Szkoła podstawowa nr 12 w Kędzierzynie-Koźlu pod opieką żołnierzy

Gdy w 1921 roku wybuchło III powstanie śląskie, 19-letni dzisiejszy patron szkoły był uczniem 2. Korpusu Kadetów z Modlina. Niesiony patriotycznym uniesieniem wraz z 69 kompanami dołączył do powstańców śląskich walczących w okolicy Kędzierzyna. Jako artylerzysta 3. baterii powstańczej został ciężko ranny. Umieszczono go w szpitalu polowym w Starej Kuźni.

Gdy pod koniec maja 1921 roku Niemcy wyparli powstańców z tej miejscowości, wszyscy ranni powstańcy zostali w bestialski sposób zamordowali, a miejscowa ludność pochowała ich w zbiorowej mogile na cmentarzu w Kotlarni. Za udział w walkach kadet Zygmunt Kuczyński został pośmiertnie odznaczony wysokimi odznaczeniami wojskowymi i powstańczymi.

To tylko jeden z wielu znanych żołnierzy związany ze szkołą. Od 1963 r. nosiła ona imię gen. Karola Świerczewskiego, polskiego komunisty, uczestnika wojny w Hiszpanii, dowódcy II Armii Wojska Polskiego. Po II wojnie światowej był on wiceministrem Obrony Narodowej. Zginął w 1947 roku pod Baligrodem w Bieszczadach od kuli żołnierza Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Przez kilka dziesięcioleci patronat nad szkołą sprawowali żołnierze i kadra zawodowa jednostki wojskowej z Koźla. Żołnierze pomagali przy budowie szkoły, a gdy katastrofalna powódź 100-lecia zniszczyła ją w 1997 roku, wojsko udostępniło uczniom na czas odbudowy jeden z budynków koszarowych w którym przez wiele miesięcy odbywały się zajęcia lekcyjne.

Obchodząca jubileusz 50-lecia kozielska "dwunastka" jest kontynuatorką tradycji powszechnego szkolnictwa podstawowego w mieście. Zapoczątkowana została ona przed ponad 125 laty w Szkole Ludowej (Folksschule). Placówka ta została oddana do użytku w 1887 roku u zbiegu Quadtstrasse oraz Schulstrasse (obecnie ulice Żeromskiego i Piramowicza).

Nastąpiło to po reformie szkolnej w wyniku której w jeden organizm oświatowy połączone zostały szkoły wyznaniowe - Zakrystiańska Katolicka Szkoła znajdująca się na Kirchestrasse ( ob. Złotnicza) oraz Ewangelicka Szkoła Garnizonowa mająca swoją siedzibę w klasztorze przy Ratiborer Strasse ( obecnie Czerwińskiego).

W czwartek 14 kwietnia 1887 r. klucze do nowej placówki wręczył rektorowi szkoły Józefowi Berle, przewodniczący komitetu jej budowy, a zarazem radny miejski Baurat Staudiger.
W 19 oddziałach naukę podjęło wówczas 631 uczniów. Wśród nich było 370 dzieci z rodzin katolickich, 185 ewangelików i 76 dzieci żydowskich. Zgodnie z obowiązującym w tym czasie systemem oświatowym nauka prowadzona była w czteroletniej szkole podstawowej, czteroletniej szkole ludowej oraz sześcioletniej szkole średniej, w której edukacja kończyła się maturą.

Gdy wybuchła I wojna światowa, część pomieszczeń zaadoptowanych zostało na szpital wojskowy, a uczniów ze starszych klas przeniesiono do szkoły w Kłodnicy. W okresie międzywojennym wprowadzono w szkole dożywianie dla biedniejszych uczniów. Otrzymywali oni śniadania fundowane przez magistrat i Nationalsozalistiche Volkswohlfart (Narodowosocjalistyczną Opiekę Społeczną). Po wybuchu II wojny światowej szkołę ponownie zamieniono na lazaret, a zajęcia zawieszono.

Po zakończeniu działań wojennych, już jesienią 1945 r. szkoła przyjęła pierwszych uczniów. Po kilku latach okazało się, że placówka jest za ciasna dla dzieci pochodzących z powojennego wyżu demograficznego. Zdecydowano więc o jej rozbudowie o jedno piętro, lecz i to było za mało.

Na początku lat 60. ubiegłego wieku władze miasta podjęły starania o budowę w Koźlu dużej szkoły podstawowej. 3 września 1961 roku przy ul. Piastowskiej wmurowany został akt erekcyjny pod budowę szkoły dla ponad 600 uczniów.

Już 5 lutego 1963 roku odbyło się uroczyste otwarcie placówki, która była w kraju 534. szkołą - pomnikiem Tysiąclecia. Posiadała 15 sal lekcyjnych, 7 gabinetów i pracowni, dużą salę gimnastyczną, bibliotekę z czytelnią oraz stołówkę z zapleczem kuchennym. Kadrę pedagogiczną stanowiło 18 nauczycieli oraz dyrektor szkoły Eustachy Misiewicz.