Wszystkiemu winne są bakterie

W zdrowej jamie ustnej jest pełna równowaga między jej środowiskiem a owymi mikroorganizmami.
- Oznacza to, że nawet mikroorganizmy potencjalnie chorobotwórcze, takie jak paciorkowce płytki nazębnej, krętki i promieniowce czy też drożdżakopodobne grzyby z rodzaju Candida, nie uszkadzają struktur jamy ustnej i zębów. Ich nadmiernemu rozwojowi przeciwdziałają bowiem m.in. ciągły przepływ śliny i płynu dziąsłowego, stałe złuszczanie się nabłonków i prawidłowa higiena - wyjaśnia dr n. med. Helena Deszczyńska z Zakładu Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej w Warszawie.

Do chorób jamy ustnej mogą się przyczyniać:
- rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych
- urazy mechaniczne i wszelkie wady zgryzu
- osadzanie się na zębach miękkich złogów bakteryjnych, określanych mianem płytki nazębnej
- choroby ogólnoustrojowe związane z zaburzeniami hormonalnymi, cukrzycą oraz schorzeniami układu krążenia i pokarmowego oraz alergie
- utrata części zębów, nieprawidłowe uzupełnienia
- jednostronne żucie gumy, mimowolne podświadome ruchy żuchwy i zgrzytanie zębami, przygryzanie warg.
Większość schorzeń jamy ustnej objawia się miejscowym stanem zapalnym, któremu towarzyszy obrzęk, przekrwienie i ból podrażnionych tkanek. Przy głębokim zapaleniu dziąseł może dojść do ich krwawienia, rozchwiania zębów oraz utworzenia ropni przyzębnych, wywołujących bardzo silny ból.

Choroby błony śluzowej jamy ustnej mogą być również wywołane wirusami. Jedną z nich są afty, które najczęściej występują na policzkach i dziąsłach, krawędzi języka i warg oraz na podniebieniu i tylnej ścianie gardła.
- Aftowe zapalenie jamy ustnej najczęściej pojawia się u dzieci, choć może wystąpić także u młodzieży i dorosłych - informuje dr Helena Deszczyńska. - Rozpoczyna się ono objawami ogólnymi, takimi jak: wysoka gorączka, ból głowy, bóle mięśniowe i ostry stan zapalny jamy ustnej. Po kilku godzinach lub nawet 2-3 dniach od wystąpienia pierwszych symptomów pojawiają się okrągłe lub owalne wykwity pokryte białawym, włóknistym nalotem, z tendencją do grupowania się i zlewania. Zmienione chorobowo tkanki są silnie obrzmiałe i przekrwione.

Aftom mogą towarzyszyć:
- ślinotok
- ból utrudniający jedzenie i mówienie
- przykry zapach z ust
- bolesność okolicznych węzłów chłonnych.

UWAGA! Na aftowe zapalenie jamy ustnej chorujemy tylko raz w życiu, trwale uodporniając się na tę chorobę.
Inną postacią tego schorzenia są natomiast afty nawracające, będące chorobą przewlekłą. W tym przypadku pojawia się bolesne owrzodzenie lub nadżerka, pokryte włóknistym nalotem silnie przylegającym do podłoża. Pierwsze symptomy, takie jak pieczenie czy też mrowienie, pojawiają się nawet na dwa dni przed wystąpieniem wykwitów. Zmienione chorobowo tkanki są silnie obrzmiałe, przekrwione oraz pokryte warstwą złuszczonego nabłonka.
Przyczyna aft nawracających nie została jeszcze do tej pory definitywnie wyjaśniona. Jeżeli chodzi o afty w ogóle, to, zdaniem lekarzy, w niektórych przypadkach przyczyniają się do ich występowania predyspozycje rodzinne lub nadmierne emocje i długotrwały stres.

W leczeniu chorób jamy ustnej jako leki zasadnicze stosuje się przede wszystkim zewnętrznie działające preparaty roślinne (więcej na ten temat w rubryce obok). Tylko w niektórych przypadkach, kiedy zmiany w obrębie jamy ustnej związane są ze schorzeniami całego organizmu, leki roślinne stosowane są jako pomocnicze lub wspomagające leczenie podstawowe.