Pierwszy dzień jesieni 2022. Dziś zaczyna się jesień astronomiczna i kalendarzowa. Czym się różnią? Jak dawniej witano jesień?

W 2022 r. jesień zaczęła się oficjalnie w piątek 23 września. Ten dzień wyznacza zarówno początek kalendarzowej, jak i astronomicznej jesieni. Czym różnią się od siebie te pojęcia?

• Jesień kalendarzowa zaczyna się zawsze 23 września. Pierwszy dzień jesieni kalendarzowej to data umowna, która z reguły, choć nie zawsze pokrywa się z początkiem jesieni astronomicznej.
• Jesień astronomiczna jest związana z wędrówką Ziemi wokół słońca. W okolicach 22 lub 23 września Ziemia przechodzi przez punkt Wagi i od tego momentu przez kolejne sześć miesięcy półkula południowa będzie dostawała więcej promieni słonecznych od północnej. Wtedy na lądach półkuli północnej, w tym w Europie, panuje jesień, a po niej zima.

W tym roku pierwszy dzień jesieni kalendarzowej i astronomicznej to ta sama data. Jesień astronomiczna 2022 zaczęła się dokładnie w piątek 23 września o godzinie 3:03 nad ranem.

Początek astronomicznej jesieni wyznacza zjawisko równonocy. Wraz z rozpoczęciem lata dni zaczęły się skracać i właśnie na początku jesieni zrównają się długością z nocą: będziemy mieli dokładnie 12 godzin światła i 12 godzin ciemności. W tym krótkim czasie słońce będzie stało bezpośrednio nad równikiem Ziemi i oświetlało obie półkule z dokładnie takim samym natężeniem.

Potem, aż do 22 grudnia, dni będą stawały się coraz krótsze od nocy. Tuż przed Bożym Narodzeniem nastąpi przesilenie zimowe, kiedy dni znowu zaczną się wydłużać, choć będą nadal krótsze od nocy aż do początku wiosny.

Pierwszy dzień jesieni w religii dawnych Słowian obchodzony był jako Święto Plonów i wyznaczał koniec żniw. Święto Plonów miało służyć wyproszeniu u bogów urodzaju – rolnicy nigdy do końca nie wiedzieli, jak duży plon udało im się uzyskać i czy starczy ziarna, by cała społeczność przetrwała zimę.

Dlatego Słowianie zanosili w pierwszy dzień jesieni modły do swoich bogów, składali plony w świątyniach, a przed figurami Świętowita czy Welesa ustawiali dary, np. kubki z piwem czy miodem pitnym.

Jedną ze starosłowiańskich tradycji było też pieczenie kołacza, czyli specjalnego bochna chleba gigantycznych rozmiarów. Jeśli kapłan mógł się za nim cały schować, oznaczało to dobrą wróżbę i zapowiedź, że plony faktycznie były bardzo obfite.

Dzisiaj Święto Plonów obchodzone jest nadal jako dożynki. Nie mają one ustalonej daty i wiele lokalnych społeczności obchodzi je w różnych terminach, najczęściej jednak w którąś niedzielę września lub jeszcze w sierpniu.

Dożynki to czas zabawy, często połączony z uroczystościami religijnymi; w wielu miejscach nadal kultywuje się też starosłowiańskie obyczaje, jak np. plecenie wieńców z kłosów, kwiatów i owoców. Były obchodzone szczególnie hucznie w okresie PRL, gdy obfite plony miały dowodzić skuteczności gospodarki socjalistycznej i triumfu komunizmu nad kapitalizmem.

Jeszcze gdy do pierwszego dnia jesieni 2022 było trochę czasu, już dawało się odczuć zbliżającą się jesień i równonoc. Upały zelżały; zwłaszcza wieczory, noce i poranki były coraz chłodniejsze. Formalnie od 1 września do 30 listopada 2022 trwa tzw. jesień meteorologiczna, kiedy prognozy pogody uwzględniają zmieniające się szybko warunki atmosferyczne nad Polską i przejście z aury letniej na jesienną.

Pierwszy dzień jesieni przywitał nas chłodnym porankiem, w niektórych miejscach Polski odczuwalna temperatura oscylowała w okolicy 5 stopni Celsjusza. Choć w ciągu dnia zrobi się nieco cieplej to i tak lepiej nie ubierać się dziś zbyt lekko. Wychodząc z domu, warto też zabrać ze sobą parasol - choć nie powinno być deszczowo, mogą zdarzyć się dziś przelotne opady i burze.

Początek jesieni, czyli dożynkowe zabawy

Zapraszamy do galerii zdjęć z obchodów dożynek w Polsce. Każda społeczność ma własne tradycje witania jesieni - zaplanujcie wycieczkę po Polsce na przełomie lata i jesieni, by poznać najciekawsze regionalne obyczaje.

Źródła: kalendarzswiat.pl, fanipogody.pl