Odmiana nazwisk przez przypadki. Czy nazwiska w języku polskim należy odmieniać? Jak poprawnie odmienić nazwisko?

Czy należy odmieniać nazwiska w języku polskim?

Ogólne zalecenie dotyczące odmiany nazwisk polskich i obcych przez przypadki jest następujące: jeśli tylko jest możliwe przyporządkowanie nazwiska jakiemuś wzorcowi odmiany, należy je odmieniać.

Wybór wzorca odmiany nazwiska zależy od:

• płci właściciela,
• jego narodowości,
• zakończenia nazwiska (może chodzić albo o zakończenie fonetycznej formy nazwiska, albo o zakończenie tematu).

Nazwiska zapisujemy wielką literą.

Prof. Jan Miodek: Nazwiska w języku polskim trzeba odmieniać!

Odmiana nazwisk na zaproszeniach ślubnych i nie tylko...

Język polski jest językiem fleksyjnym. To oznacza, że zarówno imiona (z wyjątkiem imienia Beatrycze) i nazwiska powinny być odmieniane według właściwych form przypadków, liczb i osób.

Nie jest to trudne i skomplikowane, ale powinniśmy przy odmianie nazwisk na zaproszeniach ślubnych (i nie tylko...) kierować się zasadami, które opisujemy poniżej.

Odmiana i pisownia nazwisk żeńskich

Odmieniają się tylko nazwiska kobiet zakończone na -a:

• Odmiana nazwisk o zakończeniu -ska, -cka, - dzka, -owa, -ewa jest taka, jak przymiotników, np. Bogolubowa-Bogolubowej-Bogolubową; Paduczewa-Paduczewej-Paduczewą: Kożuchowska-Kożuchowskiej-Kożuchowską; Dymna, Dymnej, Dymną.
• Pozostałe nazwiska żeńskie zakończone na -a odmieniają się tak jak rzeczowniki pospolite o podobnym zakończeniu:
  Masina-Masiny-Masinie-Masinę-z Masiną (jak kalina);
  Fonda-Fondy-Fondzie-Fondę-z Fondą (jak rada);
  Berganza [Berganca]-Berganzy-Berganzę-z Berganzą (jak taca)

.

• Odmiana pozostałych nazwisk żeńskich przez przypadki (w tym zakończonych na –anka, –ówna, czyli odojcowskie, oraz –ina, –yna) jest według modelu rzeczownikowego (podobnie jak rzeczowniki pospolite zakończone na –a, np. skakanka, panna).
  Przykłady: Mniszkówna, Mniszkówny, o Mniszkównie; Bonda, Bondy, Bondę, o Bondzie.

• W żeńskich nazwiskach dwuczłonowych (np. Kowalska-Ganda) poszczególne człony odmieniają się zgodnie z zasadami odmian nazwisk jednoczłonowych. Przykład: Kowalskiej-Gandy, Kowalską-Gandą.

Jeżeli oba człony nazwiska żeńskiego są nieodmienne, należy poprzedzić nazwisko formą sygnalizującą żeńskość, np. pani Kowal-Nowak.

Odmiana i pisownia nazwisk męskich przez przypadki

Polskie nazwiska męskie odmieniają się przez przypadki według wielu wzorów.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na spółgłoskę miękką (–ś, –ć, –ź, –dź, –ń) oraz –l, –j. Odmieniają się jak rzeczowniki męskoosobowe tatunio i dziadunio. Przykłady: Orłoś, Orłosia, Orłosiowi, Orłosiem, o Orłosiu; Liszaj, Liszaja, Liszajowi, Liszajem, o Liszaju.

Odmiana nazwisk zakończonych na spółgłoskę –c, –cz, –dż, –sz, –ż (–rz). Odmieniają się jak rzeczowniki męskoosobowe piekarz i tokarz. Przykłady: Przybysz, Przybysza, Przybyszowi, o Przybyszu; Łapacz, Łapacza, Łapaczowi, o Łapaczu.

