Relikty na klasztornym strychu w Staniątkach

Dzieło budowniczych z czasów średniowiecza znajdowało się w ukryciu od XIX w. To wtedy kościół w Staniątkach został pokryty tynkiem w kolorze cegły. Miał on prawdopodobnie imitować mur z cegieł, bo wyryto także ich zarysy.

- Kiedy usunęliśmy XIX-wieczny tynk ze wschodniej ściany prezbiterium, odsłoniliśmy bardzo cenną rzecz: pierwotną strukturę muru gotyckiego w układzie cegieł i zapraw wapiennych tworzących spoiny o oryginalnej formie. Ceglane ściany prezbiterium kościoła mają już 800 lat! - opowiada Krystyn Kozieł, konserwator zabytków opiekujący się obiektem.

Rajem dla miłośników historii i sztuki okazał się też ogromny klasztorny strych. Kiedy po raz pierwszy od wielu lat dokonano przeglądu technicznego więźby i podziurawionej blachy na dachu kościoła, natrafiono na cenne zabytki.

- Przy więźbie nad korpusem świątyni natknęliśmy się na drzemiące bez mała od 400 lat w zapomnieniu bezcenne relikty ściennych dekoracji malarskich. Powstały one w pierwszej połowie XVII w. Takie malowidła pokrywały wówczas najprawdopodobniej całe wnętrze kościoła w Staniątkach - mówi konserwator.

To odkrycie wielkiej wagi, bowiem o takim wystroju staniąteckiego kościoła nie ma śladu w żadnych historycznych źródłach. Tak samo jak o historycznej barwie elewacji klasztoru. - W XVII wieku pomalowane były one w odcieniu ciepłej bieli, zdobione geometrycznym wzorem fryzu w kolorach błękitnym, pomarańczowym i brązowym. Odkryliśmy to podczas prac na strychu, gdzie zachował się fragment pierwotnej elewacji - wyjaśnia Krystyn Kozieł.

Odkrycie reliktów pozwoliło odtworzyć dawny wygląd murów opactwa, pokrytych obecnie - prawdopodobnie od XIX w. - farbą w kolorze różu. Przywracanie klasztorowi historycznej barwy już się rozpoczęło.

Klasztorny strych to m.in. także unikatowa więźba dachowa o konstrukcji storczykowej; belki w niej są połączone drewnianymi kołkami. Obecnie trwają badania mające określić czas jej powstania.

Strych opactwa zostanie udostępniony zwiedzającym. Swoista trasa turystyczna powiedzie także przez odnowioną wieżyczkę z kręconymi schodami - z kruchty północnej kościoła. Otwarcie „szlaku przez strych” najpewniej w przyszłym roku.

Hipotetyczna data rozpoczęcia budowy kościoła i klasztoru w Staniątkach to rok 1216. W 1238 r. nastąpiła konsekracja prezbiterium świątyni, w którym już wtedy odprawiano nabożeństwa. Opactwo św. Wojciecha jest najstarszym klasztorem benedyktynek w Polsce, w tym roku mija 800 lat od jego powstania.

Konserwatorzy zabytków są pewni, że wiekowe mury odkryją przed nimi jeszcze niejeden relikt. - Historię benedyktynek w Polsce dopiero poznajemy, a jest to możliwe właśnie dzięki opactwu w Staniątkach - mówi Krystyn Kozieł.