Trznadel to mieszkaniec wsi i przedmieść. Łatwo go wypatrzyć, a jego śpiew zwiastuje wiosnę. Zobacz, jak wygląda ten ptak i jak żyje

Trznadel to ptak nieduży ptak. Długość jego ciała to 16-17 cm, jest więc nieco większy od wróbla, ale smuklejszy od niego, ma też dłuższy ogon.

Pełna nazwa tego ptaka to trznadel żółtobrzuch (Emberiza citrinella) i dobrze oddaje jedną z najważniejszych cech wyglądu tych ptaków. Z tym że żółta barwa jest szczególnie wyraźna u samców w szacie godowej, a poza brzuchem i piersią obejmuje też głowę. Na głowie dodatkowo występują ciemniejsze pręgi na policzkach i wierzchu głowy, a na piersi pojawia się kasztanowy pas z ciemniejszym kreskowaniem. Skrzydła są pokryte wyraźnym wzorem, złożonym z zielonkawych, brązowych i niemal czarnych piór. Do charakterystycznych cech trznadla zalicza się też rdzawobrązowy kuper (czyli „końcówka grzbietu”, nad ogonem).

Samiczki, a także samce poza sezonem godowym nie mają intensywnych barw. Są szarooliwkowe, z dodatkiem brązu i mają kreskowanie widoczne na spodzie ciała i głowie. Żółte piersi, podobnie jak trznadle, mają też czyże, jednak te ptaki mają zupełnie inaczej ubarwione skrzydła. Zobacz, jak wyglądają czyże i jak żyją te ptaki.

Trznadle w Polsce są w większości osiadłe i zimują w pobliżu swoich rewirów. Na zimę często gromadzą się w spore stada i wspólnie poszukują pożywienia. Chętnie odwiedzają karmniki, a docenią w nich wszelkie nasiona.
Część trznadli jednak może przenosić się w cieplejsze regiony, choć dotyczy to przede wszystkim ptaków, żyjących dalej na północ i wschód Europy.

Dorosłe ptaki zjadają przede wszystkim nasiona roślin, znajdowane na ziemi. Kiedyś na wsiach chętnie korzystały z ziaren wysypywanych na podwórzach dla ptaków domowych, nie gardziły też resztami owsa „przerobionymi” przez konie, więc często można było je spotkać na drogach. Obecnie również bywają przy drogach, ale zjadają nasiona roślin porastających pobocza. Trznadle chętnie też odwiedzają pola po żniwach, poszukując opadłych ziaren zbóż (nie wydziobują ich z kłosów i nie są szkodnikami upraw).

Inny jadłospis mają pisklęta trznadli, które są karmione owadami, pajęczakami i innym drobnym mięsnym pokarmem. A ponieważ te ptaki mają 2-3 lęgi w roku, oczyszczają okolice z różnych szkodników.
Te ptaki dość długo żerują, nawet o zmierzchu. Warto zostawiać dla nich nieskoszone rośliny z nasionami, ważne jest także, by nie stosować środków chwasto- i owadobójczych.

Polecamy: Kosy to ptaki, które spotkasz w ogrodzie. Zobacz, jak wyglądają, posłuchaj, jak pięknie śpiewają i sprawdź, jak żyją

Trznadle mają bardzo przyjemny głos i ładnie śpiewają. Portal stowarzyszenia Jestem na pTAK! określa je nawet jako „kanarki naszych pól”. Jest też teoria, że to śpiew trznadla zainspirował początek V symfonii Beethovena (według innych ptakiem, który dał początek jednemu z najbardziej znanych fragmentów muzyki, był ortolan) i prawdopodobnie nie jest to jedyny utwór w jego dorobku, inspirowany głosem tych ptaków.

Faktem jest, że trznadle są jednymi z najwcześniej śpiewających ptaków, a można usłyszeć je już w lutym i przyjęło się uważać je za zwiastun wiosny. W dodatku te ptaki śpiewają wyjątkowo długo, bo jeszcze późnym latem, od wczesnego ranka do wieczora.

Trznadle to dość liczne ptaki. Jak podaje portal stowarzyszenia Jestem na pTAK!, liczba par lęgowych w Polsce jest oceniana na 4 450 000. Widoczna jest jednak tendencja spadkowa. Obecnie daje to trznadlom 5. miejsce pod względem liczebności wśród polskich ptaków. Jednak trzeba wiedzieć, że trznadle są pod ochroną.

Polecamy: Tych ptaków jest w Polsce najwięcej, a jednak rzadko je rozpoznajemy. Poznaj zięby

Trznadle dość łatwo wypatrzeć, bo nie dość, że lubią otwarte tereny, to są mało płochliwe. Najchętniej zamieszkują wsie, pola, łąki, obrzeża lasów, różne zarośla, ale mogą też być zielone przedmieścia i obrzeża miast, ogrody i parki. Gniazda zakładają nisko nad ziemią. Podobnie jak makolągwy wybierają słoneczne miejsca, ale ukryte wśród roślinności, pod jakąś maskującą gałęzią krzewu itp.

Budową gniazda i wysiadywaniem jaj zajmuje się głównie samica, ale pisklęta karmią oboje rodzice. Po ptakach przylatujących do gniazda z jakimś owadem w dziobie najłatwiej odkryć lokalizację trznadlowego „domu”, bo trudno go zauważyć. Nie niepokójmy jednak ptaków, uważajmy też na gniazda w czasie różnych prac ogrodowych czy polowych. Młode spędzają w gniazdach około dwóch tygodni, a potem jeszcze przez jakiś czas pozostają pod opieką rodziców. W jednym lęgu bywa 5 piskląt, jednak dorosłości dożywa około połowa ptaków.

Wybrane źródła
Jestem na pTAK!
Kruszewicz, A., Ptaki Polski od A do Ż, Warszawa 2010
Ptaki Krajobrazu Rolniczego
ptakipolski.pl