Profesor Modrzejewska: - Harlequiny są urocze, ale życie jest gdzie indziej

fot. Krzysztof Świderski
Krystyna Modrzejewska
Krystyna Modrzejewska fot. Krzysztof Świderski
Największe szanse na sukces w życiu ma kobieta o cechach męskich i mężczyzna o cechach kobiecych - mówi prof. Krystyna Modrzejewska, romanistka z Uniwersytetu Opolskiego.

- Jest pani znawczynią literatury i kultury francuskiej. Co my, kobiety, zawdzięczamy Francuzom?
- Przede wszystkim pozycję w relacji z mężczyzną. To Francuzi stworzyli taki model obcowania, w którym kobieta jest podmiotem, adorowanym, szanowanym, podziwianym. To oni uświadomili światu, że kobiety nie można brać gwałtem, tylko trzeba ją sobie oswajać, traktować z pewną delikatnością. Proszę zwrócić uwagę na to, jak nam w gruncie rzeczy niewiele potrzeba - wystarczy maleńki kwiatuszek, skromny gest. Oczekujemy delikatności, czułości, wyrozumiałości - taki jest kochanek francuski. I taki powinien być każdy mężczyzna. Wtedy damy z siebie wszystko, a nawet więcej.

- Wolimy dandysa od macho?
- Chcemy prawdziwego mężczyzny. Jean Giraudoux w jednym z dramatów z 1930 roku mówił: "Boże, stwórz nam prawdziwego mężczyznę". Żądamy człowieka silnego, pewnego siebie, zrównoważonego, ale też delikatnego, zdolnego do empatii. Nie chcemy faceta, który będzie na nas wrzeszczał, ale kogoś, kto ma nas oczarować, zachwycać się nami, obdarowywać i pieścić - na początek słowem. Różne badania wskazują, że największe szanse na sukces w życiu ma kobieta o cechach męskich i mężczyzna o cechach kobiecych. Proszę zwrócić uwagę na to, co się teraz dzieje z mężczyznami, jak oni nam wydelikatnieli, nawet w relacjach z dziećmi. Dawniej mężczyzna w ogóle nie miał kontaktu z dzieckiem, a teraz tatuś kąpie malucha, chodzi na spacer, okazuje czułość. Czułość to nigdy nie był świat mężczyzny, ale w końcu to jest właśnie to, czego my, kobiety, oczekujemy.
- Kobiecego mężczyzny?
- Nie, takiego, który umie dostrzegać potrzeby kobiety, zauważyć nową fryzurę, sukienkę. Kobieta nie chce być przejrzysta, chce być dostrzeżona.

- A co musi zrobić kobieta, by utrzymać zainteresowanie mężczyzny?
- Musi stanąć na głowie, co też czyni. Musi być delikatna, wiedzieć, kiedy może coś egzekwować, a kiedy lepiej odpuścić. Na szczęście kobieta ma mocno rozwiniętą empatię, czyli zdolność współodczuwania. To widać u kobiet-szefów. Zanim wezwie na dywanik, spojrzy w oczy i sprawdzi, czy to dzisiaj jest ten dzień, kiedy trzeba kopać i walić.

- W Paryżu ukazała się niedawno pani książka o sztuce uwodzenia w teatrze francuskim XX wieku. Dlaczego to właśnie Francuzi są mistrzami w uwodzeniu?
- Bo pracowali na to od średniowiecza. Ledwo pojawia się u nich pisana literatura i już mamy miłość dworną, tych rycerzy pokonujących wielkie przestrzenie i dokonujących cudów waleczności. A dla kogo? Oczywiście dla damy swego serca. Potem przez dwa stulecia Francja to salony, na których kobieta jest adorowana, wielbiona, a miłość jest wszechobecna. Ten model narzucony został wszystkim europejskim dworom. Największy rozkwit sztuki uwodzenia to XVII wiek. Sam król wtedy uwodził, a zbliżyć się do niego było największym wyzwaniem i pragnieniem. W XVII-, XVIII-wiecznych salonach uroki pięknych dziewcząt na wydaniu opiewali artyści, malarze, poeci. Idealny kadr dla kobiety: mąż na wojnie, a kobieta w pięknym zamku haftuje przy kominku, z trubadurem wyśpiewującym miłosne hymny.
- Bo ona za mąż wyszła bez miłości?
- Przez setki lat kobietę po prostu wydawano za mąż i nikt się nie pytał, czy ona ma na to ochotę i czy mąż jej się podoba. Dopiero pod koniec XIX wieku pojawiają się małżeństwa z miłości. Wcześniej świat tego znał. Rodzice wiedzieli lepiej. Związki były planowane ze względów politycznych czy dla powiększenia rodowej fortuny. Stąd wzięła się instytucja metresy, którą zaakceptowały przecież kościelne szare eminencje, Richelieu czy Mazarin. To była swoista rewolucja obyczajowa i to szalenie humanitarna, bo dawała człowiekowi szansę na normalne życie.

