Monitoruj rozwój swojego dziecka

Do oceny rozwoju psychoruchowego dzieci stosowanych jest wiele metod, zarówno te najnowsze, jak i te stosowane od lat, polskie i międzynarodowe. Metody te wykorzystywane są w ramach realizowanego w Klinicznym Centrum Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii w Opolu projektu pn. „Koordynowanie i kompleksowe wsparcie rodziny w zakresie poradnictwa specjalistycznego, profilaktyki, diagnostyki i niwelowania nieprawidłowości w rozwoju dzieci do lat 2 – edycja 2” dofinansowanego z UE.

Zastosowanie tych metod pozwala na kompleksową ocenę różnych obszarów rozwojowych dziecka – mówią Wiktoria Kubiec i Joanna Wawrzyniak, psycholożki z Klinicznego Centrum. – Dzięki nim jesteśmy w stanie ocenić poziom sprawności manualnej maluszka, jego umiejętności, rozwój społeczno-emocjonalny czy ewentualne deficyty – dodają.

Kolejność wykorzystania poszczególnych metod diagnostycznych „narzuca” wiek małych pacjentów. Pierwszą z nich, stosowaną do badania najmłodszych dzieci, jest Skala Brazeltona. Badanie to wykonywane jest u noworodków i niemowląt do 2 miesiąca życia. Ma formę testu, w którym dzieci poddawane są różnego rodzaju bodźcom, np. dźwiękowym czy wzrokowym. Pozwala określić potencjał i umiejętności dziecka na wczesnym etapie jego rozwoju, co sprzyja np. wspieraniu komunikacji między dzieckiem a rodzicem, lepszemu rozumieniu dziecka.

Kolejną metodą badania malucha jest Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa. Bada rozwój dziecka globalnie. – Z jej wykorzystaniem oceniamy rozwój motoryki, czyli wszystkich pozycji: leżenia, siadania, raczkowania, chodzenia, ruchów precyzyjnych, sprawności manualnej dłoni – wymienia Joanna Wawrzyniak. – Oceniamy też funkcjonowanie poznawcze, czyli zdolność do postrzegania świata i zależności w tym świecie, komunikację, rozumienie, produkcję mowy, funkcjonowanie społeczne, emocjonalne i samodzielność. To są generalnie te obszary rozwoju, które możemy obserwować z użyciem większości dostępnych i wypracowanych skal – dodaje psycholożka.

Karta Oceny Rozwoju Psychoruchowego - czyli KORP, to polskie narzędzie diagnostyczne, które pozwala w kompleksowy sposób ocenić rozwój dziecka już od pierwszego miesiąca, podobnie jak metoda MFDR (diagnostyki monachijskiej). Może je wykonać psycholog lub pedagog. Pozwala obserwować rozwój dziecka we wszystkich ważnych obszarach, które przekładają się na sprawne i adaptacyjne funkcjonowanie w świecie i w relacjach z innymi ludźmi.

– Tutaj również oceniamy obszar motoryki dużej i motoryki małej, czyli wszystkie te umiejętności związane z przemieszczaniem się: siadanie, raczkowanie, wstawanie i chodzenie, ale również motorykę małą, czyli manipulowanie drobnymi przedmiotami, używanie zabawek, wykorzystywanie przedmiotów użytkowych dnia codziennego, takich jak kubek, łyżeczka – tłumaczy Wiktoria Kubiec.

– Ponadto oceniamy obszar funkcjonowania poznawczego, czyli to, jak dziecko radzi sobie z zadaniami, które prezentuje mu dorosły. Są to zadania dostosowane do wieku, a skala dostosowana jest nie tylko do badania dzieci do lat 2. Ma również normy dla dzieci starszych. Dzięki temu pacjent, u którego oceniamy lub diagnozujemy pewne nieprawidłowości rozwojowe, jeśli będzie potrzebował ponownej oceny za jakiś czas, to trafi pod opiekę specjalisty, który korzysta z podobnej skali. To zapewni zachowanie płynności diagnostycznej – dodaje psycholożka.

Największą perełką wśród metod diagnostycznych stosowanych dzięki projektowi unijnemu w Klinicznym Centrum Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii w Opolu jest Skala Bayley’a w wersji czwartej. – To metoda, która w tej chwili jest dostępna tylko w kilku miejscach w Polsce. Z naszych informacji wynika, że wersji czwartej, czyli najnowszej, tylko u nas. A w województwie opolskim jesteśmy jedyni jeśli chodzi o wykorzystanie tej metody – cieszy się Joanna Wawrzyniak. – To złoty standard postępowania diagnostycznego w ocenie rozwoju małych dzieci na świecie – puentuje psycholożka.

Na czym polega?

Skala Bayley’a wersji czwartej została sprowadzona ze Stanów Zjednoczonych i ma kilka części. Oparta jest o standard międzynarodowy. – Prowadząc badanie z jej użyciem wykorzystujemy zabawki, które zna doskonale wiele dzieci – opowiadają psycholożki.

– Są to kaczuszki, grzechotki czy chociażby klocki. Tu również oceniamy rozwój ruchowy dziecka. Oceniamy też rozwój w zakresie komunikacji z otoczeniem. Przyglądamy się temu, jak dziecko rozumie komunikaty, które kierują do niego dorośli, jak rozumie kontekst sytuacyjny i jak na niego reaguje. Oceniamy ilość słów, które wypowiada i adekwatność tej komunikacji do sytuacji. Dodatkowo oceniamy też kompetencje w sferze poznawczej, czyli w zakresie rozumienia przestrzeni, świata i sytuacji, w której dziecko się znajduje, rozwiązywania zadań, które wymagają wejścia w interakcję, w relację z diagnostą – wymieniają psycholożki.

Badanie odbywa się na kolanach rodzica, dzięki czemu dziecko czuje się bardzo bezpiecznie. Ostatnią częścią badania jest ocena zachowania w perspektywie zachowań adaptacyjnych, czyli takich, które pozwalają maluchowi dostosować się do zmieniającego się środowiska, pomóc w regulacji emocji, w radzeniu sobie ze stresem i z wyzwaniami dnia codziennego.

– Wszystkie te skale, które wykorzystujemy, polegają przede wszystkim na zabawie, którą kieruje diagnosta. Stwarza on określone wyzwania, buduje określone sytuacje i dzięki nim ma możliwość obserwowania funkcjonowania dziecka w różnym kontekście, czy to relacji z rodzicem, czy z diagnostą, czy w zabawie samodzielnej z użyciem określonych zabawek – wyjaśnia Wiktoria Kubiec. – Każda z tych skal ma swój schemat i osobny zestaw wystandaryzowanych zabawek, co daje takie same lub bardzo zbliżone warunki badania. Wyniki, które uzyskujemy, często są podstawą do planowania wsparcia – dodaje psycholożka.

Jeśli badający wychwyci coś niepokojącego, może skierować dziecko np. do fizjoterapeuty, pod opiekę neurologopedy, czy wesprzeć psychologicznie rodzica.

W ramach projektu „Koordynowanie i kompleksowe wsparcie rodziny w zakresie poradnictwa specjalistycznego, profilaktyki, diagnostyki i niwelowania nieprawidłowości w rozwoju dzieci do lat 2 – edycja 2” badane są wszystkie dzieci, których rodzice są mieszkańcami województwa opolskiego.

Do tej pory w ramach projektu wykonano już ponad tysiąc badań metodą monachijską, 920 badań z wykorzystaniem kamieni milowych, ponad 300 badań z użyciem Karty Oceny Rozwoju Psychoruchowego i 490 badań Skalą Bayley’a IV – czyli niemal wszystkie zaplanowane.

Druga edycja projektu właśnie dobiega końca. – Mamy nadzieję, że wkrótce ruszy trzecia – mówią ekspertki z Klinicznego Centrum Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii w Opolu.

- Projekt, który realizujemy, jest unikatowy w skali kraju i bardzo ważny dla rodzin zarówno oczekujących na dziecko, jak i rodziców dzieci do lat 2, gdyż stwarza możliwość skorzystania z badań, które nie są dostępne w ramach powszechnej opieki zdrowotnej - mówi Małgorzata Sobel, Dyrektor Klinicznego Centrum Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii w Opolu.

- Ogromną wartością projektu jest również to, że wszystkie umiejętności i kompetencje, które nabyliśmy w czasie jego realizacji, zostają z nami. A to z pewnością przekłada się na jakość świadczonych usług. – dodaje Dyrektor Klinicznego Centrum.

Wszystkie konsultacje i badania wykonywane w ramach projektu są bezpłatne i nie wymagają skierowania. Projekt jest skierowany do mieszkańców województwa opolskiego.

Artykuł został zrealizowany w ramach projektu pn. „Koordynowanie i kompleksowe wsparcie rodziny w zakresie poradnictwa specjalistycznego, profilaktyki, diagnostyki i niwelowania nieprawidłowości w rozwoju dzieci do lat 2 – edycja 2”.

Projekt jest realizowany przez Kliniczne Centrum Ginekologii, Położnictwa i Neonatologii w Opolu w ramach działania 8.1. Dostęp do wysokiej jakości usług zdrowotnych i społecznych w zakresie opieki nad matką i dzieckiem w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014–2020 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.