Dwie strony stresu

Stres towarzyszy nam w domu, w pracy - właściwie wszędzie. Stale słyszymy, gdy ktoś w naszym otoczeniu mówi: ale jestem zestresowany. Czy należy z tym walczyć?
- Nie ma życia bez stresu, problemów, nie da się go przeżyć bez konfliktów - twierdzi dr Stanisław Piwowarczyk, specjalista psychiatra. - Życie samo w sobie niesie szereg zmian, do których trzeba się adaptować. Trzeba to jakoś przetrwać. Stres ma swoje dobre strony, gdyż pobudza nas do działania, wyzwala kreatywność, przystosowuje do trudności, do obrony status quo. Stres jest potrzebny. Natomiast jego nadmiar może być z kolei szkodliwy dla organizmu i stać się jednym z czynników wywołujących na przykład chorobę wrzodową, astmę, nerwice czy choroby nowotworowe.
Stres nie powstaje sam z siebie, tylko w pewnej relacji. Na przykład ktoś konkretnie nas złości - szef w pracy, małżonek, ktokolwiek. W ostatnim czasie ludzi stresuje szczególnie praca, ze względu na rosnące w niej wymagania, a także... brak pracy i przebywanie na bezrobociu. Czyli i tak jest źle, i tak niedobrze.

W sytuacjach stresogennych bodziec zostaje przyjęty przez mózg, a odpowiednie impulsy zawiadamiają przysadkę mózgową. Ta z kolei wydziela hormon, który wraz z krwią płynie do nadnerczy. Pod wpływem uwolnionych hormonów wzrasta ciśnienie krwi u człowieka, szybciej zaczyna pracować serce, z wątroby do krwi uwalniają się większe niż zwykle ilości glukozy, cholesterolu i wolnych kwasów tłuszczowych. Pojawia się stan podwyższonej gotowości organizmu. Siły fizyczne i psychiczne zostają przygotowane do walki. Mechanizm obronny człowieka sprawnie działa jednak wtedy, gdy zagrożenia pojawiają się stosunkowo rzadko. Ale gdy stres towarzyszy komuś stale i jest go w nadmiarze, może to doprowadzić do utraty kontroli nad zachowaniem.
- Wprawdzie życie nie uwalnia nas od konfrontacji ze stresem, jednak warto sobie uświadomić, że reakcja na niego zależy od naszego wnętrza, charakteru - podkreśla dr Piwowarczyk. - A nawet od tego, co przeżywaliśmy w dzieciństwie. Stresory są różne i bywają uzależnione od indywidualnych cech osobowych.

Bywają jednak ludzie, o których się mówi, że "wszystko" spływa po nich jak po kaczce i stres się ich nie ima. Czy to możliwe?
- Osoby te mają mocne mechanizmy obronne - wyjaśnia dr Piwowarczyk. - Ale pewne rzeczy zawsze się wchłaniają, zawsze zostają w psychice. To, że po kimś coś spływa, to pozór, gdyż stres zaśmieca psychikę. Gdy wchłaniają się emocje wywołane stresem, to też jest niedobrze, bo przyjdzie kiedyś za to zapłacić wysoką cenę: utratę szacunku do samego siebie.

Na stres nie ma konkretnej tabletki, po połknięciu której człowiek mógłby się go pozbyć. Nie stosuje się w jego przypadku konkretnego leczenia. Jak zatem sobie z nim radzić?
- Trzeba próbować się adaptować i patrzeć z dystansem na to, co się dzieje - radzi doktor Piwowarczyk. - Choć na pewno nie jest to łatwe. Poleca się udział w specjalnych treningach pod okiem psychoterapeutów, aby wyrobić sobie zdolność do samouspokajania się, bo nie można żyć ciągle tylko kontestując rzeczywistość. Pomocne może być również stosowanie technik relaksacyjnych, na przykład ćwiczenie jogi, udzielanie się na polu artystycznym, interesowanie się sztuką.
JAK POKONAĆ STRES
- stosować odliczanie wstecz (od dziesięciu do jednego) połączone z oddychaniem brzusznym, które aktywizuje mięśnie przepony
- korzystać z ziół - nastrój poprawią wyciągi z dziurawca, pieprzu metystynowego i miłorzębu japońskiego
- stosować ziołowe plastry - zawierające wyciągi oraz olejki eteryczne z roślin posiadających odprężające i uspokajające właściwości
- przyjmować preparaty z witaminą E, wapniem i magnezem
- brać kąpiel w ciepłej wodzie z dodatkiem soli i olejku

CO NAS STRESUJE - wg. tzw. skali socjalnego przystosowania od 1 do 100, którą opracowali naukowcy Holmes i Rahe
- śmierć współmałżonka - 100
- rozwód - 73
- separacja - 65
- więzienie - 63
- śmierć bliskiego członka rodziny - 63
- uraz fizyczny lub choroba - 53
- małżeństwo - 50
- zwolnienie z pracy - 47
- pogodzenie ze współmałżonkiem - 45
- przejście na emeryturę - 45
- choroba w rodzinie - 44
- ciąża - 40
- problemy seksualne - 39
- pojawienie się nowego członka rodziny - 39
- reorganizacja w pracy - 39
- zmiana sytuacji finansowej - 38
- zmiana rodzaju pracy - 36
- kłótnie ze współmałżonkiem - 35
- upływający termin spłaty kredytu - 30
- dziecko opuszczające dom - 29
- problemy z szefem - 23
- zmiana nawyków związanych z jedzeniem - 15
- wakacje - 14
- drobne naruszenie prawa - 12