Ważna decyzja dla kredytobiorców. Rada Polityki Pieniężnej podniosła stopy procentowe. O ile wzrosną raty kredytów?

Rada Polityki Pieniężnej w październiku 2021 r. rozpoczęła cykl podnoszenia stóp procentowych i dokonała podwyżki już na dziesięciu kolejnych posiedzeniach. Tempo zacieśniania zostało zintensyfikowane w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainę.

– Władze monetarne miały twardy orzech do zgryzienia. Z jednej strony inflacja jest najwyższa od ćwierćwiecza i nikt nie zaryzykuje tezy, że jej szczyt już minął. Z drugiej strony, zmalało nieco ryzyko utrwalenia się silnej presji cenowej: gospodarka jest w trakcie ostrego hamowania, na rynkach finansowych rządzi strach przed recesją w Europie, a duża część surowców, w tym ropa naftowa, wyraźnie tanieje. Najwyraźniej przeważył ten drugi czynnik – komentuje Bartosz Sawicki, analityk Cinkciarz.pl.

– W przypadku spłacanych kredytów wzrost raty w dużej mierze zależy od tego, jak długi okres pozostał jeszcze do spłaty oraz jaka jest kwota zadłużenia. Najgorsza jest sytuacja, w przypadku kredytów udzielonych stosunkowo niedawno i na długi okres – komentuje Jarosław Sadowski, Expander.

Jako przykład ekspert podaje kredyt na 300 tys. zł, który został przyznany we wrześniu ubiegłego roku na 35 lat. Jego rata będzie o 117 proc. wyższa niż na początku (wzrost z 1 175 zł do 2 556 zł). Jeśli taki sam kredyt udzielono na 25 lat, to rata wzrośnie o 87 proc. (z 1 441 zł do 2 695 zł).

W najmniejszym stopniu wzrosną natomiast raty starszych kredytów, których termin spłaty kończy się za kilka lat. Dla przykładu przy kredycie z września 2008 r. na 20 lat rata wzrośnie o 24 proc. (z 1 628 zł do 2 017 zł) – wynika z wyliczeń eksperta.

– Co ciekawe w przypadku tego ostatniego kredytu rata po lipcowej podwyżce wcale nie będzie rekordowa. Zaraz po wypłacie takiego kredytu raty były jeszcze wyższe niż obecnie i wynosiły 2 435 zł. Działo się tak pomimo tego, że WIBOR 3M wynosił wtedy ok. 6,5 proc., a więc był niższy niż obecnie. Wtedy był to jednak „młody” kredyt z dużo wyższym zadłużeniem i wciąż długim okresem pozostałym do spłaty – wskazuje Sadowski w przesłanym komentarzu.

Zdaniem Sawickiego zbliżamy się do końca cyklu podwyżek stóp procentowych. Nie można wręcz wykluczyć, że dzisiejszy ruch okaże się ostatnim. W komunikacie po posiedzeniu próżno jednak szukać takich deklaracji. Zdaniem eksperta może to być "ukłon w kierunku złotego, który ostatnio znajdował się w poważnych tarapatach".

Jak przypomina, w dwa tygodnie dolar podrożał o przeszło 7 proc., a jego kurs naruszył 4,70 zł, zbliżając się do historycznych rekordów sprzed ponad 20 lat. Kurs euro poszybował do 4,80 zł, a franka w kierunku 4,85 zł. Przetasowania te oznaczają, że widmo kryzysu energetycznego i głębokiej recesji uderza we wspólną walutę, która najpierw zrównała się wartością z frankiem, a teraz zagraża jej podobny scenariusz w relacji do dolara. Wraz z wartością euro pikuje wycena walut naszego regionu.

– Bardziej zdecydowana podwyżka, np. trzeci kolejny ruch o 75 punktów bazowych, mógłby pełnić rolę parasola ochronnego dla naszej waluty, ograniczającego jej wrażliwość na zewnętrzne przetasowania. W tej chwili przez rynki przechodzi tsunami, a złoty pozostaje bez wydatnego wsparcia polityki pieniężnej. W takich warunkach nie można liczyć na jego umocnienie – podkreśla Bartosz Sawicki i dodaje, że "sytuację polskiej waluty ratuje jedynie brak deklaracji, że cykl dobiegł końca".

Jeśli po wakacjach cykl będzie kontynuowany, to jednorazowa skala podwyżek zdecydowanie nie powinna przekraczać 50 punktów bazowych. – Spodziewamy się, że cykl podwyżek może zakończyć się na pułapie około 7,5 proc. – prognozuje ekspert.

