Rodziny zastępcze. Powstaje kodeks bezpiecznej opieki

- Do jego stworzenia popchnęła nas tragedia w Pucku, gdzie w rodzinie zastępczej zostało zamordowanych dwoje dzieci - mówi Joanna Luberadzka-Gruca z Koalicji na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej. - Kodeks przed takimi sytuacjami nie ustrzeże, ale po tym wydarzeniu rozpoczęły się wzmożone kontrole m.in. w rodzinach zastępczych.

Okazało się, że osoby, które je kontrolują nie do końca wiedzą, co jest prawidłowe, nie znają specyfiki dzieci, które są umieszczane w pieczy zastępczej, a trzeba pamiętać, że są to niemal bez wyjątku dzieci, które były krzywdzone.

Poza tym pojawiły się wątpliwości u samych rodziców zastępczych, czy to w jaki sposób opiekują się dziećmi, jest prawidłowe.

Adresatami Kodeksu Bezpiecznej Opieki będą przede wszystkim opiekunowie zastępczy, członkowie ich rodzin oraz profesjonaliści, którzy ich wspierają. Ideą tego kodeksu jest, żeby te dzieci dostawały jak najlepszą opiekę i aby wyposażyć ich opiekunów w niezbędną wiedzę.

Zostaną w nim zebrane zasady, którymi powinni się kierować, aby dziecko w nowej rodzinie było bezpieczne. Kodeks ma być nie tylko kompendium "dobrych praktyk" w codziennym życiu rodziny zastępczej, ale także swego rodzaju poradnikiem, jak wspierać dziecko powierzone i jego potencjał, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami, które są wyzwaniem dla każdej takiej rodziny.

- Nie sposób mieć taką wiedzę nawet po szkoleniach, a wątpliwości mogą być różne - np. czy jak się dziecko usypia to można położyć się obok niego na łóżku, czy chodzenie w piżamie przy powierzonych dzieciach jest w porządku. To są drobiazgi, ale one mogą zaważyć i na opiece, i na funkcjonowaniu rodziny zastępczej - podkreśla Joanna Luberadzka-Gruca.
- Znam rodzinę, która miała w domu tylko prysznic i po pewnym czasie musiała zainstalować wannę, bo powierzonym jej opiece dzieciom prysznic jak najgorzej się kojarzył - w swoim domu były za karę polewane zimną wodą. Nie wiedząc o takich rzeczach łatwo powtórnie traumatyzować i tak już pokrzywdzone dzieci. Natomiast będąc uczulonym na takie sprawy, można poprawić sytuację tego dziecka.

Rodzice zastępczy nierzadko czują się osamotnieni i bezradni wobec problemów dzieci. Brak wsparcia w takich sytuacjach może skutkować oddaniem dziecka do placówki opiekuńczo-wychowawczej czy rozpadem małżeństwa rodziców zastępczych.

Kodeks ma być odpowiedzią na potrzeby środowiska związanego z rodzinną opieką zastępczą. To ma być poradnik z bardzo praktycznymi wskazówkami. Znajdą się w nim konkretne historie i przykłady rozwiązań konkretnych problemów.

Będą tam także informacje na temat rodzajów zagrożeń wobec dziecka, wskazówki, jak je chronić i wspierać w rozwoju oraz jak ułatwić mu odnalezienie się w nowym środowisku. Autorzy położą nacisk nie tylko na rolę rodziców zastępczych, ale także koordynatorów i pracowników socjalnych. Kodeks odniesie się także do sytuacji dzieci biologicznych opiekunów zastępczych, które w Polsce są najczęściej niezauważane w systemie.

Kodeks zostanie ogłoszony 11 czerwca w Warszawie, na pierwszym w Polsce kongresie rodzicielstwa zastępczego. Będzie dostępny w formie elektronicznej na stronach tworzących go organizacji.

- Jednocześnie zostaną otwarte konsultacje, ponieważ jego twórcom bardzo zależy, by przez środowisko rodziców zastępczych i specjalistów pracujących z rodzinami został przyjęty jako coś swojego. Ostateczna wersja powinna być gotowa na jesieni.

Kodeks tworzą wspólnie: Fundacja Dzieci Niczyje, Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, Fundacja Przyjaciółka i Fundacja Jedno Serce. Inicjatywa została objęta honorowym patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości. Projekt sponsorowany jest przez Ambasadę Brytyjską.

Według danych Ministerstwa Sprawiedliwości pod opieką rodziców zastępczych w Polsce jest blisko 46 tysięcy dzieci.