Urlop ojcowski - zmienią się zasady brania dni wolnych. Rodziców czekają duże zmiany. Nad projektem ustawy pracuje senat

Ma być to wdrożenie do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy, która ma ułatwić zachowanie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym rodziców i opiekunów, poprzez zachęcanie do równego dzielenia się opieką nad dziećmi pomiędzy kobietami i mężczyznami. Nowe rozwiązania maja również wprowadzić liczne ułatwienia dla rodziców. Początkowo dokument miał być wdrożony już w sierpniu 2022 r.

Dyrektywa stawia sobie za cel zapewnienie równości na rynku pracy między mężczyznami i kobietami.

Oto najważniejsze zmiany, zapisane w dyrektywie:

• Art. 9 m.in. daje rodzicom możliwości skrócenia godzin pracy oraz wprowadzenia elastycznego czasu pracy.
• Art. 7 daje każdemu pracownikowi prawo do czasu wolnego z powodu „siły wyższej”. Chodzi o sprawy rodzinne niecierpiące zwłoki i spowodowane chorobą lub wypadkiem np. najbliższej osoby.

Prace nad nowymi rozwiązaniami i wprowadzeniem dyrektywy w życie prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Dyrektywa pozostawia państwom członkowskim dużą swobodę w sposobie wdrożenia przepisów.

Część z rozwiązań już aktualnie znajdujących się w polskim systemie prawnym ma szerszy zakres, niż wymagania stawiane przez Unię. Podkreśliła również, że Polska jest krajem o prawie najdłuższym urlopie rodzicielskim w Europie. Dłuższy urlop płatny (trwający aż dwa lata) ma jedynie Rumunia. Rządowy projekt zakłada także podwyższenie płatności w czasie urlopu z 60 proc. na 70 proc. Dotyczyć będzie to części rodzicielskiej. 70 proc. zostało wskazane właśnie przez dyrektywę jako optymalny poziom płatności.

- Projekt, który przeprocedujemy, zakłada podwyższenie tej płatności w części rodzicielskiej z 60 proc. na 70 proc., jako ten poziom płatności, który jest przez dyrektywę wskazywany jako optymalny - zapowiedziała Barbara Socha, wiceminister rodziny.

Aktualnie zasiłek macierzyński wynosi 100 proc. podstawy zasiłku przez pierwsze sześć tygodni urlopu rodzicielskiego. W pozostałej części urlopu zasiłek wynosi 60 proc. podstawy wymiaru. Tym samym zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego to średnio 67,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Prawo do urlopu rodzicielskiego po zmianach będzie indywidualnym prawem każdego z rodziców. Obecnie jest ono uzależnione od tego, jak dużo urlopu macierzyńskiego wykorzysta matka dziecka. Tym samym przysługuje matce i ojcu łącznie. Jego długość zależy od liczby urodzonych dzieci w czasie jednego porodu (do maksymalnie 32 tygodni po urodzeniu jednego dziecka lub do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci).

Urlop rodzicielski ma zostać też wydłużony:

• z 32 do 41 tygodni - jeżeli urodziło się jedno dziecko,
• z 34 do 43 tygodni – jeżeli urodziło się więcej dzieci.

Zarówno ojciec, jak i matka mają otrzymać także gwarancję dziewięciu tygodni urlopu. Będzie to urlop, którego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców.

- Zmiany wychodzą dalej niż wymaga tego dyrektywa. Gdybyśmy chcieli wprost wdrożyć dyrektywę unijną, to wprowadzilibyśmy zmianę, że dziewięć tygodni z tych dzisiaj obowiązujących byłoby tylko do dyspozycji ojców - powiedziała Barbara Socha.

Dwutygodniowy urlop ojcowski aktualnie można wykorzystać w ciągu dwóch lat od narodzin dziecka. Ma się to jednak zmienić, a termin będzie krótszy. Urlop będzie można wykorzystać do jednego roku.

- Moim zdaniem wprowadzenie takiej zmiany nie było konieczne. Rozumiem, że nowe zasady mają zmobilizować mężczyzn do wybierania opieki, ale dotychczasowe rozwiązanie było korzystniejsze dla rodzin - tłumaczy dr Anna Reda-Ciszewska z Biura Eksperckiego, Dialogu i Polityki Społecznej NSZZ Solidarność cytowana przez Business Insider Polska.

Dwutygodniowy urlop ojcowski jest prawem mężczyzn, którzy zajmują się wychowywaniem dzieci. Można z niego skorzystać na pisemny wniosek zainteresowanego i można go podzielić na maksymalnie dwie tygodniowe części. Pracodawca nie ma możliwości odmówić udzielenia takiego urlopu, wniosek musi być jednak złożony maksymalnie 7 dni wcześniej. Aktualnie można z niego korzystać, nim dziecko ukończy 2 rok życia lub do 2 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądowego o przysposobieniu dziecka. Ta ostatnia opcja dotyczy dzieci adoptowanych. Aby skorzystać z urlopu dziecko nie może mieć jednak więcej, niż ukończone 14 lat.

