Raka leczy czosnkiem, cieciorką i kapustą... Szarlatani na opolskiej uczelni

- To, co mówią i robią onkolodzy, jest złe - przekonuje w internetowych filmikach dr Georg E. Ashkar. Przyznaje, że z medycyną nie ma nic wspólnego - jest fizykiem, ale pewnym głosem mówi, że zna jedyną na świecie metodę zwalczania raka, reumatyzmu, a nawet AIDS - metodę naturalnej absorpcji infekcji. W stu procentach skuteczną i tanią. Sam wyleczył się nią z raka trzustki. W wolnym tłumaczeniu - polega ona na tym, że do punktów poniżej kolan przykłada się na noc czosnek. W miejscach tych tworzą się bąble, które trzeba przeciąć. Następnie do rany przykłada się cieciorkę i owija ją kapustą w wilgotnej szmatce, żeby rana nie wysychała. Okład trzeba zmieniać dwa razy dziennie przez dwa miesiące. W tym czasie cieciorka ma ni mniej, ni więcej, tylko wyciągnąć z organizmu raka.
Na dole strony pseudolekarza widnieje formułka, że są to jedynie jego poglądy i kto stosuje tę metodę w praktyce, robi to na własne ryzyko i odpowiedzialność.

Pseudonauka na uczelni
Na własną odpowiedzialność można też było przyjść na odpłatne spotkanie z dr. Ashkarem, które 28 maja odbyło się w sali Instytutu Psychologii Uniwersytetu Opolskiego. Jak reklamował plakat, było ono poświęcone wspomnianej "Jedynej terapii na świecie, która w prosty i naturalny sposób usuwa z organizmu kancerogeny - prawdziwą przyczynę raka, artretyzmu i wielu innych nieuleczalnych chorób! Żadnych efektów ubocznych! 100% wyzdrowień".

- Świat byłby piękny, a ten pan miałby Nobla, gdyby z rakiem można sobie było poradzić tak prosto - ucina dr Maciej Zatoński z Akademii Medycznej we Wrocławiu. - Niestety, obecnie nie istnieje żadna terapia, która usuwa z organizmu substancje rakotwórcze, czyli wspomniane kancerogeny. To nic innego, jak tylko promowanie oszukańczej nauki, które w dodatku odbywa się na uniwersytecie.
I dalej zbija argumenty twórcy metody: nie istnieją żadne terapie na raka czy artretyzm, które pozbawione są efektów ubocznych; nie istnieje żadna metoda gwarantująca 100 procent wyzdrowień z chorób nowotworowych.

Dr Zatoński wraz z psychologiem z Wrocławia, dr. Tomaszem Witkowskim, oburzeni tym, że spotkanie z osobą głoszącą takie poglądy odbyło się na uczelni wyższej, wystosowali list otwarty do władz Uniwersytetu Opolskiego. Zaprotestowali w nim przeciwko szerzeniu pseudonauki w placówce publicznej, co ich zdaniem "stoi w głębokiej sprzecznością z podstawowymi zasadami etyki obowiązującymi placówki naukowe. Zaangażowanie Uniwersytetu w propagowanie tego typu »terapii« uważamy za skrajnie nieetyczne, nierzetelne i nieuczciwe" - skwitowali autorzy listu.
Zebrali też przez internet podpisy ponad 200 osób popierających ich stanowisko, w tym ludzi nauki. - Jeśli takie spotkanie odbywa się w salach uczelni wyższej, to jej szyld uwiarygodnia wydarzenie - stwierdza dr Tomasz Witkowski.

Autorzy listu oburzeni są również tym, że choć pismo wraz z podpisami do rektora UO wysłali z początkiem sierpnia, do dziś nie otrzymali żadnej odpowiedzi ani stanowiska.
- Kilka razy w tym czasie kontaktowaliśmy się z uczelnią i dopytywaliśmy się o to, kiedy spodziewać się odpowiedzi - mówi dr Zatoński. - Siedem tygodni to sporo czasu na skreślenie kilku zdań, nawet jeśli wliczać, że był czas urlopów.

