Schron na dworcu PKS w Opolu. Mieszkańcy chcą, by go zachować. Ratusz: Są inne takie obiekty do zagospodarowania [ZDJĘCIA]

Prace na dworcu PKS prowadzone są w związku z budową centrum przesiadkowego Opole Główne. Na jego płycie powstać ma parking wielopoziomowy, a na poziomie zerowym ma być osiem stanowisk postojowych dla autobusów komunikacji pozamiejskiej.

Od kilku tygodni pracownicy firmy Warbud - wykonawcy centrum przesiadkowego Opole Główne - prowadzą prace rozbiórkowe na terenie dworca. W ich ramach skuwają kolejne warstwy płyty dworcowej. Miejski Zarząd Dróg informował, że budowlańcy mają zejść na co najmniej dwa metry pod poziom gruntu. MZD nie krył, że ziemia może skrywać niespodzianki.

Okazało się, że pod płytą dworca PKS natrafiono na wejście do schronu. Znajduje się w pobliżu wygrodzonego przystanku autobusowego przy ul. 1 Maja. Ratusz informował, że to szczelina przeciwlotnicza o długości kilkudziesięciu metrów, częściowo zawalona. Urząd zapowiedział, że konstrukcja ma być zburzona, bowiem koliduje z budową centrum przesiadkowego.

Ta deklaracja spotkała się ostrą krytyką części opolan oraz miłośników historii. W sieci zarzucają miastu, że zamiast postarać się, aby zachować zabytkową konstrukcję, urzędnicy wolą ją zburzyć. W komentarzach wskazują, że warto byłoby przerobić projekt, a w schronie uruchomić hostel albo galerię, w której artyści mogliby prezentować swoje prace.

Wśród zarzutów padają też stwierdzenia, że Opole chce zniszczyć przedwojenny, zabytkowy schron. Patrycja Szkółka, kierownik wydziału zabytków nieruchomych w Urzędzie Ochrony Zabytków w Opolu, wskazuje, że najpewniej jest to jednak konstrukcja powstała już po II wojnie światowej, w latach 40. lub 50.

- Takie szczeliny przeciwlotnicze miały zapewnić krótkotrwałe schronienie w razie wybuchu kolejnej wojny. Miały około 1,5 metra szerokości, 2 metry wysokości i od 30 do 50 metrów długości. Wykonywano je ze zbrojonego betonu. Miały dwa wejścia, zamykane betonowymi drzwiami. Na terenie Opola jest około setki takich obiektów. Miały zapewnioną pewną wentylację, ale raczej nie nadają się do adaptacji - opisuje.

Patrycja Szkółka wskazuje, że takich szczelin przeciwlotniczych w samym rejonie dworca kolejowego oraz autobusowego powstałych na początku "zimnej wojny" jest kilka.

- Nie są wpisane do ewidencji i nie mają typowo zabytkowej wartości. Dlatego też projekt prowadzonych tam prac nie był z nami konsultowany. Jest to jednak pewne świadectwo historii tych ziem, bo te szczeliny mają około 70 lat. Miasto powinno mieć je w zewidencjonowane w swoich zasobach i dziwi mnie, że nikt tego nie sprawdził przed przystąpieniem do projektowania - mówi pani kierownik.

Katarzyna Oborska-Marciniak, rzecznik ratusza, wskazuje, że w 2005 przestało obowiązywać rozporządzenie w sprawie obrony cywilnej i na mocy protokołu takie budynki zostały wykreślone z ewidencji budowli ochronnych. Do tego czasu funkcjonowały w ramach systemu obrony cywilnej.

- W przypadku konstrukcji pod płytą dworca PKS jeszcze w czasie budowy zajezdni stwierdzono, że szczelina nie nadaje się do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, wykreślono ją z ewidencji i postanowiono ją zakryć. Już wtedy uznano, że nie przedstawia ona wielkiej wartości, prawdopodobnie w trakcie budowy dworca została także uszkodzona i częściowo zasypana. – argumentuje.

Zbigniew Bomersbach, architekt miejski, dodaje, że szczelina odkryta pod płytą dworcową, jak i inne podobne konstrukcje ulokowane w sąsiedztwie dworca kolejowego, nie wchodzą w skład sieci tuneli powstałych jeszcze przed wojną.

- Wokół samych tych tuneli narosło mnóstwo legend. Wedle jednej ma nawet istnieć przejście ze schronu przy ul. Ozimskiej do szpitala przy ul. Katowickiej. Tyle, że nikt na nie nie natrafił - mówi.

- Sam schron przy ul. Ozimskiej jeszcze kilkanaście lat temu miał najemcę. Prowadzono w nim strzelnicę. Ale potem podmiot się wycofał. Konstrukcja przeistoczyła się w koczowisko, bo nie było chętnych do tego, aby ją zaadaptować. Dlatego zamurowano wejścia - opowiada Zbigniew Bomersbach.

Katarzyna Oborska-Marciniak podkreśla, że konstrukcja w rejonie pływalni Akwarium jest zachowana w dużo lepszym stanie. - Niewykluczone, że w przyszłości, jeśli będzie taka potrzeba i np. unijne finansowanie, szczelina zostanie udostępniona – stwierdza.