Automatyczna skrzynia biegów. Oznaczenia, budowa, zalety i wady. Jak jeździć samochodem z automatem

Automatyczna skrzynia biegów to wielka wygoda, zwłaszcza w ruchu miejskim i w korkach, kiedy co chwila trzeba się zatrzymywać i ponownie ruszać.

Nie musimy wówczas, co chwilę, wciskać pedału sprzęgła i "wachlować" lewarkiem.

Automatyczne skrzynie biegów, w zależności od marek samochodów, w których pracują, posiadają kilka trybów, których oznaczenia można znaleźć przy lewarku lub specjalnym pokrętle służącym do ich zmiany.

Jakie oznaczenia automatycznej skrzyni biegów znajdziemy w samochodach?

• N – neutral. To oznaczenie jest tak zwanym luzem. W tej pozycji automatyczna skrzynia biegów nie przenosi napędu na koła, można więc samochód przepchać lub w ostateczności wziąć na hol.
• P - oznacza parking, czyli pozycję, w której uruchamiamy silnik samochodu z automatyczną skrzynią biegów oraz go wyłączamy. Przy tej drugiej czynności automatycznie uruchamia się mechaniczna blokada kół, zapobiegająca niekontrolowanemu stoczeniu się pojazdu.
• D – drive. Oznacza w automatycznej skrzyni biegów pozycję jazdy do przodu.
• R – reserve. Oznacza w automatycznej skrzyni biegów pozycję do jazdy w tył.
• S – sport. Oznacza w automatycznej skrzyni biegów pozycję do jazdy sportowej.
• Shift Lock. Oznacza w automatycznej skrzyni biegów przełożenie dźwigni w warunkach serwisowych stosowane w przypadku awarii stacyjki lub hamulca głównego.
• W lub symbol śnieżynki. Oznacza w automatycznej skrzyni biegów tryb zimowy zapewniający bezpieczniejszą jazdę, kiedy na drogach jest ślisko.
• 1 - to tryb blokady pierwszego biegu przydatny, np. przy wyjeżdżaniu z grząskiego terenu samochodem z automatyczną skrzynią biegów.
• 2 - to tryb zarezerwowany dla 1. i 2. biegu. Przydatny podczas podjazdów czy jazdy z przyczepą samochodem z automatyczną skrzynią biegów.
• 3 - to tryb automatyczny działający do 3 biegu w samochodzie z automatyczną skrzynią biegów.
• + / – lub M. To tryb pozwalający na manualną zmianę biegów w samochodzie z automatyczną skrzynią biegów.

Jazda samochodem z automatyczną skrzynią biegów jest bajecznie prosta, a do tego bardzo komfortowa. Trzeba jednak pamiętać o kilku szczegółach.

Aby włączyć silnik w pojeździe z automatyczną skrzynią biegów musimy wcisnąć pedał hamulca, a dopiero potem przekręcić kluczyk w stacyjce lub przycisnąć przycisk „start”.

Następnie przełączamy lewarek lub pokrętło na tryb D, zdejmujemy nogę z hamulca i możemy jechać do przodu.

Pamiętajmy! Zmiana trybów jazdy z przodu (D) do tyłu (R) i na odwrót, powinna odbywać się tylko i wyłącznie, kiedy samochód z automatyczna skrzynią biegów stoi. Jeśli chcemy zaparkować i wcisnąć tryb „P”, robimy to również przy całkowicie zatrzymanym aucie, z wciśniętym pedałem hamulca.

Jak jeździć z automatyczną skrzynią biegów? Fachowcy radzą, by podczas postoju samochodu z automatem, na przykład na czerwonym świetle, nie wciskać trybu „P” lub „N”.

Po pierwsze - zbyt częste zmienianie trybów prowadzi do szybszego zużycia tarczek sprzęgłowych. Po drugie, kiedy podczas postoju włączony jest tryb „P” i w nasz tył wjedzie inny pojazd, oprócz rozbitego kufra, uszkodzona zostanie również automatyczna skrzynia biegów. Ponadto w tym trybie pracy „N” ciśnienie oleju jest bardzo niskie, co obniża efektywność smarowania mechanizmów i niekorzystnie wpływa na automatyczną przekładnię.

Samochody z automatyczną skrzynia biegów mają też możliwość manualnego zmieniania przełożeń. Większość nowoczesnych automatycznych przekładni pozwala na wybór przełożenia w tzw. trybie sekwencyjnym, co daje możliwość zmiany biegów manualnie.

Ważne jest to na przykład podczas zjazdów ze stromych wzniesień, kiedy potrzebne jest hamowanie silnikiem. Jadąc bowiem na trybie „D”, samochód z automatem będzie nam przyspieszał, a zbyt częste i intensywne używanie hamulców, może doprowadzić do ich przegrzania a w konsekwencji do awarii.

W starszych skrzyniach automatycznych niemających możliwości ręcznej zmiany przełożeń, mamy do wyboru programy (najczęściej) 3,2,1. Oznaczają one to, że automatyczna skrzynia nie zmieni biegu powyżej przełożenia odpowiadającego danej cyfrze przy wybieraku.

Automatyczne skrzynie biegów wymagają regularnych wymian oleju (w zależności od marki, co 60 - 100 tys. km) nawet wtedy, gdy producent twierdzi, że nie jest to konieczne.

Wymianę oleju, obsługę i naprawy automatycznych skrzyń biegów lepiej zlecać wyspecjalizowanym warsztatom o ugruntowanej renomie. Jeśli nie będziemy wymieniać oleju, po jakimś czasie kierowca zacznie odczuwać przy zmianie przełożeń szarpanie.

Warto od czasu do czasu skontrolować stan oleju w automacie, jego zbyt niski poziom może spowodować uszkodzenie automatycznej skrzyni. Wycieki ze skrzyni nie są rzadkością a ich przyczyną bywają m.in. uszkodzone uszczelniacze.

Zapach spalenizny dochodzący od automatycznej skrzyni biegów może być wywołany przegrzaniem oleju przekładniowego.

Najczęstszymi usterkami automatycznych skrzyń biegów są te wynikające z awarii elektronicznych elementów sterujących oraz hydraulicznych.

Jeśli samochód wyposażony w automatyczną skrzynię biegów ulegnie awarii, najlepiej go nie holować, tylko załadować na lawetę.

W skrzyniach automatycznych problemem może być usterka związana z zerwaniem taśmy odpowiedzialnej za bieg wsteczny i dochodzi wówczas do utraty biegu wstecznego.

Budowa automatycznej skrzyni biegów opiera się na kilku najważniejszych elementach. Podstawowym rodzajem używanego w automatycznych skrzyniach biegów sprzęgła jest trójelementowy konwerter momentu obrotowego lub prostsze sprzęgło hydrokinetyczne, ewentualnie rotacyjna pompa hydrauliczna.

Z kolei sama automatyczna skrzynia biegów składa się z układów planetarnych przekładni zębatych, a zmiana przełożeń następuje przez blokowanie różnych zestawów – obudów kół słonecznych lub koszy kół satelitarnych, współpracujących ze sprzęgłami jednokierunkowymi, przez mechanizmy takie jak:

• elementy cierne, napędzane siłownikami hydraulicznymi,
• sprzęgła tarczowe, (przeważnie wielopłytkowe),
• hamulce taśmowe.

Dodatkowym elementem powszechnie spotykanym w części „siłowej” automatycznych skrzyń biegów, jest mechaniczny układ blokady parkingowej, w pozycji P lewarka.

Na ogół jest to układ mechaniczny typu zapadka na zębach promieniowych lub osiowych, który blokuje wylotowe elementy automatycznych skrzyni biegów (wałki lub kosze) i w konsekwencji powoduje, że koła napędzane są zupełnie zablokowane.
Automatyczna skrzynia biegów wyposażona jest również w zespół sterowania odpowiedzialny za zmianę przełożeń.

Direct Shift Gear – z biegami zmienianymi bezpośrednio to automatyczna skrzynia biegów wprowadzona na rynek przez koncern Volkswagena w 2003 roku i stosowana również w samochodach Skody, Seata i Audi.

Automatyczna skrzynia DSG ma dwa sprzęgła, jedno dla biegów parzystych (2, 4, 6), drugie dla nieparzystych (1, 3, 5).

W przeciwieństwie do typowego rozwiązania, w przekładni DSG zastosowano sprzęgła wielotarczowe tzw. mokre, pracujące w kąpieli olejowej. Jej praca polega na wykorzystaniu dwóch przekładni (każda po trzy przełożenia). Włączaniem właściwych biegów zajmuje się komputer uruchamiający siłowniki hydrauliczne. Dzięki takiej konstrukcji możliwa jest błyskawiczna zmiana przełożeń.

Automatyczna skrzynia DSG może pracować w trybie automatycznym (komfort i sport) oraz sekwencyjnym.

Plusy automatycznej skrzyni biegów

• Jest wygodna w obsłudze. W miejskiej jeździe oraz w korkach, nie trzeba, co chwilę „wachlować” lewarkiem i wciskać pedał sprzęgła.
• Łatwiej skupić się na jeździe, np. przed zakrętem, czy podjazdem pod górkę, nie musimy myśleć, na jaki bieg zredukować.
• Szeroki wachlarz, w jakim może pracować (np. normal, sport, eco, comfort).
• Gwarantuje płynną jazdę.

Minusy automatycznej skrzyni biegów

• Skomplikowana budowa.
• Jeśli się zepsuje, naprawa nie należy do najtańszych.
• Trzeba przestrzegać wielu zasad, by służyła nam długo bez awarii.