Praca w Niemczech. Ubezpiecz się i płać fiskusowi

Każdy, kto zatrudni się za Odrą, musi odprowadzać składki na ubezpieczenie socjalne.
- Są potrącane przez pracodawcę od wynagrodzenia brutto - mówi prawnik Zbigniew Stępień z kancelarii adwokackiej w Berlinie.

Najpierw musi jednak zgłosić pracownika do kasy chorych, żeby ten otrzymał numer ubezpieczenia (Sozialversicherungsnummer) oraz potwierdzający go dokument (Sozialversicherungsausweis).

Do ubezpieczenia społecznego w Niemczech zalicza się ubezpieczenia: chorobowe (Krankenversicherung), emerytalne (Rentenversicherung), na wypadek bezrobocia (Arbeitslosenversicherung) oraz na wypadek opieki (Pflegeversicherung).

Ubezpieczenie chorobowe

Ogólna składka chorobowa wynosi 14,9 proc. dochodu brutto. Pracownik ponosi ją w wysokości 7,9 proc., a pracodawca w wysokości 7,0 proc.
Pieniądze trafiają do wybranej wcześniej przez pracownika kasy chorych. W Niemczech jest ich wiele (np. AOK, Barmer/GEK, DAK, BKK, IKK ).

Przy jej wyborze trzeba się kierować pobieranymi od pracownika opłatami. (Zusatzbeitrag).
W niektórych kasach jest to 8 euro miesięcznie lub więcej. Dodatkowe koszty ponosi się również podczas wizyty u lekarza.

Raz na kwartał trzeba za to zapłacić 10 euro. Opłata nie dotyczy osób, których kasa chorych podpisała umowy zwalniające z tego obowiązku z lekarzami rodzinnymi.
W takim przypadku nie można iść bezpośrednio do specjalisty, bo trzeba najpierw odbyć konsultacje u lekarza rodzinnego.

Po roku jest możliwość przeniesienia ubezpieczenia do prywatnej kasy. W tym przypadku za pobyt w szpitalu trzeba będzie płacić ze swojej kieszeni.
Dopiero później koszty są zwracane.

Ubezpieczenie emerytalne

Na to ubezpieczenie pobierane są najwyższe składki, bo aż 19,90 proc. wynagrodzenia brutto. Pracownik i pracodawca płacą je po połowie.
Żeby jednak wliczały się do emerytury, trzeba je płacić przez co najmniej 5 lat.
Jeśli pójdzie się na emeryturę szybciej, wówczas można ubiegać się o zwrot wypłacanych składek, ale tylko za ostatnie 3 lata.

W razie powrotu do Polski możliwe jest przeniesienie tych składek do ZUS-u.

Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia

Składki na to ubezpieczenie wynoszą 2,8 proc. wynagrodzenia i ponoszone są po połowie przez pracownika i pracodawcę.
Można z niego skorzystać dopiero po przepracowaniu 12 miesięcy w ostatnich dwóch latach.

Ubezpieczenie na wypadek opieki

Potrąca się je na wypadek sytuacji, w której ubezpieczony będzie musiał korzystać z pomocy innych przy zwykłych czynnościach życiowych.
Jest to kwota 0,975 proc. wynagrodzenia brutto ze strony pracownika i tyle samo ze strony pracodawcy. Za osoby bezdzietne składkę płaci pracodawca i wynosi ona 0,25 proc.

Obowiązek podatkowy

- Pracując w Niemczech, trzeba płacić podatek od wynagrodzenia (Lohnsteuer) - informuje Zbigniew Stępień. W urzędzie skarbowym otrzymuje się numer podatkowy (Steuernummer) i przydział do jednej z klas podatkowych (Steureklasse).

To ona określa wysokość zaliczki, jaką potrąca się co miesiąc z pensji na roczny podatek. O włączeniu pracownika do danej klasy decyduje stan cywilny, liczba dzieci i miejsce stałego pobytu.
Często od pracowników, którzy pracują za granicą, oba kraje żądają uregulowania podatku.