– Pierwszego cięcia stóp nie należy spodziewać się wcześniej niż w końcówce przyszłego roku. Nie ma też podstaw, by oczekiwać rychłego powrotu do ery bardzo taniego pieniądza. Oznacza to, że wysokie raty kredytów przez wiele kwartałów obciążać będą nasze budżety domowe – prognozuje Sawicki.

Kiedy cykl podnoszenia stóp procentowych się zakończy? Prezes NBP przyznał podczas czerwcowej konferencji prasowej, że "nie może odpowiedzieć" ale "na pewno jesteśmy bliżej końca niż początku".

– Zbliżamy się do zakończenia cyklu podwyżek stóp procentowych. Spodziewamy się, że w lecie inflacja się ustabilizuje i zacznie spadać, wolno – mówił. – Przy utrzymaniu Tarcz Antyinflacyjnych spodziewamy się, że pod koniec przyszłego roku, w ostatnim kwartale sytuacja będzie opanowana – dodał.

– Kolejne miesiące sugerują, że inflacja będzie jeszcze nieznacznie rosnąć, ale po wakacjach będzie się stabilizować – prognozował ale jednocześnie przyznał, że w "warunkach wojennych jest wiele niepewności".

– Efekt jest bardzo silny, ponieważ jest połączony z działającą od kwietnia rekomendacją KNF, dotyczącą sposobu wyliczania zdolności kredytowej. Ktoś, kto w październiku 2021 r. mógł liczyć na 300 tys. zł kredytu przy okresie spłaty 25 lat, obecnie otrzyma już tylko ok. 175 tys. zł. Po majowej podwyżce stóp ta kwota jeszcze bardziej spadnie – do ok. 164 tys. zł – wyjaśnia Jarosław Sadowski, ekspert Expander.pl.

Ekspert tłumaczy również, że w przypadku kiedy "wnioskodawca posiada dzieci, to kwota będzie jeszcze niższa, ponieważ rekomendacja KNF spowodowała znaczący wzrost przyjmowanych przez banki kosztów utrzymania. Te koszty szczególnie mocno wzrosły dla rodzin z dziećmi."

– Przede wszystkim proponujemy zawsze znalezienie banku z niższą stałą marżą kredytową – wskazuje Bihun. – Obecnie znajduje się ona na dużo niższym poziomie względem jesieni zeszłego roku, co powoduje obniżenie łącznego oprocentowania nawet 0,5 p.p., dając na modelowym przykładzie 300 tys. zł oszczędność w wysokości comiesięcznej raty nawet do 106 zł – wylicza.

– W dłuższej perspektywie przekłada się to na spore oszczędności. Innym sposobem może być wydłużenie obecnego okresu kredytowania, np. z 20 lat do 30 lat, który doraźnie obniży wysokość raty kredytowej, jednakże powiększy łączne odsetki kredytowe – dodaje.

Kolejną możliwością jest skorzystanie z wakacji kredytowych, co w wielu przypadkach może być dobrym momentem na podreperowanie domowego budżetu. Do każdego przypadku należy podchodzić indywidualnie, a eksperci zawsze pozostają do dyspozycji kredytobiorców lub osób, które planują zaciągnięcie kredytu.

UOKiK udostępnił na swojej stronie specjalny kalkulator finansowy, dzięki któremu można sprawdzić, jak orientacyjnie będzie się kształtować rata kredytu, gdy zwiększy się jego oprocentowanie. Ponadto można obliczyć, czy w przypadku nadpłaty bardziej korzystne będzie zmniejszenie raty, czy skrócenie okresu kredytowania. Kalkulator znajduje na stronie finanse.uokik.gov.pl.

Rada Polityki Pieniężnej nieprzerwanie od października 2021 roku przeprowadza serię podwyżek stóp procentowych. Ich poziom na dzień 07.07.2022 roku kształtuje się następująco:

• stopa referencyjna - 6,50% w skali rocznej (poprzednio 6,00%),
• stopa lombardowa - 7,00% w skali rocznej (poprzednio 6,50%),
• stopa depozytowa - 6,00% w skali rocznej (poprzednio 5,50%),
• stopa redyskonta weksli - 6,55% w skali rocznej (poprzednio 6,05%),
• stopa dyskontowa weksli - 6,60% w skali rocznej (poprzednio 6,10%)