Zawiedli zaufanie
Instytut psychologii na pytania związane z wydarzeniami odpowiada oświadczeniem. Prof. Andrzej Szmajke, dyrektor placówki, pisze w nim, że "nie był on organizatorem tego przedsięwzięcia, nie wspiera go też swoim autorytetem ani nie był gwarantem stricte naukowego charakteru wystąpienia prelegenta. UO wynajął jedynie salę dydaktyczną oficjalnie działającemu stowarzyszeniu".
Prof. Szmajke przekonuje, że ich "ewentualne niedopatrzenie" miało polegać na "niewykryciu nie do końca uczciwych intencji najemcy sali". Wyjaśnia, że chodzi mu o treść plakatu, jak i fakt, że za wstęp na spotkanie była pobierana opłata.
Zastrzegający anonimowość pracownik instytutu twierdzi też, że Stowarzyszenie Profilaktyki Zdrowotnej w Opolu, które sprowadziło w maju dr. Ashkara, wiele razy wcześniej najmowało w budynkach UO pomieszczenia na spotkania.

- Wiedzieliśmy, że zajmuje się między innymi ochroną praw konsumentów, promocją zdrowia czy przeciwdziałaniem bezrobociu - mówi. - Nigdy wcześniej nie doszło do żadnych kontrowersyjnych spotkań, więc po prostu mieliśmy do nich zaufanie.

W związku z tym prof. Andrzej Szmajke zadeklarował, że nigdy już nie wynajmie sali tej organizacji. "W całym tym zdarzeniu czujemy się raczej ofiarami niż sprawcą i jednocześnie trudno nam sobie wyobrazić dostępne uniwersytetowi i zgodne z elementarnymi zasadami demokratycznego życia społecznego stuprocentowo skuteczne środki, które mogłyby nas ustrzec przed podobnymi incydentami w przyszłości" - skwitował dyrektor placówki. Dodał też, że autorzy listu spór o pseudonaukowość tego wydarzenia powinni toczyć ze stowarzyszeniem, a uczelnię raczej przeprosić.

Uniwersytet jest otwarty
Prof. Krystyna Czaja, rektor UO, zamieszania wokół spotkania nie rozumie. - Nie było ani pod patronatem uczelni, ani z jej logo - mówi. - Wynajmujemy sale różnym instytucjom, stowarzyszeniom czy organizacjom, bo uniwersytet to miejsce wymiany różnych poglądów, nie cenzurujemy ich. Poza tym musimy też dbać o nasze finanse.

Na pytanie, czy nie należałoby uważniej przyglądać się temu, kto i jakie poglądy w murach uczelni głosi, rektor odpowiada: - Uniwersytet to miejsce naprawdę otwarte. Na każde spotkanie można przyjść i powiedzieć, że głoszone na nim poglądy to bzdury. Ale faktycznie - gdybyśmy wiedzieli, kim jest doktor Ashkar i jakie poglądy głosi, to pewnie zgody na wynajem sali byśmy nie wydali.
Opóźnienie z odpowiedzią na list otwarty tłumaczy natomiast okresem urlopowym.
- List faktycznie dotarł do nas na początku sierpnia i od razu skierowałam go do instytutu psychologii z prośbą o wyjaśnienie - stwierdza prof. Krystyna Czaja. - Ale sierpień to dla nas miesiąc wolny. Kiedy wróciłam z urlopu, uważałam, że sprawa jest załatwiona. O tym, że nie jest, dowiedziałam się w ostatnią sobotę.

Uniwersytet niedopatrzenie nadrobił. - W środę odpowiedź na list została wysłana do Fundacji Wolnej Myśli, poprzez którą skierowano do mnie "list otwarty", oraz do podpisanego pod tym listem doktora Tomasza Witkowskiego - informuje rektor.