Odmiana nazwisk zakończonych na spółgłoskę –k, –g, –ch (–h w przypadku nazwisk obcych). Odmieniają się jak rzeczowniki męskoosobowe rolnik i niewolnik. Przykłady: Nowak, Nowaka, Nowakowi, o Nowaku; Pieróg, Pieroga, Pierogowi, o Pierogu.

Odmiana nazwisk zakończonych na spółgłoskę twardą (–b, –p, –d, –t, –w, –f, –m, –n, –r, –s, –z, –ł). Odmieniają się jak rzeczowniki męskoosobowe student i klient. Przykłady: Mamrot, Mamrota, Mamrotowi, o Mamrocie; Iwan, Iwana, Iwanowi, o Iwanie.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę –a. Odmieniają się według następujących modeli:

• zakończone na –a po spółgłosce miękkiej (ś, ć, ź, dź, ń) oraz po l lub j odmieniają się jak rzeczownik rodzaju żeńskiego szyja. Przykład: Okrzeja, Okrzei, Okrzeję.
• zakończone na –a po spółgłosce c, cz, dz, dż, sz, ż (rz) odmieniają się jak rzeczownik żeński tarcza. Przykład: Rajca, Rajcy, Rajcę, o Rajcy.
• zakończone na –a po spółgłosce k, g, ch (h) odmieniają się jak rzeczowniki żeńskie: matka, chatka. Przykład: Loska, Loski, Losce, Loskę.
• zakończone na –a po spółgłosce b, p, d, t, w, f, z, s, r, ł, m, n odmieniają się jak rzeczowniki żeńskie: rada, brona. Przykłady: Duda, Dudy, Dudzie, Dudę, o Dudzie; Wrona, Wrony, Wronie, Wronę, o Wronie.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę –o. Odmieniają się według następujących modeli:

• zakończone na –o po spółgłosce ź, ć, ś, dź, ń, j, l odmieniają się jak rzeczowniki pospolite dziadunio i tatunio. Przykład: Pazio, Pazia, Paziowi, z Paziem, o Paziu.
• zakończone na o po spółgłosce k, g, h (ch) odmieniają się jak rzeczownik pospolity matka. Przykład: Jarko, Jarki, Jarce, Jarkę, z Jarką, o Jarce.
• zakończone na o po spółgłosce twardej (b, p, t, d, w, f, m, n, r, s, z, l, ł) odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rada, brona. Przykłady: Lato, Laty, Latę, Lacie, z Latą.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę –i. Odmieniają się jak przymiotnik tani. Przykład: Jankowski, Jankowskiego, Jankowskiemu, Jankowskiego, z Jankowskim.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę –e. Odmieniają się podobnie jak przymiotnik trudne. Przykład: Wilke, Wilkego. Wilkemu, Wilke, z Wilkem, o Wilkem. W narzędniku i miejscowniku, pojawiają się końcówki –em, to jedyna różnica pomiędzy odmianą przymiotnika trudne a odmianą polskich nazwisk męskich zakończonych na –e.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na samogłoskę –y. Odmieniają się jak przymiotnik trudny. Przykład: Żelazny, Żelaznego, Żelaznemu, Żelaznego, z Żelaznym, o Żelaznym.

Odmiana nazwisk męskich zakończonych na –ąb, –eł, –oł. Mogą odmieniać się na dwa sposoby. W pierwszym nie dochodzi do wymian głosek charakterystycznych dla rzeczowników pospolitych (np. Kozioł, Kozioła, Koziołowi, Kozioła, z Koziołem). W drugim wykorzystywany jest model jak rzeczownikach pospolitych (np. Kozioł, Kozła, Kozłowi, Kozła, z Kozłem).

W przypadku nazwisk jednosylabowych nigdy nie dochodzi do wymian głosek. Przykład: Dąb, Dąba, Dąbowi, Dąba, z Dąbem.

