Kto pozbiera polskie truskawki? Szykuje się kryzys z powodu braku pracowników sezonowych

Dużymi krokami zbliża się sezon zbiorów w rolnictwie. Bez pracowników z Ukrainy w sektorze warzywno – owocowym szykuje się poważny problem. Już ostatnie lata pokazywały kłopoty ze znalezieniem chętnych do pracy sezonowej. W 2020 ograniczenia związane z przekraczaniem granicy w związku z koronawirusem może te problemy znacznie spotęgować. Czy polskie truskawki, maliny i porzeczki zostaną na polach?

- Bezpieczeństwo zdrowotne jest priorytetem i nie ma co z tym dyskutować - uważa Marian Sikora przewodniczący Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych.

- Nie mniej jednak w imieniu polskich organizacji rolniczych jest zmuszony zwrócić uwagę, że bez pracowników sezonowych niektóre sektory polskiego rolnictwo czeka poważny kryzys. Do tej pory przy zbiorach mogliśmy liczyć na pomoc obywateli Ukrainy. Przy przedłużających się kłopotach przy przekraczaniu polsko-ukraińskiej granicy wejdziemy w sezon bez rąk do pracy - podkreśla przewodniczący Sikora.

Podobnie wypowiada się Paulina Kopeć, Sekretarz Generalna Unii Owocowej: - Pracownicy sezonowi pełnią kluczową rolę podczas nadchodzącego sezonu i zbliżających się zbiorów. Niedobór siły roboczej podczas zbiorów i brak pracowników m.in. z Ukrainy wpłynie na funkcjonowanie polskiego sektora warzyw i owoców. Podobnie będzie z pracownikami, którzy przygotowują dla konsumentów zebraną już żywność. Jeśli w odpowiedni sposób nie zadbamy o to, by pracownicy sezonowi mogli wykonywać swoją pracę, zostanie zaburzana cała sieć współpracy. Wtedy ucierpi na tym cały sektor – podkreśla Paulina Kopeć.

Potrzebna elastyczność, by wpuścić do kraju pracowników sezonowych

Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych apeluje do polskich władz o elastyczne podchodzenie do kwestii wpuszczania do kraju zagranicznych pracowników sezonowych. Co zawarto w stanowisku?

• Bez ich pomocy zbiory będą bardzo utrudnione.
• Elastyczne podejście powinno dotyczyć także Ukraińców, którzy po wybuchu epidemii nie zdecydowali się wrócić do ojczyzny. Zgodnie z przepisami mogą oni przebywać w Polsce na podstawie paszportu biometrycznego (bez wizy), ale nie dłużej niż 3 miesiące.
• W związku z nadzwyczajną sytuacją związaną z epidemią koronawirusa ten okres należałoby wydłużyć, tak aby obywatele Ukrainy bez konsekwencji mogli nadal pracować w Polsce.

Federacja w pełni popiera stanowisko Geopa-Copa, które dotyczy potrzeby zapewnienia dostępności siły roboczej w rolnictwie. Geopa-Copa to grupa pracodawców zawodowych organizacji rolniczych Unii Europejskiej. Obawy dotyczą przede wszystkim problemów z możliwością swobodnego poruszania się pracowników sezonowych wewnątrz UE oraz innych pracowników niezbędnych do funkcjonowania sektora rolnego bez zakłóceń. Restrykcje w zakresie przemieszczania się nie powinny obejmować pracowników przygranicznych czy kierowców ciężarówek, którzy odgrywają kluczowa rolę w łańcuchu dostaw żywności na jednolity rynek europejski. W sektorach takich jak hodowla zwierząt gospodarskich sytuacja już jest krytyczna. Geopa- Copa apeluje także o stworzenie planu awaryjnego na wypadek, gdyby obowiązkowe kwarantanny pracowników gospodarstw utrudniły hodowlę zwierząt.

- Polscy i unijni rolnicy są gotowi zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe na kontynencie poprzez zapewnienie ciągłość dostaw żywności. Ale do tego niezbędne jest wprowadzenie środków, które zapewnią dostępności siły roboczej. Rolnictwu jest ona absolutnie niezbędna - podsumował Marian Sikora

Wytyczne Komisji Europejskiej

Według najnowszych wytycznych Komisji Europejskiej, pracownicy sezonowi pracujący w rolnictwie lub sadownictwie powinni być traktowani jak osoby wykonujące zawód krytyczny (razem z m. in. pracownikami medycznymi, inżynierami, pilotami, kierowcami czy operatorzy maszyn do produkcji żywności), przekazuje Unia Owocowa.

"Państwa członkowskie powinny zezwolić pracownikom na przekraczanie granic w celu podjęcia pracy, jeśli praca w danym sektorze jest nadal dozwolona w przyjmującym pracownika państwie członkowskim. Pracodawcy powinni również zostać poinformowani o konieczności zapewnienia bezpieczeństwa oraz odpowiedniej ochrony zdrowia pracowników sezonowych".

- Tysiące ciężko pracujących kobiet i mężczyzn, które zapewniają nam bezpieczeństwo, zdrowie i jedzenie na stole, musi przekroczyć granice UE, aby iść do pracy. Naszym wspólnym obowiązkiem jest dopilnowanie, aby nie utrudniały im one przemieszczania się, jednocześnie podejmując wszelkie środki ostrożności, aby uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się pandemii – podkreśla Nicolas Schmit, Komisarz Europejski ds. Zatrudnienia i Praw Socjalnych.

• W tym momencie najważniejsza jest komunikacja między krajami, która zapewni pracownikom sezonowym szybkie i bezpieczne przekroczenie granicy i rozpoczęcie pracy m.in. podczas nadchodzących zbiorów truskawek.
• Komisja wzywa państwa członkowskie do ustanowienia specjalnych, nieobciążających i szybkich procedur przekraczania granic z regularnym przepływem pracowników przygranicznych i delegowanych, aby zapewnić im płynne przejście.
• Można tego dokonać na przykład za pomocą specjalnych pasów granicznych dla takich pracowników lub za pomocą specjalnych naklejek uznanych przez sąsiadujące państwa członkowskie, w celu ułatwienia im dostępu do terytorium państwa członkowskiego zatrudnienia.

Paulina Kopeć: - W przypadku zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników sezonowych, państwa członkowskie, w tym Polska, powinny przeprowadzać badania lekarskie tylko po jednej stronie granicy, aby uniknąć czasu oczekiwania i nakładania się przeprowadzanych badań. Kontrole i badania stanu zdrowia nie powinny zmuszać pracowników do opuszczenia pojazdów i powinny opierać się na elektronicznym pomiarze temperatury ciała.

Oprac. na podstawie informacji prasowych