Perfumy kłamią

sxc.hu
sxc.hu
Rozmowa z Agatą Wasilenko, autorką książek o zapachach.

Sylwetka

Sylwetka

Soir de Paris, przywodząca na myśl czasy komuny i peweksów, i nowsza generacja - Miracle, J'adore, Guerlain - tak pachnącego spotkania w bibliotece (Miejskiej Publicznej) jeszcze nie było. Agata Wasilenko, autorka "Leksykonu perfum" i "Świata perfum", sprawczyni zdarzenia, próbowała tę falę zapachów ujarzmić za pomocą Patricka Suskinda. Bo jej najnowsza książka próbuje rozwikłać "Tajemnice pachnidła".

- To, zdaje się, Ludwik XVI wydawał tak, za przeproszeniem, smrodliwą woń, że niektóre osoby z jego otoczenia mdlały?
- Krąży taka legenda.

- Wylewał na siebie hektolitry pachnideł. Nie lepsza byłaby woda?
- W XVI stuleciu uważano, że zwykła woda roznosi bakterie, więc wybrał pachnącą. Na pewno były to mikstury ziołowe - rozmaryn, lawenda, albo kwiatowe, zdatne do picia. Mówi się także o Napoleonie, że jedną butelkę pachnideł wylewał na siebie, a drugą wypijał. Również słynna woda, która miała odmłodzić królową Węgier, prawdopodobnie była nalewką ziołową, stosowaną do wewnątrz i na zewnątrz.

- W powieści Suskinda nie mamy do czynienia z kwiatami ani ziołami, źródłem zapachu jest ludzka skóra. W historii, która Jana Baptystę Grenouille'a prowadzi do licznych morderstw, jest bodaj ziarno prawdy?
- Jedno jest pewne: zapach ciała fascynuje. Kto wie, jak było w XVI-wiecznym Grasse...

- W tamtych czasach do produkcji pachnideł stosowano wyłącznie składniki naturalne - kwiatowe, cytrusowe, drzewne. My sięgamy po syntetyki, jakoby po to, by zapobiec dewastacji środowiska naturalnego.
- W rzeczywistości - by zredukować koszta. To proces, który trudno będzie zatrzymać. Pocieszmy się, że we współczesnym Grasse róża jest i pewno długo jeszcze pozostanie źródłem dochodu i tematem radosnych zdarzeń. Zresztą nie tylko ona. W czasie, kiedy pozyskuje się olejek różany, w mieście obchodzi się festiwal róży, potem festiwal jaśminu i lawendy, a wcześniej mimozy. Natomiast wszystkie składniki, które imitują zapach ludzkiego ciała, mają charakter syntetyczny. Pojawiła się cała rodzina zapachów przeformułowanych, nazywanych babcinymi.

- Na przykład nowe Chanel nr 5?
- Właśnie. Cartier zastosował nowe składniki. Podobnie stało się ze Soir de Paris, które nie pachnie już jak niegdyś. Ale zdarzało się, że próba zmiany receptury kończyła się powrotem do starej; oryginalne perfumy Guarlaina stały się dla francuskiego zasobnego mieszczaństwa oznaką prestiżu, zachowania tradycji, klasyki.

- Stosuje się radykalne zmiany?
- W świecie pachnideł więcej się domyślamy, niż wiemy. Zapach nie jest chroniony prawem.

- Więc chroni się go dosłownie. Podobno najlepsze receptury są przechowywane w bankowych sejfach. A zdawałoby się - cóż prostszego, jak analizując perfumy, nuta po nucie, po prostu je odtworzyć.
- Konkurencji się to nie udaje choćby dlatego, że producenci dla zmyłki stosują fałszywe komponenty. Wytaczają cały arsenał środków "obronnych": np. zamiast jednego składnika stosują dwa. Proszę przy tym zwrócić uwagę, że perfumiarze, podając skład zapachów, posługują się ogólnikami. Powstały firmy zajmujące się rozpisywaniem piramid zapachowych. Haarmann i Reimer wydaje Duftatlas, w którym porównuje piramidę zapachową producenta z własną. Jak nietrudno się domyślić, różnice są kolosalne.

- Kiedyś częściej występowały zapachy jednokwiatowe, teraz zapach bywa sumą stu komponentów.
- A nawet kilkuset. Dlatego najwybitniejsi perfumiarze wkładają sporo wysiłku, by skrócić drogę. Pierwszą rzeczą, jaką zrobiła po zatrudnieniu w koncernie chemicznym Sophia Grojsman, perfumiarz o polskich korzeniach, było upraszczanie receptur. Doprowadziło to do dużych oszczędności.

- Skąd się biorą tak znakomite "nosy"?
- Grojsman twierdzi, że już od małego miała wyczulone powonienie. Mama zabierała ją na targ, żeby sprawdzała świeżość śmietany. Oczywiście oprócz znakomitego powonienia perfumiarz musi posiadać duszę artysty, bo perfumiarstwo to nie tylko kwestia rozbierania zapachów na czynniki pierwsze, ale i komponowania. Niestety, ostatnio tak się porobiło, że nad nową kompozycją zamiast niego pracuje burza mózgów, nastawiona na korzyści. Totalnie zespołową pracą kieruje PR, nie zawsze z dobrym skutkiem. Najlepszy dowód, że z kilkuset powstałych w ciągu roku zapachów zostaje kilkanaście.