Po zmianach czas ten będzie skrócony z 2 lat do jednego roku.

Dyrektywa zakłada również wprowadzenie tzw. urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni. Mógłby on w Polsce zastąpić obecną „opiekę nad dzieckiem”, która trwa dziś 2 dni w roku. Miałby też być także rozszerzony na wszystkich krewnych, którzy zamieszkują w tym samym gospodarstwie domowym: matkę, ojca, małżonka/małżonkę. Miałby być udzielany na wniosek pracownika, który chce osobiście zaopiekować się wspomnianymi osobami.

Dostępny jest także opis założeń projektu nowelizacji kodeksu pracy. Wynika z niego, że rząd planuje wydłużyć aktualnego aktualnie obowiązujący wymiar urlopu rodzicielskiego z 32 tygodni do 41-stu. Dotyczyć to będzie przypadku, gdy urodzi się jedno dziecko. Część urlopu, której nie będzie można przenieść na drugiego rodzica wyniesie 9 tygodni. W czasie urlopu przysługiwać będzie zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru.

Rodzaje i wymiar urlopów rodzicielskich w Polsce reguluje Kodeks pracy. Aktualnie dzielą się na:

• Urlop macierzyński – jest urlopem przysługującym matce oraz ojcu w zakresie niewykorzystanym przez matkę. Długość urlopu jest zależna od liczby narodzonych dzieci w trakcie jednego porodu. Wynosi od 20 tygodni (na jedno dziecko) oraz do 37 tygodni (w przypadku urodzeniu pięciu lub większej liczby dzieci).
• Urlop rodzicielski - przysługuje matce i ojcu łącznie. Jego długość zależy od liczby urodzonych dzieci w czasie jednego porodu (do maksymalnie 32 tygodni po urodzeniu jednego dziecka lub do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci).
• Urlop wychowawczy – to urlop, który może zostać wykorzystywany przez oboje rodziców jednocześnie oraz rozłożony na nie więcej niż 5 części. Łącznie wynosi do 36 miesięcy.
• Urlop ojcowski – do wykorzystania przez ojca, nim dziecko ukończy 2 rok życia. Wynosi łączni 2 tygodnie.

Fundacja Share the Care przedstawiła już kilka miesięcy temu swoje rekomendacje, jakie zmiany powinny się znaleźć w polskim prawie.

• Dodanie do aktualnie obowiązującego urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie) dodatkowych 8 tygodni tylko dla ojców.
• Możliwość korzystania z prawa do 4 miesięcy urlopu rodzicielskiego dla ojców niezależnie od praw matki.
• Uniemożliwienie przeniesienia 2 miesięcy urlopu rodzicielskiego na drugiego rodzica poprzez odpowiednie zapisy prawne.
• Uproszczenie przepisów i nazewnictwa urlopów po urodzeniu dziecka, ujednolicenie wysokości zasiłku do 80 proc. wynagrodzenia w czasie trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
• Zwiększenie opieki nad dzieckiem do 5 dni, a także rozszerzenie listy osób, nad którymi sprawowana może być opieka. Takimi osobami miałyby się stać seniorzy, krewni, zamieszkujący razem z pracownikiem.

Czytaj więcej: sharethecare.pl

Prezeska Fundacji Share the Care Karolina Andrian podkreśliła, że dyrektywa work-life balance przynosi wiele korzyści zarówno dla matek, ojców jak i samych dzieci, które będą mogły budować więź z obojgiem rodziców. Jak dodała, proponowane rozwiązania przynoszą też korzyści dla kobiet w kwestii aktywizacji zawodowej, powrotu na rynek pracy i zmniejszania luki płacowej.

Sylwia Ziemacka Fundacji Share the Care zaznaczyła, że są dwie sprawy, które budzą wątpliwości. - To kwestia płatności za cześć nietransferowalną, zapisane jest 70 proc. To zdecydowanie za mało. Kolejna kwestia to umożliwienie wykorzystania urlopu rodzicielskiego w trakcie macierzyńskiego. Obecnie jest tak, że urlop rodzicielski następuje po urlopie macierzyńskim. Chodzi o to, żeby ojciec korzystał z tego urlopu samodzielnie, czyli bez mamy, nie był pomocnikiem, nie wykonywał poleceń matki, tylko sam budował swoje poczucie sprawczości, pewności siebie jako równorzędnego opiekuna jak matka - podniosła ekspertka.

Karolina Andrian zwróciła uwagę, że dzisiejsza praktyka jest taka, że większość mam korzysta z rocznego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. - Później wykorzystuje urlop wypoczynkowy, potem jest ewentualnie gotowa do powrotu do pracy. I chodzi o to, żeby tata właśnie wszedł w tym momencie, kiedy mama jest gotowa do powrotu do pracy - dodała.

Ekspertka podkreśliła, że takie rozwiązanie byłoby z większą korzyścią dla budowania więzi ojca z dzieckiem.