Dr Grzegorz Francuz, filozof i etyk z Uniwersytetu Opolskiego: - To, że trzeba uważać, komu wynajmujemy salę, jest oczywiste. Z drugiej strony jednak - czy idąc takim tropem, nie popadniemy w skrajność? Gdyby na przykład salę chciała wynająć grupa ludzi, którzy będą rozmawiać o cudach z Fatimy, czyli twierdzeniach dalekich od twierdzeń popartych naukowymi dowodami. Albo skoro wiemy, że specjaliści od marketingu na każdym kroku używają manipulacji, to powinniśmy im wynająć sale do szkoleń czy nie? Byle kogo na uczelnię oczywiście wpuszczać nie można, ale nie można stosować policyjnych metod i cenzury prewencyjnej. W końcu rzeczy i poglądy odbiegające od normy mogą, a może nawet powinny się pojawiać na uniwersytecie, inaczej nie ma postępu poznawczego. Dziwne zjawiska są obiektem badań i krytycznej analizy. Śmieszna nawet wydaje mi się sugestia, że w murach uniwersytetu bezkrytycznie traktuje się osoby głoszące wątpliwe naukowo teorie. A tak na marginesie, zapanowała ostatnio moda na pisanie listów otwartych. Może lepiej napisać krytyczny artykuł na temat odrzucanych tez i działań?

Niefortunna nieroztropność
Prof. Jan Hartman, etyk i filozof z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sytuację związaną z wynajęciem sali UO dla dr. Ashkara widzi bardziej jednoznacznie.
- Oczywiście, że nie powinna się była zdarzyć - ucina. - Ale jestem pewien, że uczelnia nie zrobiła tego świadomie. Na pewno była to nieuwaga i nieroztropność. Dość niefortunna, bo spotkanie kogoś takiego odbywające się w poważnych murach uczelni go uwiarygodnia.
Prof. Hartman tłumaczy to faktem, że uczenia to duża firma, prowadząca działalność na wielu frontach. Błędy czasem mogą się w niej zdarzać.

Co zatem UO zrobić powinien?
- Ustami rektora lub rzecznika możliwie szybko odciąć się od tego spotkania, przyznać do niedopatrzenia i zapewnić, że więcej takie rzeczy się nie zdarzą - wylicza uczony. - To musi być też nauczka dla uczelni na przyszłość. Każde podanie o wynajem trzeba sprawdzić, zanim się powie "tak".
Tego samego zdania jest Wojciech Redelbach, dyrektor Opolskiego Centrum Onkologii.
- My też miewamy takie zapytania, zdarzały się również od uzdrowicieli - mówi. - Odrzucamy każde, które wydaje nam się wątpliwe. Musimy dbać o dobre imię placówki, bo ktoś w ten sposób mógłby wykorzystać jej autorytet dla podbudowania własnych kontrowersyjnych teorii. W życiu centrum byłby to incydent, ale - mówiąc kolokwialnie - smród po nim pozostałby długo.

Szef centrum mówi, że uczula też personel na wszelkiego typu ulotki, które są rozkładane w poczekalniach, na parapetach czy stolikach.
- Kiedyś zdarzyło się już tak, że ktoś podrzucił bez naszej wiedzy foldery o słynnym jeszcze niedawno rzekomym panaceum na raka, czyli vilcacorze - mówi. - Pilnujemy się, bo jeśli pacjenci znajdą coś podobnego u nas, to mogą pomyśleć, że zgadzamy się z zawartymi w ulotce informacjami.
Zapewnia, że uzdrowiciele przekonujący do cudownych właściwości kolejnych specyfików na raka to dla onkologów chleb powszedni.

- Pół biedy, jeśli ich teorie nie kolidują z leczeniem, jeśli nie sugerują na przykład odstąpienia od stosowania leków albo chemio- lub radioterapii - stwierdza. - Bo jeśli się tak dzieje, to pacjenci często wracają do nas zbyt późno, byśmy mogli im pomóc…

Wspomina sześćdziesięciolatka, który trafił do Opolskiego Centrum Onkologii z mięsakiem na udzie. - Guz miał centymetr, może półtora średnicy, był ruchomy. Kiedy pacjent dowiedział się, że mimo to trzeba go jednak usunąć operacyjnie, a potem pewnie zastosować chemię, zniknął nam z pola widzenia na pół roku - opowiada Wojciech Redelbach. - Okazało się, że zdecydował się na jakieś tybetańskie metody polegające na przypalaniu świeczkami. Kiedy wrócił, mięsak był już nieruchomy i miał średnicę pięciu centymetrów. Skończyło się amputacją nogi - na własne życzenie pacjenta.