Pomiędzy Polską a Niemcami zawarta jest umowa rozwiązująca ten problem. Wynika z niej, że jeśli mieszkasz w Polsce i pracujesz w Niemczech mniej niż 183 dni w firmie, która nie ma tu siedziby, podatki płacisz wyłącznie w Polsce. W pozostałych przypadkach płaci się je w miejscu zatrudnienia.
Swój dochód trzeba jednak zgłosić w polskiej skarbówce. Jeśli pracowałeś za granicą kilka miesięcy i zarobiłeś mniej niż 8 tys. euro, to przysługuje ci zwrot potrąconego z pensji podatku.

Oświadczenie podatkowe

Podatek dochodowy w Niemczech trzeba rozliczać w urzędzie skarbowym do 31 maja roku następnego.
Jeśli podatnik korzysta z doradztwa podatkowego i przedłoży w urzędzie skarbowym pełnomocnictwo, to termin złożenia deklaracji zostaje przesunięty do 31 grudnia.

Formularze do rozliczenia oraz instrukcję wypełniania można znaleźć w urzędzie skarbowym w swoim miejscu zamieszkania.

Później urząd wydaje decyzję z ostateczną kwotą podatku. Jeśli przewyższa ona płacone przez podatnika składki roczne, to musi on później dopłacić.
W przypadku nadwyżki dostaje zwrot pieniędzy. Z podatku można się rozliczać wspólnie albo samodzielnie. Same mogą to zrobić tylko osoby wolne, owdowiałe, rozwiedzione lub prowadzące w małżeństwie oddzielne gospodarstwo domowe.

Wspólne rozliczenie małżonków możliwe jest tylko w przypadku małżeństw, które mieszkają na stałe w Niemczech i tu odprowadzają podatki.

Do rocznego rozliczenia brane są też pod uwagę tzw. koszty uzyskania przychodu. Zalicza się do nich wydatki na dojazd z domu do pracy oraz koszty: związane z podnoszeniem kwalifikacji, podróży służbowych, a także związane z utrzymaniem drugiego mieszkania, jeśli trzeba je wynajmować w miejscu pracy.

Kwota wolna od podatku

Każdemu rodzicowi przysługuje kwota wolna od podatku z tytułu posiadania dzieci.
Na każde dziecko można odliczyć za rok 2184 euro. Dodatkowo każdemu podatnikowi przysługuje kwota wolna od podatku na opiekę nad dziećmi.

Jest to 1320 euro. Jeśli małżonkowie rozliczają się wspólnie, to obie sumy są mnożone razy dwa.
Kwoty wolne od podatku można zamienić na comiesięczny zasiłek rodzinny.

Wynosi on: na pierwsze i drugie dziecko po 184 euro, na trzecie 190 euro, a na kolejne po 215 euro.
Przy skomplikowanych sprawach związanych z podatkami warto skorzystać z porad ekspertów. Pozwoli to na ominięcie wielu problemów.

Strony internetowe z przydatnymi informacjami:

Polskojęzyczne:

Ministerstwo Pracy i Po- lityki Społecznej: www.mpips. gov.pl
Publiczne służby zatrudnienia: www.psz.praca.gov.pl
Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa: www.ihk.pl
Ambasada Niemiec w Warszawie: www.warschau.diplo.de
Ambasada RP w Berlinie, Wydział Promocji Handlu i Inwestycji: www.berlin.trade. gov.pl/pl/
Zakład Ubezpieczeń Społecznych: www.zus.pl
Narodowy Fundusz Zdrowia: www.nfz.pl

Niemieckojęzyczne:

Federalne Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej: www.bmas.de
Federalne Ministerstwo Finansów: www.bundesfinanzministerium.de
Ministerstwo Gospodarki: www.bmwi.de
Federalna Agencja Zatrudnienia: www.arbeitsagentur.de
Izba Przemysłowo-Handlowa w Berlinie: www.ihk-berlin24.de

Źródło: Kancelaria Adwokacka Zbigniew Stępień, Podatki i Księgowość, poradnik: Marek Kłodnicki, Krzysztof Wojciechowski: Szansa w Niemczech? oraz Zatrudnienie Polaków w Niemczech, wyd. Ambasada RP w Berlinie