W dwuczłonowych nazwiskach męskich odmianie podlegają oba człony (np. Boy-Żeleński, Boya-Żeleńskiego, o Boyu-Żeleńskim). Wyjątkiem są sytuacje, w których pierwszy człon jest herbem lub przydomkiem. Wtedy pozostaje on nieodmienny. Przykład: Korwin-Mikke, Korwin-Mikkego, Korwin-Mikkemu, o Korwin-Mikkem.

Odmiana polskich nazwisk męskich przez przypadki w liczbie mnogiej

[lista][*]Odmiana nazwisk zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę oraz samogłoski –a, –e, –o. Otrzymują one w mianowniku liczby mnogiej końcówkę –owie i odmieniają się jak rzeczowniki pospolite rzeczowniki męskoosobowe, np. kapitan. Przykład: Matejko, Matejkowie, Matejków, Matejkom, Matejków, z Matejkami.

[*]Odmiana nazwisk przez przypadki zakończonych na –ąb, –ęł, –oł. W tym przypadku odmiana, podobnie jak w liczbie pojedynczej, także ma dwa wzorce (np. Koziołowie, Kozłowie).

[*]Nazwiska o formie przymiotnikowej otrzymują w mianowniku liczby mnogiej końcówkę –i albo –y i odmieniają się według modelu przymiotnikowego. Przykłady: Iksiński, Iksińscy, Iksińskich, Iksińskim, Iksińskich, z Iksińskimi, o Iksińskich; Borowy, Borowi, Borowych, Borowym, Borowych, z Borowymi, o Borowych.

Nazwiska zakończone na –y mogą mieć w mianowniku liczby mnogiej końcówkę –i lub –owie, np. Duży, Duzi lub Dużowie. Nazwiska zakończone na –owy nie otrzymują końcówki –owie.

W przypadku nazwisk zakończonych na –i, ale niemających formy przymiotnikowej, w mianowniku liczby mnogiej dodawana jest końcówka –owie. Przykład: Boni, Boniowie. Dalsza odmiana przebiega zgodnie z wzorem przymiotnikowym, a więc Bonich, Bonim, Bonich, z Bonimi.

Odmiana i pisownia nazwisk męskich obcych - angielskich i francuskich

Zapisując nazwiska angielskie i francuskie, zachowujemy ortografię oryginału, np. Hillary, Purcell, Reagan, Dumas, Poussin, de Gaulle.

Istnieje nieliczna grupa nazwisk, które mają wariantywną pisownię — oryginalną lub spolszczoną:

• Shakespeare — Szekspir,
• Washington — Waszyngton,
• Voltaire — Wolter,
• Molière — Molier,
• Rousseau — Russo,
• Balzac — Balzak,
• Chopin — Szopen
• Montesquieu — Monteskiusz
• Descartes — Kartezjusz (w dwu ostatnich wypadkach spolszczono łacińską formę nazwisk).

Odmiana nazwiska angielskich i francuskich zakończonych w piśmie:
a) na spółgłoskę wymawianą, np. Auber, Bush, Eisenhower, Eliot, Pasteur;
b) na spółgłoskę niewymawianą, np. Anouilh, Diderot, Jouvet, Mitterrand, Villon; wyjątkiem są niewymawiane spółgłoski -s, -x;
c) na -y po samogłosce, np. Disney, Macaulay, Shelley;

otrzymują końcówki polskie bez apostrofu, np.

• Auber, Aubera, z Auberem, o Auberze;
• Bush, Busha, z Bushem, o Bushu;
• Anouilh, Anouilha, z Anouilhem, o Anouilhu;
• Mitterrand, Mitterranda, z Mitterrandem, o Mitterrandzie;
• Disney, Disneya, z Disneyem, o Disneyu;
• Quesnay, Quesnaya, z Quesnayem, o Quesnayu;
• Dewey, Deweya, z Deweyem, o Deweyu.