- Trudno wytłumaczyć popyt na perfumy, które staramy się przepędzić z mieszkania: dymu, przypalonego mleka, skóry, tytoniu, opon, klamki...
- A także boczku. Chodzi o całą gałąź tzw. zapachów niszowych, które mają coś z prowokacji artystów. Z tym, że występują one w "towarzystwie" innych komponentów, niwelujących wątpliwości, czy mamy do czynienia z wodą perfumowaną czy z dymem papierosowym.

- Podobno człowiek jest w stanie zapamiętać nawet tysiąc zapachów. Wspomnienia są nimi nafaszerowane.
- Tłumaczy się to tym, że w mózgu ośrodek węchu znajduje się tuż obok ośrodka pamięci.

- Ale są też zapachy "wspomnieniowe". "Piątka" Chanel powstała z inspiracji rosyjską zimą, a "Angel" to wspomnienie niedzielnych spacerów Thierry Muglera z mamą.
- Proszę zwrócić uwagę, że jest to mama specyficzna. Na co dzień dzieckiem się nie zajmuje i spacer z nią w dzień wolny staje się podwójnym świętem. Powstaje mnóstwo nowych zapachów nawiązujących do starszych wspomnień: pudrowych, kojarzących się z zasypką dla niemowląt, fruity - z napojami owocowymi i żelkami, tak bardzo lubianymi przez dzieci. Bardzo dobrze się sprzedają, ale perfumiarze ich nie cierpią.

- Zapach to coś niezwykle osobistego. Dla jednych ma siłę przyciągania, drugich odrzuca.
- Jean Paul Guerlain powiedział, że zapach to informacja dla naszych wrogów i przyjaciół. Wrogów irytuje, przyjaciół cieszy.

- Do jednego pasuje, innego karykaturuje. Jak dokonać wyboru?
- Starać się, żeby pewne negatywne cechy korygował, a inne eksponował. Znaleźć się w połowie pomiędzy tym, jacy jesteśmy i jacy chcielibyśmy być. Jeśli nie lubię zbytniej poufałości, bo jestem szefem, dzięki zapachowi z rodziny szyprowej mogę stworzyć pewien dystans, a jeśli chcę być przyjacielski, sięgam po rodzinę fruity, np. po 7 up. Musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, co chcemy osiągnąć.

- Rzecz w tym, że często nie mamy pojęcia jak. Wchodzimy do drogerii i czujemy się oszołomieni. A tak bardzo chcielibyśmy zrobić dobre wrażenie, nie wspominając o przyciągnięciu partnera.
- Rada jest taka: dopasujmy zapach niepodobny do żadnego innego, a już na pewno taki, jakiego nie używają osoby z naszego otoczenia. Sięgnijmy choćby po perfumy z nurtu klasycznego, używajmy je jakiś czas, aż zaczną się kojarzyć z nami, staną się naszą wizytówką. Gdy pracowałam w "Przekroju", zawsze było wiadomo, kiedy pojawił się Jan Nowicki; konsekwentnie używał "Antaeusa" Chanel. Rzecz jasna, można swój zapach od czasu do czasu zdradzić.

- Zastąpić innym, bo np. zmieniła się pora roku...
- Słusznie. Cząsteczki zapachowe inaczej rozchodzą się w zimnym powietrzu, inaczej w nagrzanym, inaczej w ciepłym wilgotnym i w ciepłym suchym. Nos nam podpowie, kiedy którego używać.

- Słyszymy nieraz: "wyglądasz jak milion dolarów", rzadziej - "pachniesz jak milion dolarów". Tylko że ci, którzy to mówią, często nie wiedzą, że najdroższe perfumy świata tyle właśnie kosztują.
- W przypadku "Golden Delicious" decyduje cena opakowania: czternastokaratowego złota, diamentów i szafirów. No i, oczywiście, firma.

- Ciekawe, kto to kupuje...
- W Polsce - nikt. Ale niekoniecznie bogate osoby sięgają po najdroższe perfumy. Diana, która była synonimem elegancji, używała perfum jednokwiatowych, konwaliowych, ze średniej półki.

- Mówiąc o perfumach, używając ich, obracamy się właściwie w świecie pozorów. Za czasów Ludwika XVI pachnidła służyły przykryciu nieprzyjemnych woni, dzisiaj mają sygnalizować, że jesteśmy inni, niż jesteśmy.
- Na pewno jest w tym jakaś manipulacja. Producenci perfum tego nie ukrywają.

- Na koniec spytam: dlaczego zainteresowała się pani pachnidłami?
- Przed laty, pracując w lokalnej gazecie i pisząc na tematy "lżejsze", odwiedzałam Miraculum, tam pokazywano mi leżakowanie i nastawnie perfum, więc wiedzę o zapachach miałam dość opanowaną. Potem w wydawnictwie książkowym spytałam szefa: "Zrobił pan leksykon alkoholi, który znakomicie się sprzedaje. Czemu nie wyda pan leksykonu perfum?". "A czemu pani tym się nie zajmie?" - spytał. Niedługo potem zorientowałam się, co narobiłam, bo internet jeszcze nie działał tak jak teraz i czekała mnie mrówcza praca. Ale i przyjemna; najlepszy dowód, że nie porzucam jej od kilkunastu lat.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska