Ojczyzna polszczyzna

- Gwara przestała być rzeczą wstydliwą. Ludzie zrozumieli, jaka to przyjemność: być człowiekiem dwujęzycznym, kiedy można w każdej chwili przejść na gwarę - mówi profesor Jan Miodek.

Z profesorem Janem Miodkiem, wybitnym językoznawcą, autorem „Ojczyzny polszczyzny”, rozmawia Mirosław Dragon.

„Przeminęło z wiatrem”, „Zapach kobiety” – jak brzmiałyby tytuły tych filmów w wersji śląskiej? Sprawdź się w quizie.

Ślązak czy warzywo? Czy odróżnisz wyrazy z godki śląskiej? Jedne to określenia ludzi, a drugie warzyw. Kto słabo zna śląską gwarę, ten łatwo może się pomylić!

„Baby, ach, te baby, człek by je łyżkami jadł!” – śpiewał Eugeniusz Bodo. Kobieta niejedno ma imię, zwłaszcza w śląskiej godce! Sprawdź, czy rozumiesz śląskie określenia kobiet.

Czy wiesz, jak wyznać miłość po śląsku. Sprawdź, czy rozpoznasz, kiedy Ślązak wyzna ci miłość!

Miłośników gwary i tych, co się dopiero po śląsku uczą, zapraszamy do sprawdzenia swoich umiejętności. Spróbujcie odkryć urok i niezwykłe brzmienie śląskich czasowników.

Tym razem pytamy gwarą o różne domowe sprzęty czy narzędzia. Nie wszystkie przechowuje się w byfyju, czyli w kredensie. Ale mamy nadzieję, że uda się wam wszystkie poprawnie rozpoznać.

Przez kilka stuleci „językiem serca” na Śląsku Opolskim była gwara śląska, bo to nią lud posługiwał się na co dzień - mówi ks. prof. dr hab. Andrzej Hanich, badacz historii Kościoła i Śląska, pracownik naukowy Instytutu Śląskiego w Opolu.

Frele to śląskie kobiece trio, które niedawno wydało nową płytę „Hehe”. Dziewczyny wylansowały takie przeboje, jak: „Żodyn”, „Dzisiej” czy „Dejta cicho”. Czy rozumiesz, o czym śpiewają po śląsku gryfne Frele ze Ślunska?

Gdybyś trafił do rdzennego Ślązaka na Boże Narodzenie, czy zrozumiałbyś, o jakich tradycjach świątecznych mówi? Sprawdź się w quizie! Pytania do quizu pomogła ułożyć Dorota Wons, regionalistka z Zębowic, autorka „Rolniczego słownika gwarowego".

Sprawdź, jak dobrze znasz gwarę śląską. Pytania ułożyliśmy na podstawie „Rolniczego słownika gwarowego ziemi zębowickiej” autorstwa Doroty Wons.

Paciulok, szmaterlok, gansipampek i inne fizymatynta. Najśmieszniejsze śląskie słowa. Czy wiesz, co oznaczają? Sprawdź się w quizie.

„Przeminęło z wiatrem”, „Zapach kobiety” – jak brzmiałyby tytuły tych filmów w wersji śląskiej? Sprawdź się w quizie.

Frele to śląskie kobiece trio, które niedawno wydało nową płytę „Hehe”. Dziewczyny wylansowały takie przeboje, jak: „Żodyn”, „Dzisiej” czy „Dejta cicho”. Czy rozumiesz, o czym śpiewają po śląsku gryfne Frele ze Ślunska?

Jak brzmi po śląsku młotek, wiertło lub poziomica? Sprawdź swoją wiedzę z gwary śląskiej i rozwiąż quiz składający się z 20 pytań.

Kto to rechtor, a którzy to rojbry. Co to cwaja, a co trzi na glajzach? Kiedy na katyjmus, a kiedy na waje? Zrozumiałbyś, o co chodzi w szkole na Śląsku? Pytania do quizu ułożyła Dorota Wons, regionalistka z Zębowic, autorka „Rolniczego słownika gwarowego”.

Mówisz śląską gwarą na co dzień albo dopiero się jej uczysz? Rozwiąż nasz quiz! Tym razem zapraszamy do szafy, bo tematem jest łoblecynie, czyli… ubranie. Powodzenia!

Paciulok, szmaterlok, gansipampek i inne fizymatynta. Najśmieszniejsze śląskie słowa. Czy wiesz, co oznaczają? Sprawdź się w quizie.

Za pośrednictwem naszych fanpejdży poprosiliśmy was o wzięcie udziału w plebiscycie. Zapytaliśmy, które polskie słowo jest najpiękniejsze. Liczba odpowiedzi nas zaskoczyła. Wyłonienie zwycięzcy wcale nie było takie proste – najpierw musieliśmy z mnóstwa odpowiedzi wybrać półfinalistów, a następnie zorganizować kolejne głosowanie. Dzięki temu poznaliśmy zwycięzcę konkursu. Jak się okazuje, Polacy za piękne słowa uważają te, które kojarzą im się z pięknymi zjawiskami. Przedstawiamy wyniki konkursu wraz z komentarzem prof. Miodka.

Minęła 10. rocznica pojawienia się "Słownika polsko@polskiego" na antenie TVP Polonia. Nowy odcinek zobaczysz już dziś. Program z profesorem Janem Miodkiem przeszedł wiele zmian, musiał dostosować się do zmieniającej się rzeczywistości, ale pomimo przeciwności wciąż jest z widzami w kraju i za granicą, a co najważniejsze - nieustannie rozpala miłość do polszczyzny. Jest też wizytówką samego Wrocławia i naszego uniwersytetu.

.