- W swojej książce pisze pani o różnych aspektach uwodzenia. Kto uwodzi w teatrze francuskim XX wieku?
- Z reguły kobieta i to zarówno dopiero rozkwitająca w swej kobiecości 15-latka, jak Ondyna w dramacie Giraudoux, jak i dojrzała trzydziestoparolatka, ale też - i to jest szczególnie piękne - ta, która ma lat 50. Ondyna, nie kobieta z krwi i kości, lecz rusałka, wchodzi do izby, gdzie odpoczywa Hans w drodze do swojej narzeczonej, i wykrzykuje: "Och, jakiż on piękny". I od razu ma wygraną partię, bo on dębieje. Jesteśmy w późnym średniowieczu, on jest błędnym rycerzem, wychowanym w dworskim ceremoniale, i nie może się jej oprzeć. Ale też ona ma wszelkie atuty, by uwodzić - jest młoda i piękna. Tak jest we wszystkich kulturach - świeżość, uroda, zalotne spojrzenie wystarczą, by bez trudu go zdobyć.

- Zupełnie inna jest sytuacja dojrzałej kobiety.
- To mamy w dramacie Claudela "Podział południa". Zresztą doświadczenie jest wzięte z życia samego autora. Claudel po rocznym pobycie w Chinach miał dość kariery dyplomatycznej i chciał uciec do klasztoru, oddać życie Bogu. Niestety, przełożeni zakonni mu na to nie pozwolili i załamany musiał wrócić do Chin. Na statek, którym płynął, w Marsylii wsiadła Rosalie Ścibor-Rylska. Polka, podróżująca z mężem i czwórką dzieci (notabene towarzyszył jej jeszcze były kochanek). I w tak ważnym momencie przesilenia życiowego u Claudela, pojawia się ona i mówi: "Bądź moim nauczycielem w miłości. Naucz mnie kochać". Zaiskrzyło między nimi tak mocno, że niezbędna okazała się interwencja francuskich dyplomatów.
- Wystarczyło powiedzieć "Naucz mnie kochać" i już?
- W odpowiednim kontekście okazuje się, że tak. Bo jeżeli jesteśmy gotowi, to uwodzenie jest o wiele łatwiejsze. Proszę pamiętać, że on został odrzucony przez Boga i naraz spotkał kobietę, która go zaskoczyła. Nikt do niego tak ciepło, miło, miękko i zalotnie dotąd nie mówił. W końcu każdy z nas marzy, by dostrzec w nas najgłębsze wartości. Rosalie była prawdziwą femme fatale. Potem rzuciła Claudela, ale mieli ze sobą kontakt. Dramatopisarz do końca życia tak intensywnie przeżywał tę miłość, że kiedy Jean Louis Barrault wystawiał sztukę, musiał wyeliminować go z prób, bo Claudel był nie do zniesienia.

- Uwodząca 50-latka to...
- Winnie ze "Szczęśliwych dni" Becketta. Dla mnie to absolutna rewelacja i dowód geniuszu słynnego dramaturga. Pulchna blondynka z głębokim dekoltem i śladami dawnej urody umieszczona została przez autora w kopcu. W drugim akcie zsuwa się jeszcze głębiej, aż po szyję. Odbijamy się w tym obrazie. Kiedy patrzymy na starsze małżeństwa, to tak to jest. To kobieta animuje, nadaje codzienności, mimo skąpych środków, pewną jakość; całą energię wkłada w to, by życie uczynić znośnym. Od mężczyzny oczekuje się jedynie, żeby był, czuwał, słuchał. Tu uwodzenie pokazane jest z drugiej perspektywy - jak nie stracić kontaktu z drugim człowiekiem, jak nie poddać się obojętności. Na szczęście jest pamięć, która pozwala przywoływać różne obrazy z przeszłości, spierać się o szczegóły. Z jednej strony to kondensacja tragizmu jesieni życia, ale z drugiej jest to piękne i optymistyczne. Ta wizja nikogo z nas nie ominie.

- Warto czytać miłosne historie?
- Oczywiście, byle się nie zatracić w książkach tak, jak Madame Bovary, która literackie wzorce chciała przenieść do swego życia, nie wiedząc, że to jest czysta fikcja. Trzeba wszystkim paniom przypomnieć, że harlequiny są urocze, ale życie jest gdzie indziej. Kochamy piękne historie miłosne, ale one są nie do powielenia, jeśli nie pojawia się książę z bajki. Czy pani wie - są takie badania - że na całym świecie wszystkie kobiety do 22. roku życia wierzą, że przyjdzie książę z bajki, porwie, uwiezie i życie będzie piękne?

- A kiedy on się nie pojawia?
- To z wiekiem stawiamy kandydatom do wspólnego życia coraz mniej wymagań.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska