Jesteś w ciąży? Należy ci się opieka położnej

- W naszym regionie trwa wdrażanie programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Pani także bierze udział w pracach zespołu, zajmując się tematem przemocy prenatalnej. Kiedy mówimy o tym zjawisku?
- Mówiąc o przemocy prenatalnej, musimy zmienić sposób myślenia. Bo przemoc nie jest wyłącznie fizyczna. Jedną z najcięższych form przemocy jest zaniechanie, zaniedbanie, przemoc emocjonalna. Jeżeli nie jestem w stanie zrealizować najprostszych potrzeb, by jakaś osoba mogła się rozwijać, to jest także forma przemocy. Różne działania przyszłej mamy świadczą o przemocy prenatalnej: to m.in. palenie, picie w ciąży, bicie brzucha, ściskanie się. Paradoksalnie nie świadczą one często o chęci pozbycia się dziecka, ale o odreagowywaniu agresji, która może mieć wiele przyczyn - od ekonomicznych, przez zdrowotne po problemy w rodzinie. Wynikają one z braku poczucia bezpieczeństwa. Czasem spotykam się z kobietami, które dbają o ciążę, chodzą na badania, ale mówią: ten brzuch, to, ten embrion. Robią wszystko, by pomniejszyć znaczenie dziecka. To też przemoc prenatalna. Takich kobiet nie należy potępiać, ale im pomóc. I na pewno sprawy nie bagatelizować. Bo dzieciobójstwo to najczęściej nic innego jak ciąg dalszy przemocy prenatalnej, której nikt wcześniej nie zdiagnozował.

- Jak więc można pomóc takim kobietom i ich dzieciom?
- Na tym właśnie polega rola położnej, która powinna zaopiekować się ciężarną odpowiednio wcześnie, a nie dopiero, gdy zbliża się poród. U nas w ośrodku mamy rozpisany program 40 spotkań edukacyjnych. Musimy w tym czasie czuwać nad stanem zdrowia ciężarnej i dziecka, ale też ocenić wiele innych kwestii: zagrożenia środowiskowe, wydolność opiekuńczą, strukturę rodziny, sytuację materialną. Będąc w tak częstym kontakcie z ciężarną, jesteśmy w stanie w bezpiecznym momencie zdiagnozować ewentualne problemy mogące wpływać na pojawienie się przemocy prenatalnej, objawiającej się najczęściej brakiem więzi matki z dzieckiem. Nie po to, by przysparzać jej problemów, ale po to, by w porę pomóc je rozwiązać. Dzięki systemowym działaniom wielu instytucji, które świetnie współpracują w naszym regionie, jesteśmy w stanie zorganizować pomoc finansową, zdrowotną, psychiczną, skutkującą zwiększeniem poczucia bezpieczeństwa, przeciwdziałającą przemocy w rodzinie, itp.

- W teorii pomysł świetny. Problem w tym, że niewiele kobiet jest jednak objętych opieką położnych jeszcze w trakcie ciąży.
- To wielka bolączka systemu, który nie jest realizowany. Prawo gwarantuje każdej przyszłej mamie bezpłatne spotkania z położną od 21. tygodnia ciąży raz w tygodniu i dwa razy w tygodniu, gdy minie 31. tydzień ciąży. Ale przyszłe mamy po prostu o tym nie wiedzą.

- Kto je powinien więc informować, jakie mają prawa?
- Osoby, które prowadzą ciążę, czyli w 99,9 proc. lekarze ginekolodzy. To jest ich obowiązek zapisany w standardzie opieki okołoporodowej, którego, niestety, większość nie realizuje. Wśród przyszłych mam, które trafiają do Zdrowej Rodziny jest zaledwie kilka procent tych, które dowiedziały się o swoich prawach od lekarza. Reszta po prostu sama gdzieś to doczytała, usłyszała od koleżanki, znalazła informację w internecie. Ale wiele jest kobiet, które położną zobaczą dopiero na wizycie patronażowej po porodzie w domu, bo nikt im nie powiedział, że już w ciąży przysługiwała im za darmo kompleksowa opieka. Musimy zrobić wszystko, by ten system zmienić, by każda kobieta dowiadywała się o swoich prawach już w gabinecie lekarskim.

- Jak to zrobić, skoro odpowiednie zapisy istnieją, ale nie są realizowane?
- Jedynym sposobem jest zmiana sposobu myślenia społeczeństwa. Trzeba wprowadzić modę na pozytywny poród i rodzicielstwo. To ważne również z demograficznego punktu widzenia, bo naszą bolączką jest przecież coraz mniejsza liczba urodzeń. Temu, a także m.in. informowaniu o prawach ciężarnych, ma służyć - zainaugurowana w Opolu - ogólnopolska kampania "Po prostu położna", której twarzą jest znana modelka Agnieszka Maciąg.

- Brak informacji o prawach ciężarnych to nie jedyne słabe strony systemu opieki okołoporodowej. Wypunktowała ich Pani więcej.
- Jest jeszcze wiele rzeczy do zrobienia. Nie ma w regionie wypracowanego systemu wsparcia po stracie dziecka lub po urodzeniu dziecka z ciężkimi wadami. W szpitalu opieka medyczna jest świetna, ale co potem, po wyjściu do domu? Tu także konieczne jest systemowe zapewnienie opieki położnej oraz opieki psychologicznej. Druga sprawa - opieka nad wcześniakami. W szpitalu, a potem w przychodniach specjalistycznych jest zapewniona i to na bardzo dobrym poziomie. Ale co w domu, co, gdy rodzicom potrzebne jest wsparcie psychologiczne i emocjonalne w codziennej opiece nad dzieckiem specjalnej troski i codzienną gonitwą od specjalisty do specjalisty? Kolejna sprawa - nie mamy wypracowanego odpowiedniego programu wspierania karmienia piersią, promocji alternatywnych metod karmienia, które wpłyną na poprawę laktacji. Luk w systemie rzeczywiście jest więcej. To chociażby brak rozwiązań dotyczących stymulacji dzieci po cięciach cesarskich czy rehabilitacji blizny po CC lub po nacięciu krocza. Przed nami jeszcze dużo pracy.