Trzęsienia ziemi w Polsce i na Opolszczyźnie. Kataklizm zniszczył kiedyś miasto Brzeg. Czy grożą nam takie katastrofy?

Na przestrzeni kilkuset lat na Opolszczyźnie odczuwanych było kilka trzęsień ziemi. A przynajmniej tyle wiemy od kronikarzy, którzy spisywali dzieje naszego regionu.

Doszło do niego 5 czerwca 1443 roku. Jego epicentrum znajdowało się w okolicy dzisiejszego miasta Strzegom. Według różnych badań, mogło mieć siłę od 5,8 do 6 w skali Richtera. Zniszczeniu częściowo uległy wówczas Wrocław i odległy o około 30 kilometrów od epicentrum trzęsienia ziemi Brzeg.

Było to najsilniejsze z odnotowanych na ziemiach polskich trzęsień ziemi (intensywność w strefie epicentralnej wyniosła prawdopodobnie ok. IX stopnia w skali Mercallego-Karnika). Określone zostało jako tzw. trzęsienie pustoszące.

Wiadomo, że zginęło co najmniej 30 osób. Co ciekawe, jego siła miała być tak wielka, że uszkodzeniu uległ także kościół św. Katarzyny w Krakowie. Trzeba jednak pamiętać, że relacje z tamtych wydarzeń mogą zawierać pewne przekłamania. W źródłach historycznych znajdziemy jeszcze jedną wzmiankę o trzęsieniu ziemi w 1443 roku w pradolinie wrocławskiej i nie wiadomo, czy chodzi o inny kataklizm czy ten sam.

Nie było to pierwsze trzęsienie na opolskich ziemiach. Według kronikarzy ziemia zatrzęsła się również w 1258 roku, a miało to miejsce pod Głubczycami. Nic nie wiadomo na temat zniszczeń ani ewentualnych ofiar.

Rejon Opawy uważany jest za jeden z jedenastu tzw. odrębnych regionów sejsmicznych w Polsce. Poza nim w Polsce wymienia się jeszcze: Zachodniopomorski, Białostocki, Polski Centralnej i Pogranicza, Gór Świętokrzyskich, Karkonoszy i Kotliny Kłodzkiej, Strzelińsko-Hronowski, Śnieżnika, Cieszyński, Pieniński oraz Krynicki.

Wiadomo o nim niewiele, poza tym, że miało miejsce 26 stycznia 1774 roku. Jego zasięg epicentralny obejmował Kotlinę Raciborską. Miało według szacunków siłę 5 stopni w skali Richtera.

To jedno z największych w historii Polski. Ówczesny kronikarz Ambroży Grabowski zapisał:

„Najdawniejszem zdarzeniem, jakie się w pamięci mojej dochowało, jest to ważne zjawisko natury, które miało miejsce w miasteczku mojem rodzinnem Kętach, ale które się na wielką przestrzeń Małej Polski rozciągnęło, bo w Krakowie zostały po niem ślady spustoszenia, a mianowicie, iż sklepienie wspaniałej świątyni OO. Augustianów na Kazimierzu doznało pęknięcia. Było to dnia 3 grudnia 1786 r. około godz. 6-ej wieczór".

Tzw. trzęsienie karpackie miało swoje epicentrum w pobliżu Kęt, ale silnie odczuwane było także w Opolu, Nysie czy nawet Oleśnie. Jego siłę szacuje się na od 5,7 do 6 stopni w skali Richtera. Wiadomo, że do sporych zniszczeń doszło w Krakowie, ale wówczas z tego miasta pochodziło w ogóle najwięcej relacji.

Według "Dziennika Zachodniego" epicentrum wstrząsu znajdowało się w kopalni KWK Budryk w Ornontowicach na głębokości 1050 metrów. Nikomu z górników nic się nie stało. W całym regionie Śląska zgłaszane były interwencje związane z trzęsieniem. W sumie było one odczuwalne w promieniu do 60km, w tym także na Opolszczyźnie.

Wstrząsy na Śląsku wciąż często się zdarzają mimo tego, że działalność kopalń jest ograniczona. Do mniejszych i większych dochodzi regularnie, regularnie też mieszkańcy zgłaszają, że w ich domach trzęsą się ściany i podłogi. Jeśli tąpnięcie jest słabsze, to na tym się kończy. Jeśli silniejsze dochodzi do uszkodzeń budynków i konstrukcji.

Najwięcej trzęsień ziemi w Europie występuje w basenie Morza Śródziemnego, na Półwyspie Apenińskim i na Bałkanach. Główną przyczyną jest ścieranie się płyt tektonicznych. Klin na dnie Morza Śródziemnego jest pchany przez Afrykę i on się wciska ku północy w Europę. Na kolejnych slajdach możecie zobaczyć miejsca potencjalnie zagrożone przez trzęsienia ziemi.

Polska leży z dala od granic płyt tektonicznych, więc duże trzęsienia ziemi nam nie grożą. Jednak płyty tektoniczne składają się z mniejszych jednostek i na ich granicach również może dochodzić do niewielkich wstrząsów. Mogą się one przesuwać przez całą płytę i docierać do jej granic lub na odwrót. Zaczynać się na granicach płyty i docierać do jej centrum.