Poradnik nto. Jak odzyskać wyrównanie za zaniżone chorobowe

Przez wiele lat (od 1999 roku, odkąd obowiązuje Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa) pracodawcy i ZUS błędnie obliczali zasiłki chorobowe.

Brali pod uwagę tylko gołą pensję, nie uwzględniając premii i nagród. Okazało się, że robili to bezprawnie. Te praktyki ukrócił Trybunał Konstytucyjny, który 24 czerwca 2008 orzekł, że przy obliczaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych należy uwzględniać wszystkie składniki wynagrodzenia, od których jest odprowadzana składka na ubezpieczenie chorobowe, a które nie są pracownikowi wypłacane, gdy pobiera zasiłek.

Orzeczenie TK weszło w życie 7 lipca 2008 roku. Od tego czasu nie powinniśmy już być stratni z powodu choroby, macierzyństwa czy opieki nad dzieckiem - firmy i ZUS wyliczają świadczenie wg nowych zasad.

Ale co z pieniędzmi, które straciliśmy? Jeszcze można je odzyskać, ale trzeba się spieszyć, bo roszczenia przedawniają się po trzech latach. Firmy nie nagłaśniały sprawy (choć były takie, które automatycznie przeliczyły wstecz zasiłki swoich pracowników i pieniądze zwróciły), bo prawo im tego nie nakazuje. To w naszym interesie jest upomnieć się o swoje należności.

Komu należy się wyrównanie

Uwaga!

Jeśli byłeś na urlopie zdrowotnym, to wyrównanie nie przysługuje, bo to świadczenie nie jest wyliczane z pensji.

Wyrównanie za zaniżony zasiłek należy się tym ubezpieczonym, którzy byli na zwolnieniu lekarskim - z powodu choroby swojej lub dzieci - albo na urlopie macierzyńskim między listopadem 2006 a lipcem 2008 roku. Chodzi przy tym o osoby, które oprócz pensji podstawowej dostają także dodatki, np. premie uznaniowe lub nagrody - od których potrącana jest składka na ubezpieczenie chorobowe. Rzecz dotyczy jednak tylko tych pracowników, którzy wcześniej nie występowali do ZUS, pracodawcy lub sądu o podwyższenie zasiłku.

Zwrot należy się za zasiłki: macierzyński, chorobowy, opiekuńczy (w przypadku choroby dziecka lub gdy dziecko zdrowe było pozbawione opieki np. z powodu zamkniętego żłobka albo przedszkola), świadczenie rehabilitacyjne oraz zasiłek wyrównawczy.

Kiedy zasiłek był zaniżony

Pan Kowalski zarabia miesięcznie 4000 zł brutto. Oprócz tego dostaje miesięczną premię w wysokości 1000 zł, od której oczywiście odprowadzane są składki na ubezpieczenie chorobowe. Kiedy był na zwolnieniu lekarskim, premii rzecz jasna nie dostawał. Regulamin wynagradzania w firmie Kowalskiego nic jednak nie mówił, że pracownik nie ma prawa do tego składnika wynagrodzenia w trakcie pobierania zasiłku chorobowego.

W konsekwecji składnika tego nie uwzględniano przy obliczaniu zasiłku. Efekt był taki, że Kowalski płacił wysokie składki na chorobowe, bo od obu składników wynagrodzenia, ale dostawał niski zasiłek, bo wyliczony tylko na podstawie pensji zasadniczej.

I to właśnie Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją, bo nie może być tak, że wysokość zasiłku zależy od widzimisię pracodawcy.

W tym przypadku, gdy Kowalskiemu przytrafiła się choroba, która trwała cały miesiąc, otrzymywał on tylko 2601 zł, a powinien 3251 zł. Jest o co walczyć.

Jak oblicza się zasiłek chorobowy

Ważne

Pracodawca nie robi nam łaski - musi wypłacić wyrównanie. Jeśli nie zechce tego zrobić, pozostaje nam zwrócić się do sądu pracy.

Podstawą do obliczenia zasiłku jest średnie miesięczne wynagrodzenie (a więc przychód pomniejszony o potrącone przez pracodawcę składki na ubezpieczenie społeczne) z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym zachorowaliśmy (albo za pełne miesiące zatrudnienia, jeżeli choroba przytrafiła nam się przed upływem roku pracy). Jeśli chorujemy w domu, to dostajemy 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku, tyle samo dostajemy w przypadku zasiłku opiekuńczego. Kiedy musimy położyć się do szpitala, dostajemy 70 proc.

