Zabójca wzroku

W wyniku tej bardzo groźnej choroby dochodzi u człowieka do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Jaskra w pierwszym okresie rozwija się bezobjawowo. Powoli dochodzi do zanikania pola widzenia, aż nagle może się to zakończyć nieodwracalną utratą wzroku. Dzieje się tak wtedy, gdy schorzenie to nie jest leczone.
Z informacji podawanych przez Polskie Towarzystwo Profilaktyki Jaskry wynika, że schorzenie to jest główną przyczyną ślepoty w krajach rozwiniętych i wykryto je już u 67 milionów ludzi na całym świecie. W Polsce trzeba bić na alarm, gdyż podobno blisko 80 proc. chorych nawet nie wie, że ślepnie.

Jaskra nie została jeszcze do końca rozpoznana. Znane są już jednak przyczyny, które mogą do niej doprowadzić. Należą do nich:
- wiek około 40. roku życia
- dziedziczność
- niskie ciśnienie ogólne
- podwyższony poziom ciśnienia w oku
- zaburzenia gospodarki tłuszczowej; miażdżyca
- krótkowzroczność
- skłonność do migren
- stres.
- Jeżeli chodzi o podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, które jest jednym z czynników ryzyka, to nie podaje się obecnie uniwersalnej wartości granicznej, jak to miało miejsce kiedyś - mówi dr Ewa Kasprzyk-Michali z NZOZ Okulistyka-Emi w Strzelcach Op. - Nowoczesna okulistyka podchodzi do tego inaczej, gdyż każdy pacjent jest inny, więc każde oko powinno być traktowane indywidualnie. Ponadto przy stawianiu rozpoznania trzeba uwzględnić takie czynniki jak: ostrość wzroku do dali i bliży, obraz tarczy nerwu wzrokowego podczas badania dna oka, komputerowe pole widzenia. I to dopiero pozwoli odpowiedzieć, czy mamy do czynienia z jaskrą lub czy grozi ona badanemu.

Choroba może zaatakować każdego, bez względu na rasę i wiek. Wprawdzie większość chorych nie podejrzewa, że atakuje ona podstępnie ich wzrok, ale istnieją pewne symptomy, które mogą o tym świadczyć. Jeśli ktoś, chodząc po mieszkaniu, zaczyna się nagle obijać o przedmioty, źle schodzi po schodach, odczuwa okresowe bóle oczu, widzi koła tęczowe - to już niepokojące sygnały.
Jedynie u 5 procent chorych objawy są silne i zauważalne, a należą do nich: gwałtowne bóle głowy i oka, wymioty, łzawienie oczu, bardzo wysokie ciśnienie śródgałkowe.
Jeśli ktoś zauważy u siebie te objawy, powinien jak najszybciej zgłosić się do okulisty, do którego już nie potrzeba skierowania. A gdy dojdzie do rozpoznania jaskry, musi być natychmiast zastosowane specjalistyczne leczenie. W zależności od stopnia zaawansowania choroby, jaskrę leczy się farmakologicznie. Wykonuje się też zabiegi przy użyciu lasera, a czasem niezbędne okazuje się wykonanie operacji chirurgicznej.
Należy pamiętać, że jaskra nie jest wyleczalna, dlatego tak ważne jest jej jak najwcześniejsze rozpoznanie.
- Jeżeli u pacjenta nastąpi zanik włókien nerwowych, dojdzie do ubytków w gałce ocznej, to nie da się już tego cofnąć - podkreśla dr Ewa Kasprzyk-Michali. - Ubytki jaskrowe są niestety trwałe i nieodwracalne.
Najlepiej - jak radzi Polskie Towarzystwo Profilaktyki Jaskry - należy regularnie zgłaszać się do lekarza na badanie wzroku, a zwłaszcza dotyczy to osób, które ukończyły już 40. rok życia oraz mają lub miały kogoś w rodzinie cierpiącego na tę chorobę. Zatrzymanie jaskry zależy od jej najwcześniejszego rozpoznania. Liczy się pośpiech i rozsądek.

- Badania wykonywane w celu wykrycia jaskry są proste i nieinwazyjne - dodaje dr Michali. - Powinny się im poddawać szczególnie osoby, które mają duże wady wzroku i u których występuje ta choroba w rodzinie. Poza tym profilaktycznie powinien to robić każdy, bez względu na to, czy odczuwa dolegliwości czy nie. Jeśli w polu widzenia nie ma zmian, ciśnienie śródgałkowe nie jest wysokie i obraz dna oka nie sugeruje, że coś się może dziać, to można być spokojnym. Ale i w tym przypadku o systematycznej kontroli nie należy zapominać.
Sprawdź, czy ci grozi jaskra
- 20 pkt. Ktoś w Twojej rodzinie jest lub był chory na jaskrę.
- 15 pkt. Skończyłeś/aś 40 lat.
- 15 pkt. Masz niskie ciśnienie ogólne.
- 10 pkt. Masz zaburzenia gospodarki tłuszczowej.
- 5 pkt. Masz podwyższony poziom cukru we krwi.
- 5 pkt. Cierpisz na jakąkolwiek chorobę naczyniową.
- 10 pkt. Żyjesz w permanentnym stresie.
- 10 pkt. Miewasz częste bóle głowy.
- 10 pkt. Masz stale zimne ręce i stopy.
- 15 pkt. Jesteś krótkowidzem.
Oto wyniki:

- Duże ryzyko - jeżeli masz powyżej 50 punktów; natychmiast zgłoś się na konsultację do lekarza okulisty.
- Średnie ryzyko - jeśli masz od 35 do 50 punktów; przynajmniej raz w roku wykonaj badanie kontrolne dna oka.
- Małe ryzyko - jeśli masz poniżej 35 punktów; co dwa lata przeprowadzaj badania kontrolne dna oka, a po czterdziestce - raz w roku.
Źródło: Na podstawie materiałów Polskiego Towarzystwa Profilaktyki Jaskry, działającego przy Klinice Okulistycznej CMKP w Warszawie.