Nazwiska angielskie zakończone na -ow oraz -owe oraz -aw nie odmieniają się w miejscowniku, np.

• Arrow, Arrowa, z Arrowem, o Arrow;
• Longfellow, Longfellowa, z Longfellowem, o Longfellow;
• Marlow, Marlowa, z Marlowem, o Marlow;
• Crowe, Crowe’a (a. Crowe), z Crowe’em (a. Crowe), o Crowe;
• Shaw, Shawa (a. Shaw), z Shawem (a. Shaw), o Shaw.

Odmiana nazwisk angielskich i francuskich zakończonych na -e nieme (tzn. niewymawiane). Takie nazwiska otrzymują polskie końcówki po apostrofie, np.

• Donne, Donne’a, Donne’owi, z Donne’em;
• Larousse, Larousse’a, Larousse’owi, z Larousse’em;
• Malebranche, Malebranche’a, Malebranche’owi, z Malebranche’em;
• Montaigne, Montaigne’a, Montaigne’owi, z Montaigne’em;
• Moore, Moore’a, Moore’owi, z Moore’em;
• Wallace, Wallace’a, Wallace’owi, z Wallace’em.
• Dotyczy to także nazwisk, w których po -e niemym pojawia się spółgłoska, np.
• Combes, Combes’a, Combes’owi, z Combes’em;
• Descartes, Descartes’a, Descartes’owi, z Descartes’em.

Jeśli w którymś przypadku gramatycznym brzmienie głoski kończącej temat nazwiska angielskiego lub francuskiego jest w języku polskim inne niż w języku oryginalnym, wówczas zakończenie tego nazwiska piszemy zgodnie z pisownią polską, a -e nieme i apostrof – jeśli występują – pomijamy:

• Barthes [Bart], z Barthes’em, o Barcie;
• Grant [Grant], z Grantem, o Grancie;
• Ingres [Ęgr], z Ingres’em, o Ingrze;
• Joyce [Dżojs], z Joyce’em, o Joysie;
• Mauriac [Moriak], z Mauriakiem, o Mauriacu;
• Proust [Prust], z Proustem, o Prouście;
• Remarque [Remark], z Remarkiem, o Remarque’u;
• Robespierre [Robespier], z Robespierre’em, o Robespierze;
• Ronsard [Ronsar], z Ronsardem, o Ronsardzie;
• Smith [Smit a. Smis], ze Smithem, o Smicie (a. Smisie)

.

WAŻNE: Nazwiska typu Ustinov, Sainte-Beuve przyjmują w miejscowniku formę następującą: Ustinov – o Ustinovie (a. o Ustinowie), Sainte-Beuve – o Sainte-Beuvie (a. o Sainte-Beuwie).

PAMIĘTAJ: Nazwiska odmienne, które mają w zakończeniu tematu literę -x, także przyjmują w deklinacji polskie końcówki, bez apostrofu, albo utrzymują w zapisie tematyczne -x-, np. Hendrix – Hendriksa, z Hendriksem, o Hendriksie albo Hendrixa, z Hendrixem, o Hendrixie.

Nazwiska zakończone na -a (dotyczy to nie tylko nazwisk angielskich i francuskich, ale również wszystkich innych) odmieniają się tak samo jak polskie nazwiska zakończone na -a, np. Głowala, Kudera, Lasota:

• Zola, Zoli, Zolę, Zolą;
• O’Hara, O’Harze, O’Harę, O’Harą;
• Gambetta, Gambetcie, Gambettę, Gambettą.

W liczbie mnogiej nazwiska tu wymienione również otrzymują polskie końcówki (odmieniają się tak jak polskie nazwiska zakończone na spółgłoskę, np. Kurek, Gołąb):

• Mitterrandowie, o Mitterrandach (możliwe też państwo Mitterrand, o państwu Mitterrand;
• Lumière’owie, o Lumière’ach (możliwe też bracia Lumière, o braciach Lumière.

Nazwiska obce angielskie i francuskie kończące się w wymowie na e (zapisywane w postaci liter: -é, -ée, -ai, -eu, po których mogą następować niewymawiane litery spółgłoskowe -s lub -x) odmieniamy w liczbie pojedynczej jak przymiotniki, przy czym odcinamy początkowe samogłoski z końcówek przymiotnikowych -ego, -emu, -im (-ym), np.

• Debré, Debrégo, Debrém;
• Mérimée, Mériméego, Mériméem;
• Montesquieu, Montesquieugo, Montesquieum.
• a) Po niewymawianej literze spółgłoskowej -s lub -x stawiamy apostrof, np.
• Beaumarchais, Beaumarchais’go, o Beaumarchais’m;
• Marais, Marais’go, o Marais’m;
• Rabelais, Rabelais’go, o Rabelais’m.

PAMIĘTAJ: W niektórych opracowaniach zaleca się nieodmienność nazwisk Beaumarchais, Resnais, Marais, ale zalecenie to nie wydaje się uzasadnione; oczywiście gdy te nazwiska wystąpią wraz z imieniem, mogą pozostawać w formie nieodmiennej. W liczbie mnogiej nazwiska zakończone w wymowie na -e zwykle występują z imionami, nazwami, tytułami — są więc nieodmienne, np. państwu Debré.

Nazwiska obce angielskie i francuskie kończące się w wymowie na -y lub -i po spółgłosce (pisane przez -y, -ie) odmieniają się w liczbie pojedynczej jak przymiotniki. Nazwiska na -y w dopełniaczu, celowniku i bierniku piszemy z apostrofem, gdyż głoska ta w tych przypadkach nie jest wymawiana; nazwiska zakończone na -i, -ie — bez apostrofu, np.

• Lully, Lully’ego, Lully’emu, z Lullym, o Lullym;
• Murphy, Murphy’ego, Murphy’emu, z Murphym, o Murphym;
• O’Kelly, O’Kelly’ego, O’Kelly’emu, z O’Kellym, o O’Kellym;
• Valéry, Valéry’ego, Valéry’emu, z Valérym, o Valérym;
• Christie, Christiego, Christiemu, z Christiem, o Christiem;
• Muskie, Muskiego, Muskiemu, z Muskiem, o Muskiem.

Nazwa własna Piotr Curie tradycyjnie pozostaje w postaci nieodmienianej (jednakże przede wszystkim ze względu na zwyczaj użycia tego nazwiska z imieniem, gdyby nazwisko Curie oznaczające mężczyznę wystąpiło samodzielnie, należałoby je odmieniać według powyższego wzoru).

Nazwiska Francuzów i Anglików zakończone na -i są z reguły pochodzenia włoskiego i odmieniają się tak jak podobne nazwiska włoskie.

W liczbie mnogiej nazwiska zakończone na -y, -i, -ie występują zwykle z imionami, nazwami, tytułami — toteż nie są odmieniane, np. bracia Kennedy (ale też wyjątkowo: o Kennedych), o państwu Murphy.

Nazwiska angielskie i francuskie na -o, -oi, -au, -ou, również wtedy, gdy po tych samogłoskach następują niewymawiane -s, -x, są nieodmienne, np.

• Brando,
• Hugo,
• Puzo,
• Laclos,
• Dubois,
• Maurois,
• Delacroix,
• Cocteau,
• Despiau,
• Pompidou,
• Giraudoux.

Odmiana i pisownia niemieckich nazwisk męskich

Zasady dotyczące nazwisk obcych angielskich i francuskich stosują się też do nazwisk niemieckich. Przede wszystkim zachowujemy oryginalną pisownię nazwisk, których właścicielami są Niemcy; spolszczeń typu Szyler (Schiller), Gete (Goethe) nie należy współcześnie stosować. Dodatkowo trzeba uwzględnić następujące reguły:

W zakończeniu -er nazwisk niemieckich pozostawiamy w przypadkach zależnych samogłoskę e:

• Beckenbauer, Beckenbauera, o Beckenbauerze;
• Grillparzer, Grillparzera, o Grillparzerze;
• Schiller, Schillera, o Schillerze.

Jedynie w nazwiskach, w których nie utrudnia to wymowy, a które zostały już dawno przyswojone, może wystąpić e ruchome, np. Luter, Lutra, o Lutrze; Schneider, Schneidra, o Schneidrze.

W wypadku nazwisk niemieckich zakończenie -el zawiera e ruchome:

• Diesel, Diesla, o Dieslu;
• Wackernagel, Wackernagla, o Wackernaglu;
• Weigel, Weigla, o Weiglu.

Nazwiska niemieckie zakończone na -e, -i odmieniają się jak przymiotniki — apostrofu nie stosujemy; końcowe -i zostaje zachowane, np.

• Boehme, Boehmego, Boehmemu, z Boehmem, o Boehmem;
• Goethe, Goethego, Goethemu, z Goethem, o Goethem;
• Tschudi, Tschudiego, Tschudiemu, z Tschudim, o Tschudim;
• Zwingli, Zwingliego, Zwingliemu, z Zwinglim, o Zwinglim.

Nazwiska niemieckie zakończone na -au odmieniają się jak rzeczowniki męskie (np. admirał); w miejscowniku nie odmieniają się, więc zalecamy użycie imienia, aby uniknąć wątpliwości co do płci właściciela oraz co do przypadka gramatycznego, np.

• Lenau, Lenaua, Lenauowi, z Lenauem, o (Nikolausie) Lenau;
• Murnau, Murnaua, Murnauowi, z Murnauem, o (Friedrichu) Murnau.

Nazwiska niemieckie zakończone na -th otrzymują końcówki polskie, np.

• Matzerath, Matzeratha, Matzerathowi, z Matzerathem, o Matzeracie;
• Roth, Rotha, Rothowi, z Rothem, o Rocie.

Odmiana i pisownia obcych nazwisk męskich - włoskich

Nazwiska włoskie zakończone na -i odmieniają się jak przymiotniki; apostrofu w przypadkach zależnych nie stosujemy, np.

• Craxi, Craxiego, Craxiemu, z Craxim, o Craxim;
• Paganini, Paganiniego, Paganiniemu, z Paganinim, o Paganinim;
• Pavarotti, Pavarottiego, Pavarottiemu, z Pavarottim, o Pavarottim.

W nazwiskach zakończonych na -li opuszczamy niewymawianą literę -i przed końcówkami -ego, -emu, np.

• Biagioli, Biagiolego, Biagiolemu, z Biagiolim, o Biagiolim;
• Gentili, Gentilego, Gentilemu, z Gentilim, o Gentilim;
• Botticelli, Botticellego, Botticellemu, z Botticellim, o Botticellim;
• Torricelli, Torricellego, Torricellemu, z Torricellim, o Torricellim.

Podobnie jak przymiotniki odmieniają się nazwiska włoskie zakończone na -e, np.

• Dante, Dantego, Dantemu, z Dantem, o Dantem;
• Malaparte, Malapartego, Malapartemu, z Malapartem, o Malapartem.

Nazwiska włoskie zakończone na -o odmieniają się tak jak polskie nazwiska typu Puzio; różnice mogą wystąpić jedynie w miejscowniku: o Tassie, Canaletcie, Tintoretcie (ale: o Puziu), np.

• Boccaccio, Boccaccia, Boccacciowi, z Boccacciem, o Boccacciu;
• Dandolo, Dandola, Dandolowi, z Dandolem, o Dandolu;
• Leoncavallo, Leoncavalla, Leoncavallowi, z Leoncavallem, o Leoncavallu;
• Vico, Vica, Vicowi, z Vikiem, o Vicu.