Zasiłek choroby w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru przysługuje, gdy:

przyczyną niezdolności do pracy jest choroba zawodowa, wypadek przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy
niezdolność do pracy przypada w czasie ciąży
niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo wskutek poddania się tym zabiegom

Również podstawą zasiłku macierzyńskiego jest 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ostatnie 12 miesięcy pracy.

Jak odzyskać pieniądze

Aby otrzymać wyrównanie za bezprawnie obniżony zasiłek chorobowy lub macierzyński, należy złożyć stosowny wniosek. Jeśli pracujemy w firmie, która zatrudnia ponad 20 osób, idziemy z tym do pracodawcy - w praktyce najczęściej oznacza to kadrową. Jeśli w naszej firmie pracuje mniej niż 20 osób, to wniosek można złożyć w ZUS lub u pracodawcy, a ten prześle wniosek do ZUS.
Do ZUS zwracamy się też wtedy, gdy domagamy się wyrównania za zasiłek macierzyński lub zasiłek choroby po 33. dniu choroby. Za pierwsze 33 dni choroby zwolnienia upominamy się u pracodawcy, bo to on jest w tym przypadku płatnikiem.

Żeby ustalić podstawę wymiaru zasiłku, przysługującego nam przed dniem ogłoszenia wyroku TK, pracodawca powinien ponownie wystawić zaświadczenie na formularzu ZUS Z-3, w którym poda składniki wynagrodzenia, do których pracownik nie zachowywał prawa w okresie pobierania zasiłku.
Nieważne, czy w okresie od listopada 2006 do lipca 2008 roku chorowaliśmy raz czy kilka razy - wystarczy złożyć jeden wniosek.

Prawo do ubiegania się o wypłatę wyrównania przysługuje nam także wówczas, gdy zmieniliśmy pracę - zwracamy się z tym do byłego już pracodawcy.

Trzeba się spieszyć

Ważne

Wszystkie osoby, którym w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego płatnik zasiłku ustali podstawę wymiaru świadczeń faktycznie przysługujących przed dniem ogłoszenia wyroku, wypłatę wyrównania zasiłku otrzymają wraz z odsetkami.

Roszczenia przedawniają się po trzech latach, a więc czasu na odzyskanie pieniędzy zostaje coraz mniej. Liczy się każdy dzień. Z chwilą ogłoszenia wyroku TK można było upominać się o niedopłaty jeszcze z czerwca 2005 roku. Kto tego nie zrobił, ten stracił.

Jeśli ktoś złoży wniosek o wyrównanie zasiłku dziś, 6 listopada, a jego niedopłacone chorowanie zakończyło się przed 6 listopada 2006 roku, to już nie dostanie zwrotu pieniędzy. Wyrównania należeć się będą natomiast za późniejsze L-4, bo przeliczeniu podlegają zasiłki za okres trzech lat, liczony od daty wystąpienia z wnioskiem w tej sprawie. Jeśli ktoś złoży wniosek np. 15 listopada, to do przeliczenia będą zasiłki w okresie od 15 listopada 2006 roku.

Przykład: Pani Kowalska była na zwolnieniu lekarskim od 14 do 24 października 2006 roku (grypa) oraz od 3 do 21 listopada 2006 roku (zwichnięty nadgarstek). Z wnioskiem o ponowne ustalenie wymiaru zasiłku chorobowego w związku z wyrokiem TK wystąpiła dziś, 6 listopada. Trzyletni okres (liczony od daty wystąpienia z wnioskiem) obejmuje czas od 6 listopada 2006 roku. "Za grypę" nie dostanie już ani grosza, bo minęły trzy lata. "Za nadgarstek" natomiast należy się jej pełne wyrównanie, bo choć na zwolnieniu była od 3 listopada, to jednak liczy się nieprzerwany okres pobierania zasiłku.

Od 7 lipca 2008 roku wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy czy zasiłek macierzyński liczone jest już według nowych zasad. A co, jeśli 7 lipca 2008 roku nasze zwolnienie już trwało? W tym przypadku również należało ponownie ustalić podstawę wymiaru zasiłku, przysługującego za cały nieprzerwany czas jego pobierania, a więc wyrównanie należało się także za tę część, która przypadała przed 7 lipca. Ubezpieczony nie musiał o to występować z wnioskiem, ale warto sprawdzić, czy nasz pracodawca o tym wiedział i wypłacił nam należne pieniądze.