Przed sądem za darmo

Można się odwołać
Sąd, orzekając o zwolnieniu lub odmowie zwolnienia od kosztów sądowych wydaje postanowienie, które zostaje doręczone wnioskodawcy. Jeżeli jest on z niego niezadowolony, może w ciągu 7 dni od daty otrzymania złożyć zażalenie do sądu II instancji. Ważne jest, aby w zażaleniu znalazł się wniosek o zmianę lub uchylenie postanowienia wraz ze zwięzłym uzasadnieniem.

Koszty sądowe stanowią zwrot części wydatków związanych z utrzymaniem aparatu wymiaru sprawiedliwości. W celu umożliwienia osobom gorzej sytuowanym uczestnictwa w procesie, prawo daje im możliwość ubiegania się o zwrot kosztów sądowych.
Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych mogą złożyć osoby, które uważają, że nie są w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wniosek składa się na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym ma zastać wytoczona lub toczy się sprawa. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie zawierające dokładne dane o stanie rodzinnym, majątku lub dochodach. W sądach są dostępne nieodpłatnie formularze tych oświadczeń. Od sądu zależy, czy uwzględni wniosek.

W razie oczywistej bezzasadności powództwa lub obrony sąd odmawia zwolnienia od kosztów sądowych. Bezzasadność ma miejsce wtedy, gdy każdy prawnik bez głębszej analizy prawnej stanu faktycznego może powiedzieć, że powództwo nie może być uwzględnione, albo gdy wnioski wysnute przez stronę z podanych przez nią faktów są niezgodne z logiką.
W pozostałych przypadkach sąd, opierając się na danych zawartych w oświadczeniu, decyduje o zwolnieniu bądź odmowie zwolnienia od opłat.
Samo posiadanie majątku nie może stanowić podstawy do odmówienia zwolnienia. Przykładowo osoba, która jest właścicielem dużego domu, ale go nie wynajmuje, lecz sama w nim mieszka, jeżeli nie jest w stanie utrzymać rodziny na średnim poziomie, może zostać zwolniona z kosztów sądowych. Sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe starającego się o zwolnienie, a nie rzeczywiście osiągany zarobek.
Zwolniona od kosztów sądowych może być także osoba prawna lub organizacja nie mająca osobowości prawnej, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na ich pokrycie.

Nie w każdej sprawie sądowej trzeba płacić koszty sądowe. Bez względu na sytuację materialną z mocy prawa od kosztów sądowych zwolnione są osoby dochodzące ojcostwa, roszczeń alimentacyjnych, roszczeń pracowniczych oraz roszczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z prawem od kosztów takich zwolniony jest także prokurator i kurator.