Odmiana i pisownia nazwisk męskich - węgierskich

Nazwiska węgierskie zakończone na spółgłoskę odmieniamy tak samo jak podobne rzeczowniki polskie, np.

• Liszt, Liszta, Lisztowi, z Lisztem, o Liszcie;
• Molnár, Molnára, Molnárowi, z Molnárem, o Molnárze.

Nazwiska węgierskie kończące się na -i oraz -y otrzymują końcówki przymiotnikowe, przy czym przed końcówkami -ego, -emu literę -i lub -y zachowujemy, natomiast przed -im, -ym (i przed końcówkami liczby mnogiej: -ich, -ych; -im, -ym; -imi, -ymi) pomijamy ją, np.

• Gömöri, Gömöriego, Gömöriemu, z Gömörim, o Gömörim;
• Kosztolányi, Kosztolányiego, Kosztolányiemu, z Kosztolányim, o Kosztolányim;
• Ady, Adyego, Adyemu, z Adym, o Adym;
• Ormandy, Ormandyego, Ormandyemu, z Ormandym, o Ormandym.

Nazwiska spolszczone nie zachowują -i, -y:
Batory, Batorego, Batoremu, z Batorym, o Batorym;
Rakoczy, Rakoczego, Rakoczemu, z Rakoczym, o Rakoczym.

Słowiańskie nazwiska Węgrów zakończone na -szky, -czky zachowujemy w oryginalnej postaci tylko w mianowniku, zaś w pozostałych przypadkach stosujemy polską ortografię w zakończeniach nazwisk (tzn. -szky, -czky zamieniamy na -ski, -cki), np.

• Rakovszky, Rakovskiego, Rakovskiemu, z Rakovskim, o Rakovskim;
• Medveczky, Medveckiego, Medveckiemu, z Medveckim, o Medveckim.

Nazwiska o zakończeniach -gy, -ly, -ny (w wymowie: -d', -j, -ń) odmieniają się jak rzeczowniki typu łabędź, dobrodziej, kamień:

• Nagy [Nod´], Nagya [Nod´a], Nagyowi [Nod´owi], z Nagyem [Nod´em], o Nagyu [Nod´u];
• Kodály [Kodaj], Kodálya [Kodaja], Kodályowi [Kodajowi], z Kodályem [Kodajem], o Kodályu [Kodaju];
• Arany [Arań], Aranya [Arańa], Aranyowi [Arańowi], z Aranyem [Arańem], o Aranyu [Arańu].

Nazwisko Jókai [Jokaj] może być odmieniane jak rzeczownik lub jak przymiotnik:
Jókai, Jókaia, Jókaiowi, z Jókaiem, o Jókaiu;
Jókai, Jókaiego, Jókaiemu, z Jókaim, o Jókaim.

W odmianie nazwisk węgierskich — jak pokazują powyższe przykłady — nigdy nie stosujemy apostrofu.

Jak odmieniać nazwiska postaci historycznych

Nazwiska osób, które pojawiły się w dziejach Polski przed rokiem 1800, piszemy zgodnie z dzisiejszą ortografią, a więc:

• Mikołaj Rej,
• Jan Zamojski (hetman i kanclerz z XVI w.),
• Tadeusz Rejtan (poseł sejmu rozbiorowego).

Wyjątek robimy dla nielicznych nazwisk o pisowni mocno utrwalonej w społecznej świadomości, np. Trembecki (Stanisław — poeta), Kołłątaj (Hugo — pisarz i polityk).

I odpowiednio — nazwiska postaci historycznych działających po roku 1800 piszemy zgodnie z ówczesną pisownią. Dlatego napiszemy:

• Władysław Stanisław Reymont,
• Jakub Gieysztor,
• Andrzej Zamoyski (prezes Towarzystwa Rolniczego — 1800–1874), ale Andrzej Zamojski (kanclerz wielki koronny — 1716–1792)

.