfikacja rzadkich przeciwciał u ciężarnych). W takich przypadkach decyzja należy do pacjenta, ale musi on zostać poinformowany o zaistniałych trudnościach i celowości wykonania dodatkowych badań specjalistycznych.