Dr Jerzy Jakubiszyn, przewodniczący Okręgowej Izby Lekarskiej w Opolu, nie ma wątpliwości. - Uniwersytet to firma o dużej renomie, powinna jej strzec i w takim przypadku wykazać dużo większą czujność. Swoją drogą przyjrzę się poglądom i teoriom głoszonym przez tego człowieka. Jeśli rzeczywiście namawia do przerwania leczenia albo głosi inne wątpliwe z medycznego punktu widzenia treści, to w imieniu izby złożymy doniesienie do prokuratury. Gorzej, że takie sprawy często są przez nią umarzane ze względu na niską szkodliwość czynu…

Niebezpieczni manipulanci
Znachorów, szarlatanów i uzdrowicieli jest cała masa. Działają sprytnie, bo swoje opowieści o cudownych metodach uwiarygodniają danymi statystycznymi, powoływaniem się na czyjeś badania.
- Operują półprawdami, a w ten sposób najprościej i najskuteczniej można manipulować przerażonymi chorymi ludźmi, którzy gotowi są chwytać się każdej deski ratunku - stwierdza dr Redelbach. - Chemia podawana chorym na raka to faktycznie - jak mówią niektórzy uzdrowiciele - trucizna. Jej działanie polega jednak na tym, że komórki rakowe, bardziej agresywne i szybciej metabolizujące, zabija szybciej. Tego już jednak nie dodają.

Powoływanie się przez szarlatanów na korzystanie wyłącznie z naturalnych metod dr Redelbach też nazywa półprawdą. - Bo medycyna czerpie z natury całymi garściami, tylko nauczyła się tworzyć i koncentrować sztuczne odpowiedniki substancji identycznych z naturalnymi.

Nabrać się dają nie tylko "zwykli Kowalscy". W 2002 roku na raka przełyku zachorował słynny polski bard Jacek Kaczmarski, autor "Obławy", "Murów" czy "Naszej klasy". W obawie przed zabiegiem i ewentualną utratą głosu artysta wybrał kurację szarlatana Zygmunta B., który twierdził, że ulecza raka miksturą z czosnku, buraków i sfermentowanych ziół. Hochsztapler przekonywał potem, że dzięki niej dał Kaczmarskiemu, zmarłemu w kwietniu 2004, dwa lata życia. Onkolodzy byli innego zdania.

Dr Wojciech Redelbach na metodzie dr. Ashkara nie zostawia suchej nitki. - Trochę przypomina tę średniowieczną na walkę z przepukliną, kiedy ucinało się to, co wystawało poza organizm - ironizuje. - Przecież nacinanie ciała, by włożyć do rany cieciorkę może prowadzić do infekcji. Czosnek faktycznie zawiera antyoksydanty, ale nie wyleczy raka, nawet jeśli będziemy się nim nacierać codziennie na całym ciele i dodatkowo zjadać po kilogramie. Tak samo nie wyleczą raka piersi okłady z kapusty, a innych nowotworów - nacieranie się łajnem, bo i o takich historiach słyszałem - mówi dyrektor centrum onkologii.

I dodaje: - Pacjenci z diagnozą nowotworu i ich bliscy często nie myślą logicznie, nie dziwię się, że szukają wszelkich sposobów na chorobę. Na część z nich nawet się godzimy, choćby na wspomaganie terapii ziołami ojców bonifratrów. Ich twórcy nie namawiają do porzucenia konwencjonalnej terapii, tworzą mieszanki indywidualnie dla pacjentów, prosząc nawet o kartę ze szpitala, by dobrać odpowiedni skład. Ale kiedy słyszę o cudotwórcach od czosnku i kapusty albo o uzdrawiających Filipińczykach, ciarki przechodzą mi po plecach.

Dlaczego ludzie wciąż zawierzają takim szarlatanom?

- Bo medycyna stała się zbyt zwyczajna, straciła magię - kwituje dr Redelbach. - Leki trzeba brać po prostu dwa albo trzy razy dziennie, a nie przed wschodem słońca czy gdy kur zapieje. Zamiast być gorzkie, bo tylko gorzkie jest skuteczne, coraz częściej jak na złość bywają słodkie. Jeśli więc tym, których zaatakowała śmiertelna choroba, ktoś zaproponuje coś z pogranicza świata realnego, to ludzie są mu w stanie uwierzyć.

Choćby dziś, bo wieczorem w Opolu odbędzie się kolejne spotkanie z dr. Ashkarem.