PIT za 2022 rok. Siedem pułapek, których unikaj, by korzystnie rozliczyć się z fiskusem w rocznym zeznaniu podatkowym [30.01.2023]

Takiej koncentracji zmian w podatkach, na dodatek wprowadzanych w trakcie roiku i wzajemnie się znoszących, dawno już nie było i od nich odwykliśmy. Dlatego roczne rozliczenie podatku za 2022 rok zapowiada się na trudne i skomplikowane.
W krótkim czasie po wejściu w życie nowych przepisów okazało się, że wymagana jest ich zmiana, zaś na półrocze 2022 roku udostępniono podatnikom zupełną modyfikację wprowadzonych kilka miesięcy wcześniej rozwiązań. Zamieszanie to skutkowało m.in. wystąpieniem wśród płatników istotnych wątpliwości co do ustalenia poprawnego sposobu rozliczania zaliczek na podatek dochodowy.

Jak prawidłowo rozliczyć podatek za 2022 rok, jakich pułapek unikać - wskazują Lucyna Bluszcz, menedżerka w Dziale Doradztwa Podatkowego EY Polska oraz Sebastian Majak, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego EY Polska.

Wprowadzenie ulgi dla klasy średniej, która była odliczana od dochodu, jako rekompensata za nieodliczanie składki zdrowotnej, a następnie jej likwidacja, stanowią w wielu przypadkach wyzwanie związane z rozliczeniem podatku za 2022. Wszak za cały rok podatnicy rozliczą się bez ulgi, ale za to z niższą stawką podatkową (12 proc. zamiast 17 proc.). Czy oznacza to, że stosujący ją podatnicy będą musieli dopłacić podatek?

Jak wyjaśniają Lucyna Bluszcz i Sebastian Majek z EY Polska, w najprostszej sytuacji są pracownicy o przychodach miesięcznych niższych niż 5 701 zł oraz wyższych niż 11 141 zł, a także przedsiębiorcy o przychodach rocznych niższych niż 68 412 zł oraz wyższych niż 133 692 zł – tj. osoby niekwalifikujące się do tej ulgi. W ich przypadku likwidacja ulgi dla klasy średniej nie stanowi problemu. Prawdopodobnie skorzystają oni na obniżce stawki podatku do 12 proc. i otrzymają zwrot nadpłaconego podatku.

Pozostali podatnicy, którzy korzystali z ulgi, mieli co prawda odliczoną konkretną kwotę od dochodu, ale był on opodatkowany wyższą stawką, która wynosiła 17 proc.

Może zdarzyć się także sytuacja, w której według nowych zasad podatnicy korzystający z ulgi powinni dopłacić podatek. Ministerstwo Finansów przygotowało się na tę okoliczność. Jeżeli rozliczenie podatnika z zastosowaniem ulgi byłoby korzystniejsze, to nadpłacony podatek zostanie zwrócony.

Co szczególnie interesujące, będzie to działanie niezależne od podatnika, a urząd skarbowy powinien we własnym zakresie kontaktować się z podatnikami w sprawie udzielenia zwrotu. Nie zmienia to jednak faktu, że podatnik będzie musiał najpierw wpłacić brakującą kwotę na konto urzędu skarbowego, podkreślają eksperci podatkowi EY Polska.

Głównym założeniem Polskiego Ładu było podniesienie kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. Kwota wolna od podatku jest wyznacznikiem kwoty zmniejszającej podatek, która to faktycznie wpływa na PIT płacony do urzędu skarbowego w trakcie roku.

Przy kwocie wolnej 30 tys. zł i 17 proc. stawce podatku pracownicy, emeryci, przedsiębiorcy opodatkowani według skali płacili miesięcznie o 425 zł mniejsze zaliczki. Ponieważ 1 lipca 2022 r. stawka podatku została zmniejszona do 12 proc., spadła także kwota zmniejszająca podatek – ze wspomnianych 425 zł do 300 zł. Z tego wynika, że do końca czerwca podatnicy pomniejszyli zaliczki o 2550 zł, zaś do końca roku możliwe było ich dalsze pomniejszenie o kolejne 1800 zł. Kwota rocznego zmniejszenia wyniesie 3600 zł.

Czy będzie wiązało się to z obowiązkiem dopłaty podatku? Wydaje się, że nie. Ustawodawca przewidział bowiem mechanizm wyliczania hipotetycznego zobowiązania podatkowego i wybór wariantu korzystniejszego dla podatnika, wyjaśniają Lucyna Bluszcz i Sebastian Majek.

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzono bardzo istotną zmianę, która jednak nie była tak mocno akcentowana, jak podniesienie kwoty wolnej od podatku. Chodzi o zlikwidowanie możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej. Do końca 2021 r. podatnicy mogli odliczyć 7,25 proc. podstawy jej wymiaru.

Polski Ład 2.0 z 1 lipca 2022 r. wprowadzał zmiany również w tym zakresie. Od tego dnia wybrani podatnicy prowadzący działalność uzyskali możliwość odliczenia części wymiaru tej składki od dochodu lub podatku (ewentualnie ujęcia jej w kosztach).

Dotyczyło to:

• podatników opłacających podatek liniowy w kwocie maksymalnej nieprzekraczającej 8700 zł,
• ryczałtowców w kwocie odpowiadającej 50 proc. zapłaconych składek,
• przedsiębiorców korzystających z karty podatkowej w kwocie odpowiadającej 19 proc. zapłaconych składek.

Czy zatem w PIT rocznym wykazać będzie można jedynie składki, których wymiar nastąpił po 1 lipca 2022 r.?
Należy odpowiedzieć przecząco. W rozliczeniu rocznym będzie bowiem możliwe nie tylko odliczenie składek zapłaconych od 1 stycznia 2022 r., ale także składek, których wymiar miał miejsce jeszcze w 2021 r., ale zapłaconych już w 2022 r. Oznacza to, że odliczenie składek w zeznaniu rocznym będzie skutkowało realnym obniżeniem zobowiązania podatkowego. Warto zatem pamiętać o tej możliwości w swoim rocznym PIT, o ile nie uwzględniało się tych składek na bieżąco przy obliczaniu zaliczek, wyjaśniają eksperci.

Inna zmiana, którą wprowadził Polski Ład i będzie miała ona wpływ na zeznanie roczne, dotyczy wspólnego rozliczenia z małżonkiem. W niektórych przypadkach pozwala ono lepiej zarabiającemu z małżonków uniknąć konieczności zapłaty podatku według wyższego progu.

Do końca 2021 roku możliwości takiego rozliczenia nie posiadali niektórzy podatnicy, głównie przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym, nawet jeśli przez cały rok ich działalność była zawieszona. Obecnie rozliczenie wraz z małżonkiem przysługuje, nawet gdy jeden z małżonków opodatkowany jest liniowo. Warunkiem jest nierozpoznanie z tytułu swojej działalności żadnych przychodów ani kosztów. Osoby, których działalność w 2022 r. pozostawała zawieszona, powinny zatem zweryfikować czy rozliczenie wspólnie z małżonkiem nie okaże się dla nich korzystne, wskazują Lucyna Bluszcz i Sebastian Majek.

Ogromne zamieszanie wywołuje zmiana z 1 lipca 2022 r., która pozwala przedsiębiorcom na zmianę wybranej formy opodatkowania w trakcie lub po zakończeniu roku podatkowego. Możliwość ta dotyczy podatników opodatkowanych ryczałtem oraz podatkiem liniowym.

Trudność może polegać na tym, że aby zdecydować się na taką zmianę, należy dokładnie przeliczyć uzyskiwane przychody oraz koszty, a następnie porównać swoje zobowiązanie podatkowe z tym, które wystąpiłoby, gdybyśmy wybrali opodatkowanie według zasad ogólnych. Stawka podatku wynosząca 12 proc. dla pierwszego progu podatkowego może okazać się dużo korzystniejsza niż opodatkowanie ryczałtem czy podatkiem liniowym, wyjaśniają eksperci podatkowi EY.

Rozporządzenie w zakresie tzw. rolowania zaliczek weszło w życie zaledwie tydzień po wprowadzeniu Polskiego Ładu i stanowiło nie lada wyzwanie dla księgowych oraz doradców podatkowych. Pomijając problemy samego stosowania rolowania zaliczek, wydaje się, że zastosowanie tej instytucji może rodzić obowiązek dopłaty podatku w zeznaniu rocznym.

Zastosowanie innych ulg, odliczeń oraz weryfikacja rozliczenia przez urząd skarbowy mają, według Ministerstwa Finansów, zniwelować potencjalne niekorzystne skutki tego rozwiązania.

Warto na koniec zwrócić uwagę na nowe ulgi, które zostały wprowadzone 1 stycznia 2022 r. Chodzi w szczególności o ulgę dla pracujących seniorów, ulgę dla rodzin wielodzietnych czy ulgę na powrót. W ramach tych rozwiązań zwolniono od podatku przychody do limitu 85 528 zł.

Pracodawcy nie są zobowiązani do samodzielnego naliczania tych ulg przy poborze zaliczek, podatnicy powinni zatem samodzielnie zweryfikować czy nie znajdą one zastosowania do ich rozliczeń.

Rozliczenie podatku dochodowego za 2022 r. może okazać się jednym z budzących najwięcej wątpliwości. Zmiany wprowadzone w 2022 r. dotknęły praktycznie wszystkich podatników i płatników podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jak przestrzegają Lucyna Bluszcz i Sebastian Majak z EY Polska, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą będą musieli się zmierzyć nie tylko z własnym podatkiem, ale także z poprawnym rozliczeniem zaliczek zatrudnianych pracowników.

Z kolei osoby fizyczne uzyskujące przychody ze stosunku pracy również nie będą miały łatwego zadania, bo szereg nowych ulg czy powrót do starych rozwiązań, które miały zostać wycofane, mogą skutkować trudnościami w wyborze najkorzystniejszego sposobu opodatkowania.