Dla porządku przypomnijmy, co się stało 11 listopada 1918 roku.
Data Święta Niepodległości jest symboliczna i umowna. Przyjęło się, że tego dnia odzyskaliśmy niepodległość, bo wtedy Rada Regencyjna przekazała władzę w ręce komendanta Józefa Piłsudskiego, który został naczelnikiem państwa. Później - także naczelnym wodzem, gdy do jego dyspozycji oddał się szef sztabu Armii Polskiej, generał Tadeusz Rozwadowski. Ale trzeba pamiętać, że powrót Polski na mapę Europy budowano przez całe cztery lata I wojny światowej.
Piłsudski słusznie uchodzi za ojca polskiej niepodległości?
Ojców polskiej państwowości było więcej. Choć zwykle wymienia się Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego. Ale marszałek ostatni rok wojny spędził w więzieniu, więc na sytuację w kraju dużego wpływu nie miał.
Ale to on powołał do życia legiony z I Kompanią Kadrową.
Legiony miały istotny wpływ na powstanie państwa polskiego, ponieważ zawiązki armii były widocznym dowodem, że Polska powstaje. Tylko że państwo to nie tylko siła zbrojna, ale i struktury. O ile w Galicji Polacy mieli już przed wybuchem wojny w swoich rękach Sejm Galicyjski, szkolnictwo, dwa uniwersytety i kolejnictwo, to w zaborze rosyjskim polskich struktur nie było. A przecież trudno sobie wyobrazić Polskę bez Warszawy i Mazowsza.
Kto te zręby państwowości w zaborze rosyjskim budował?
Kiedy wybuchła I wojna światowa, Władysław Grabski - znany później z reformy monetarnej i z silnej złotówki - zainicjował powstanie Centralnego Komitetu Obywatelskiego i całej sieci takich komitetów. Pomagały one uchodźcom, ludziom, którzy w wojnie stracili domy, tworzyły tanie kuchnie i sierocińce. Nawet organizowały transport węgla do miast z głębi Rosji. W tych środowiskach powstały projekty przejęcia z rąk rosyjskich szkolnictwa i sądownictwa, stworzono straż obywatelską, zalążek przyszłej policji. Tu ciekawostka: do nazwy Komitet Obywatelski odwołała się opozycja w 1988 roku.
Na ile Polacy niepodległość zawdzięczali sobie, a na ile koniunkturze międzynarodowej?
Jedno i drugie miało znaczenie. Na pewno korzystne było to, że wybuchła rewolucja w Rosji i jeden z zaborców - Rosja carska - upadł. Niemcy i Austriacy ogłosili odrodzenie państwa polskiego aktem z 5 listopada już w 1916 roku. Zależało im, by wciągnąć społeczeństwo Królestwa Polskiego do wojny przeciw Rosji. Polacy intensywnie to wykorzystują. W Warszawie powstaje Tymczasowa Rada Stanu, potem Rada Regencyjna. Polska stopniowo przejmuje kolejne atrybuty państwa: szkolnictwo, sądownictwo, służbę zdrowia. Rusza polski Uniwersytet Warszawski. Wszystko to zbliżało nas do 11 listopada.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?